Het gaat niet snel genoeg, maar het gaat tegelijkertijd wel te snel

Ze zijn niet helemaal gek hoor, onze regerende kaste. Ze zien heus wel dat versnellingen in de energietransitie op weerstand stuiten. Zo zegt Sigrid Kaag tegen de Financial Times dat het steeds moeilijker wordt om het electoraat achter de Hogere Doelen te krijgen. Dat komt niet omdat de haast aan het absurde grenst zonder dat de baten bij burgers goed duidelijk zijn maar dat komt, zegt ze, "because the Netherlands, ironically, is more conservative than you would think.” Er moet daarom, zegt ze ook, dus simpelweg meer en beter gepredikt worden over Het Belang: "We need to create that level of support and entice people, and inspire them." Maar voor wie moeten we dan zo geïnspireerd juichen? Nou, voor ambtenaren en consultants, want de energietransitie is hun feestje. Kritiek die je bij de NOS niet leest en bij Nu.nl niet mag, lees je wel achter de FD Paywall, waarvan enkele screenshots hieronder. Om de betekenis van ironie dan maar net zo verkeerd toe te passen als Kaag in haar quote hierboven: ironisch, nietwaar?

Echt overvol nu.

Het begon met subtiele waarschuwingen over de praktische gevolgen van de utopische energietransitie, gevolgd door de constatering van regionale problemen, maar inmiddels raakt het informatienet compleet overbelast door paniekberichten van noodklokluidende netbeheerders. Zoals u inmiddels weet is het stroomnet vol alsook overvol als gevolg van alle zonnepanelen, laadpalen en warmtepompen in een land waar het aantal inwoners nog immer groeit. Die extreem groeiende energievraag alsmede de veranderende manier van het opwekken van deze kilowatts vergt een grondige herziening van het stroomnet en daar is net datgene voor nodig dat Nederland niet bezit: politieke daadkracht. "Dit zijn geen studies, er moéten hiermee politieke keuzes gemaakt worden, landelijk en lokaal. Voor netwerken die in 2040 en 2050 aangelegd dienen te zijn, hebben we nú politieke antwoorden nodig." Als dat het vereiste is, maakt het niet meer uit hoeveel pepernoten we in de zomer bakken en of we allemaal braaf het licht uitdoen als we de kamer verlaten. Sla die kaarsen maar in en leg de knijpkat vast klaar, want als we het van de politiek moeten hebben valt het licht sowieso binnenkort uit.

Hugo's bouwplannen over een geitenpaadje

En daar deelt de Nationale Milieudatabase (NMD) een snoeiharde rechtse uit op de kwetsbare kin van de energietransitie. Zij concluderen dat warmtepompen zo vervuilend zijn dat nieuwe huizen met een dergelijke cv-vervanger niet of nauwelijks binnen de regels van het Bouwbesluit gebouwd mogen worden. Heeft te maken met de gebruikte materialen en met name het smerige koudemiddel dat warmtepompen gebruiken voor de transport van de warmte. Daarnaast gaat deze heilige graal van de klimaatdrammers slechts een jaartje of vijftien mee, waardoor voor de levensduur van een huis (75 jaar) vijf warmtepompen worden meegenomen in de berekeningen. Best vervelend als u bijvoorbeeld een minister bent die helemaal niets kan, maar wel 900.000 nieuwe woningen beloofde namens een kabinet dat inzet op het bestrijden van de klimaatverandering. Gelukkig gelden regels niet als de overheid er last van heeft, want in overleg met het ministerie is er direct een "geitenpaadje" uit de hoge hoed getoverd. "Door de invoering van een 'tijdelijke verrekenfactor' worden de rekenregels omzeild en kunnen installateurs en bouwers toch binnen de milieuregels blijven." Hoppa, weer een probleem weggetoverd met creatief boekhouden. Daar gaan we echt geen spijt van krijgen, zoals met dat geitenpaadje voor de mestcijfers van boeren of het geitenpaadje dat ons uit de stikstofcrisis moest helpen. Echt niet...

