Wooooo wat een wet

De nieuwe 'Wet Open Overheid' is nu een tijdje van kracht, en zoals wij vorig jaar reeds voorspelden zorgt deze nieuwe wet niet bepaald voor een open overheid. Ze kunnen hem beter WGO noemen, snapt u wel. Hier een voorbeeldje dat wij vandaag toevallig langs zagen komen: dit besluit van ONS ministerie van Buitenlandse Zaken over mails van ONZE ambtenaren over een ontmoeting tussen ONZE Koningin Máxima en premier Modi van India (van de G20 in Osaka, in 2019, waar Máx ook babbelde met de Saoedische kroonprins, red.). Komt ie hoor. 

*"Het gaat om informatie die inzicht geeft in hetgeen tussen de Dienst Koninklijk Huis, namens Koningin Maxima, en het ministerie van Buitenlandse Zaken is gewisseld over mogelijke ontmoetingen tijdens de G20 in Osaka. Het beraad tussen een minister en de Koningin, in dit concrete geval tussen ambtenaren van het ministerie van Buitenlandse Zaken en de ambtelijke ondersteuning van de Koningin over het bezoekenprogramma, dient vertrouwelijk te blijven. Ik vind dat dit belang zwaarder moet wegen dan het belang van openbaarheid, omdat binnen de Staat, publiekrechtelijke lichamen en bestuursorganen de mogelijkheid moet bestaan om vrijelijk en vertrouwelijk te kunnen afstemmen en advies in te winnen alvorens tot weloverwogen besluitvorming te komen." *

Even technisch: de informatie wordt geweigerd op grond van het in artikel 5.1.2 onder i genoemde, dat is informatie die "het goed functioneren van de Staat, andere publiekrechtelijke lichamen of bestuursorganen" in gevaar brengt. Het gaat dus niet om 5.1.2. a, wat ziet op informatie die de betrekking tussen Nederland en andere landen zou kunnen schaden. Buitenlandse Zaken zegt dus niet: we houden het geheim want ambtenaren hebben allemaal gemene dingen over Modi gezegd. Buitenlandse Zaken zegt wel: we houden het geheim want wat onze ambtenaren tegen elkaar zeggen moet altijd geheim zijn. Verder krijgt u de hartelijke groeten, toedeledokie, hier heeft u een of andere algemene tekst over de Koningin en kunt u het rambam krijgen. Oh ja. U betaalt die ambtenaren natuurlijk allemaal wel, en de Koningin ook.

Dat wordt lekker dwangsommetjes beuren voor de Volkskrant

Maar dat is gek. Toen Hugo de Jonge wilde dat 'het gezeik' een keertje ophield, kon het ministerie van VWS binnen een paar dagen verschillende appgesprekken (kennelijk zonder zienswijze van Sywert van Lienden, die boos reageerde) aan de Kamer sturen. Maar nu de hele Kamer (nou ja, de hele Kamer behalve het CDA) om álle appjes over de monkapjesdeal vraagt, regent het opeens smoesjes (hele Kamerbrief daarrr). Het is heel veel informatie, er zijn ook een hoop andere Wob-verzoeken, de hond heeft het huiswerk van Hugo de Jonge opgegeten, er moet eerst worden gewacht op de zienswijze van derden, de brug stond open, en het is wel echt heel veel informatie. Dat is nogal ongeloofwaardig, omdat het ministerie van VWS nu net doet alsof het van goede wil is bij het naar buiten brengen van informatie waar burgers recht op hebben. Maar het niet delen van stukken is vanaf het begin van de coronacrisis (zie dit topic van 21 april 2020) bewust beleid dat het ministerie van VWS blijft verdedigen. En het negeren van uitspraken en betalen van dwangsommen is ook al jaren staande praktijk. Onze bestuurders vinden Kamerleden, journalisten en andere burgers die willen weten wat ze aan het doen zijn GEZEIK. Letterlijk.

Juridisch geneuzel om openbaarheid te dwarsbomen

Vanmiddag debatteert de Tweede Kamer over het 'bericht dat een topambtenaar van het ministerie van OCW een klokkenluider over misstanden bij de NPO in de kou heeft gezet'. En gisteren onthulde BNR dat de voormalige baas van de NPO, Shula Rijxman (die het heel erg vervelend vond dat iedereen haar afschilderde als D66'er en tegenwoordig wethouder is namens D66), had verzuimd een privé-vakantie met staatssecretaris Sander Dekker te melden. 

