Feynman en/of Feiten – De pensioencrash
Individuele pensionado's staan machteloos tegenover fondsen, werkgevers en wetgevers.
Huidige pensioenaanspraken zijn gebaseerd op de aannames dat een derde wordt ingelegd, een derde wordt verdiend op de beurs tijdens de opbouwfase, en een derde wordt verdiend tijdens de afbouwfase. Een euro sparen zou drie euro opleveren. Hier drijft alles op het gemiddelde rendement op de beurs over de afgelopen eeuwen. We weten dat dit niet blijft werken.
De ene generatie lukt dat prima, de andere niet. Nikolaj Kondratjev zag al dat we conjunctuurbewegingen hebben op basis van innovaties. Treinen, elektriciteit, auto's en internet gaven telkens een generatie van economische voorspoed, die zijn vermogen zag verveelvoudigen. Hoge dekkingsgraden en feest alom. Gevolgd door een verloren generatie met een kater.
Als je met uitzonderlijke rekenrentes denkt dat geld aan een boom op het Damrak groeit, wordt het pensioensysteem bijna een omslagstelsel met buffer, als de rekenrente nul nadert, wordt het een saai spaarstelsel. 1500 miljard lijkt genoeg, totdat je kijkt naar inflatie, levensverwachting, tegenvallende rendementen, het aantal deelnemers, politieke instabiliteit en stilliggende vergunningsverlening.
Zelfs demente blinden voorzien dat we aan milieuwensen, klimaatdoelen en energietransities tientallen triljoenen zullen besteden. Het sprookje is voorbij. Elke euro die je aan pensioen wilt krijgen, mag je twee keer inleggen. De beurs gaat zijwaarts, de inflatie explodeert. Dat willen werkgevers zoals overheden niet betalen, dus worden pensioenen overhaast geprivatiseerd.
Jongeren moeten straks 30% in plaats van 13,3% van hun inkomen parkeren. Dat is het dubbele van hun ouders. Helaas betalen ze eerst een studieschuld en een veel duurdere woonlasten, dus dat gaat niet. Jongeren krijgen geen loze beloften, maar nog een gigantische rekening. Betaal je die niet? Prima, jouw probleem, jouw pensioengat. Ouderen kunnen nog collectief klagen bij hun oude werkgever.
Dat sparen levert geen rente op rente, maar kosten op kosten binnen het beleggen, en daar dan bovenop de uitvoeringskosten. Gaat de beurs omhoog, dan wordt de helft van het rendement afgeroomd, maar als de beurs omlaag gaat, lopen de kosten door. Volgens Warren Buffett & Charlie Munger leven deze vermogensbeheerders in extreme ontkenning dat ze meerwaarde bieden. De index was altijd beter.