Dan denk ik aan Brabant, want daar brandt geen licht

Waar gisteren nog vol trots werd gemeld dat er vorig jaar bijna 100.000 warmtepompen zijn geplaatst, zitten we vandaag met de gevolgen van deze energietransitie. Zoals we al vaker schreven is het stroomnet vol alsook overvol en kan het al die nieuwe warmtepompen, laadpalen en zonnepanelen nauwelijks aan en dat leidt tot meer stroomstoringen en een bedreiging van uw energiezekerheid. In ongetwijfeld ongerelateerd nieuws: in Brabant ging vandaag onverwacht het licht uit en dat is vervelend voor de tienduizenden getroffen  huishoudens en dat ene attractiepark aldaar. Attracties worden geëvacueerd, Fakirs lopen vast en Langnek raakt zijn stijve niet kwijt. Blijkt dat energiesprookje toch een duistere kant te kennen. Heeft iemand nog een ronkende buitenboordmotor voor de Fata Morgana over?
UPDATE: Stroomstoring voorbij, u kunt weer in uw Droomvlucht.

We hebben te weinig voor iedereen.

Nederland wil massaal van het gas af, maar in tegenstelling tot wat de kunsthaters met plakhandjes beweren kan dat niet zomaar. Het stroomnet is, zoals we weten, overvol en de wachtlijsten groeien. "Alleen al bij landelijke netbeheerder Tennet ligt op dit moment in totaal voor meer dan 40 gigawatt aan potentiële nieuwe aanvragen voor een aansluiting op het net. Dat is vergelijkbaar met vijftig keer het vermogen van de stad Amsterdam of vier keer het verbruik van heel Nederland op een normale dag." Een proef om grootverbruikers vrijwillig piekmomenten te laten vermijden om meer capaciteit op het net te creëren mislukte, waardoor Tennet nu kijkt of dit energieplan wel vooruit komt met een financiële wortel voor de neus. Oftewel betaald krijgen om de e-boiler pas later aan te slingeren of gemalen op minder drukke momenten te laten draaien. Nu nog als voorstel aan de veelverbruikers, maar daarna zijn we wel zo'n beetje door de vrijwillige opties heen. Dan kan Tennet wel vol trots melden dat het 13 miljard euro investeert in het verbeteren van het stroomnet, maar ze blijven afhankelijk van de beperkt beschikbare materialen en vakmensen. Energierantsoenering ligt op de loer en we concludeerden eerder al dat u niet bovenaan het prioriteitenlijstje staat. Haal die houtkachel, waxinelichtjes en extra powerbanks maar in huis, want 2025 komt rap dichterbij.

Iedere stad zijn eigen kerncentrale

In de strijd tegen de CO2-duivel duikt het CDA vol op de goddelijke kernenergie. De christendemocraten vinden de twee kerncentrales die al in het coalitieakkoord zijn aangekondigd slechts een slap beginnetje en pleiten bij monde van Henri Bontenbal ****voor het inzetten van kleine, modulaire kernreactoren (SMR's) in de polder. Relatief compacte (twee voetbalveldjes groot) installaties met een vermogen tussen 10 MW en 300 MW. Ter vergelijking een grote windmolen doet tussen de 2 en 5 MW en de antieke kerncentrale in Borssele produceert zo'n 485 MW. Kosten? Tussen de 1,5 en 2,8 miljard euro voor een 300 MW exemplaar, goed voor zo'n 300.000 huishoudens. Nou ja, die brede begroting sabbelt het CDA uit de duim, want de krengen zijn nog in ontwikkeling waardoor het echte prijskaartje onzeker is en nog onbekende en budgetslopende kinderziektes op de loer liggen. Daarnaast hebben ook SMR's last van dezelfde nucleaire vraagstukken als de grote units, waaronder het langdurige probleem van kernafvalopslag. En als mensen al zoveel weerstand bieden tegen een windmolen in de achtertuin, waarom zou dat met een compacte kerncentrale veel beter gaan? Gelukkig kan Bontenbal daar nog even over nadenken, want de eerste interessante SMR's worden pas rond 2030 op de markt verwacht. Dan is het zeker een CO2-bestrijder waar het kabinet goed naar moet kijken, want op veel plekken zit dit land aan zijn max als het gaat om windmolens en zonneparken. Maar of dit echt het godsgeschenk is waar het CDA op hoopt, blijft nog even afwachten.