Dat laatste sluit mooi aan bij een andere kwestie die nog  steeds niet onopgehelderd: weet u nog dat Shula Rijxman tegen NRC zei dat het helemaal niet zo gek was dat zij als baas van de NPO campagne-adviezen had gegeven aan Sigrid Kaag (bekend van tv)? "Natuurlijk heb ik Sigrid Kaag weleens geadviseerd, want ik ken haar goed", zei Rijxman daarover. *"Maar ik ken ook andere politici goed. Ik geef iederéén adviezen, niet alleen D66." *

Sinds gisteren weten we dus dat die adviezen waarschijnlijk ook aan haar oude baas Sander Dekker gaf. Maar het blijft natuurlijk een opvallende uitspraak, die nogal wat vragen oproept. Vragen die staatssecretaris Uslu van Media duidelijk niet wilde beantwoorden. "Ik ben niet anders op de hoogte van de contacten tussen mevrouw Rijxman en mevrouw Kaag dan in berichtgeving in de media aan de orde is gekomen. Ik ben niet op de hoogte van de mogelijke inhoud daarvan", schreef ze aan de Kamer.

Gelukkig bestaat er in Nederland de Wob Woo, de Wet open overheid. Wij van de GeenStijl dachten daarom: hee, de NPO is van ons allemaal, dus dan mogen wij allemaal best weten wat voor adviezen de door ons allemaal betaalde topvrouw aan "iederéén" geeft. Zegt ze bijvoorbeeld wel eens 'Geert, misschien eens een keer een andere kapper' of, 'kun je anders proberen iets lager te praten, Gideon'? Dus wij een Woo-verzoek optikken waarin we vragen om alle informatie over de adviezen van mevrouw Rijxman aan politici. We verwachtten snel en duidelijk antwoord, want als er één club immers voor transparantie zou moeten zijn, dan zijn het wel de bazen van al die spittende Wobwezels op het Mediapark. Toch?

Macht, tegenmacht & alles bij het oude graag

De openbaarheid van bestuur is in Nederland geregeld via de Wob. Die werkt ongeveer zo: je mag als burger de overheid om informatie vragen, en de overheid mag vervolgens van alles en nog wat verzinnen om die informatie niet te geven. Nu zijn GroenLinks en D66 bezig met een vervanger van de Wob, de Woo (staat voor Wet Open Overheid) en die werkt ongeveer zo: je mag als burger de overheid om informatie vragen, en de overheid mag vervolgens van alles en nog wat verzinnen om die informatie niet te geven. Dat klinkt niet echt als een verbetering en dat is het ook niet. Mark Rutte deed na de Toeslagenaffaire nog even alsof de luiken bij de overheid opengingen, maar dat was (verrassend) een leugen. Je zou dus zeggen: terug naar de tekentafel, bedenk eens iets dat echt zorgt voor openbaarheid die openbaar is en de tegenmacht (echte tegenmacht, van niet-politici) versterkt. Dat zeggen wij niet alleen, dat zegt Wob-expert Roger Vleugels, die een expert is op het gebied van de Wob, ook. Drrraaadje na de breek.

Hier volgt een mededeling in het kader van zendtijd voor de dingen die toevallig ook nog eens een keer zo zijn

Heldere samenvatting van de Stand van Transparantieland hierboven, geschikt voor uw Blije Oom met een abonnement op de VPRO-gids. Zoals u weet overtreden Nederlandse ambtenaren al jaren massaal de Wet Openbaarheid van Bestuur. Overheid doet niets. En we zullen de uitsmijter van het verhaal alvast verraden, want de beelden van Mark Rutte die liegt over het schrappen van persoonlijke beleidsopvattingen had u ook al gezien op de GeenStijl. Maar nu dus nog maar eens, voor de mensen achterin die boven hun Dit Land Is Af Brinta in slaap waren gevallen: ónze overheid gebruikt óns belastinggeld om ónze informatie weg te houden bij óns, burgers.