Best lastig, zo'n klimaat redden

Voorbeeld #veel van goede klimaatbedoelingen die stranden in het smerige slijk van de realiteit. Want groene praatjes zijn makkelijk, maar de echte wereld is vaak een stuk ingewikkelder dan de Jesse's en Fransjes ons voorhouden. Eerder ontdekte Nederland al dat het blijven volplempen van het land met windmolens en zonneparken geen enkele zin heeft zonder een ingrijpende modernisering van het elektriciteitsnet en nu merken we dat ook de grote woorden over "van het gas afgaan" minder makkelijk werken in de praktijk. Door het ingaan van een nieuwe subsidieregeling en de stijgende gasprijzen zijn warmtepompen nagenoeg niet meer te krijgen. Wilt u vandaag nog een dikke middelvinger uitdelen aan een ongeïnteresseerde Poetin door zo'n apparaat in uw huis te planten, dan lacht Poetin het laatste want de monteur zal u of teleurstellen of onderaan een enorme wachtlijst plaatsen, waardoor u voorlopig nog gewoon Russisch gas in de fik steekt en u dus meebetaalt aan het Oekraïense bloed in de straten of persoonlijk de laatste ijsschots onder een pasgeboren ijsbeertje uittrekt, afhankelijk van welke munitie de groene garde deze keer in hun schuldgeschut heeft geladen. Zelfs voor de meest welwillende klimaatrakkers is de groene weg die het gas verlaat in de praktijk een stijl bergpad vol obstakels. Het Friese Garijp wilde als eerste gemeente volledig gasloos worden, maar ontdekt nu dat de oudere woningen vaak niet geschikt zijn voor een warmtepomp. Ondanks de ambitieuze woorden in 2019 zijn daar nu pas 80 van de ruim 700 woningen van het gas. Laat Urgenda het maar niet horen.

Best lastig zo'n energietransitie

Robje Jetten ontdekt nu als minister dat die grote woorden over energietransities en een groene toekomst botsen met een aanzienlijk complexere realiteit. Het best gevisualiseerd door bovenstaand kaartje uit zijn kamerbrief waarop in het rood de gebieden zijn aangegeven waar netbeheerders grote groene energieopwekkers zoals nieuwe windmolen- en zonneparken niet meer op het elektriciteitsnet kunnen aangesloten wegens overbelasting. In de oranje gebieden is de situatie bijna kritiek en in de gele gebieden gaat het ook de verkeerde kant op. We wisten natuurlijk al lang dat ons stroomnet niet klaar is voor die gehaaste energietransitie, maar het is goed dat klimaatrobot Jetten het nu zelf ook inziet. Al die witte vogelhakselaars en glimmende schaduwparken zijn nutteloos zonder een elektriciteitsnet die deze groene energie bij de consument in hun stopcontact krijgt. En het verbeteren van dat netwerk gaat nog wel even duren, want er is momenteel onvoldoende gekwalificeerd personeel te vinden voor dit werk. Simpelweg meer geld er tegenaan gooien is dus geen optie.   Geduld lijkt de enige oplossing, maar dat is niet het sterkste punt van de klimaatdrammers die al jaren gehaast naar een klok kijken die altijd op vijf voor twaalf staat. Die gooien liever nog een paar bomen in de biomassacentrale om een papieren overwinning te claimen dan de tijd te nemen voor echte toekomstbestendige verandering. Gelukkig staat nu opperdrammer Jetten aan het roer om te demonstreren dat in de echte wereld voor verandering meer nodig is dan een paar ambitieuze woorden.

Spoiler: JA
Iedereen: "How about boeven vangen?"

We zagen wat voorbij komen op de sociaalmedia en moesten urenlang bulderlachen en flauwe grapjes (gastapo, paddum-tisj) maken. En daarna gingen we checken of het ook echt zo was. Een wijkbromsnor (thematisch) die zich met energietransitie gas bemoeit. En we mogen concluderen: het is echt zo. Jaap Bielsma bestaat, en hij werkt in Appingedam. Voorheen was diender Bielsma "Thematisch Wijkagent Gaswinning en Aardbeving Problematiek Politie Noord Nederland" zo leert ons de -nog niet aangepaste- bio van zijn twitteraccount. Maar de gaskraan van Groningen gaat dicht, en daarom moet Jaap een andere functie-omschrijving, want de burgers in het Noorden van de CV naar de warmtepomp dwingen vergt een andere problematiek. Oh, en wijkagent Bielsma heeft ook nog "taakaccent minderheden", want die hebben ze daar ook, in 9901, wel 330.

Tot zover de onderzoeksjournalistiek, nu het speculatieve deel. Wat moeten we in Nederland in hemelsnaam met wijkagenten energietransitie? Worden er zoveel problemen verwacht bij warmtepompcontroles? Komen er Samsom-legers, die samen met de ME cv-ketels uit woningen halen? Denken ze bij de pliesie dat mensen zich aan de radiatoren gaan vastketenen? Houden ze (nu al) rekening met de Grote Burger Opstand van 2030, als alle Timmerfransoïden thematisch met pek & veren een brandend Brussel worden uitgejaagd? Tjongejonge.

Probleemkinderen van de energietransitie

De gesubsidieerde milieuclubjes houden ons graag voor dat de energietransitie slechts een kwestie van wilskracht is, maar de werkelijkheid is aanzienlijk weerbarstiger. Zo ontdekken zonnepanelen, ooit de ongenaakbare redder van de smerige energiesector, de laatste tijd steeds meer smetjes op het blazoen. Minpunten die niet onder het tapijt moeten verdwijnen in een poging het groene sprookje in stand te houden, maar die we dienen aan te pakken om echte vooruitgang te creëren.

De grote, al dan niet door de overheid aangemoedigde, vraag naar zonnepanelen creëerde een markt voor beunhazen die twijfelachtige kwaliteit leveren. Dat resulteert niet alleen in risico's voor de gierige opdrachtgevers, maar ook voor de samenleving. Slordige aansluiting van panelen en omvormers kan resulteren in een stoorzender voor het P2000-communicatiesysteem van de hulpdiensten. Ook zorgt de enorme vergroeningshaast voor een toenemend aantal productiefouten in panelen met alle brandbare gevolgen van dien. Het slaapt toch niet zo lekker als de dakpanelen net zo makkelijk ontbranden als een merkloos Chinese hoverboard.

Brandende panelen zijn pas echt een pijnpunt in dit dossier. Brandt een dak vol panelen weg, kan de hele buurt daar nog maanden last van houden. Bij grote hitte versplinteren de glasdeeltjes en waaien ze uit over het omliggende gebied. Deze kleine, maar vlijmscherpe glasstukjes zijn levensgevaarlijk voor grazend vee, omdat het voor bloedingen in de maag kan zorgen. Complete weilanden raken zo onbruikbaar door deze regen van glasfragmenten en iedereen wast zijn handen in onschuld. Naar het effect op wilde dieren is nog geen onderzoek gedaan, maar wij kunnen ons voorstellen dat het verre van de milieuvriendelijk utopie is die de klimaatdrammers voor ogen hebben. Overigens ook niet zo groen: hele lappen natuur opofferen voor zonneparken, want dat sloopt de biodiversiteit harder dan een jager met een stikstofkanon.

Het Nederlandse enthousiasme voor zonnepanelen is aandoenlijk, maar we hebben er natuurlijk geen zak aan als de rest van het stroomnet deze extra energietoevoer niet kan verwerken. Momenteel ontstaan op meerdere plekken in het land al problemen op piekmomenten, waardoor eigenaren tijdens de meest zonnige uren geen energie kunnen terugleveren (en dus niets verdienen). Dan vallen al die rooskleurige terugverdienschema's plots keihard door de mand. In ongeveer de helft van het land is de transportcapaciteit te beperkt en het verbeteren van het net gaat nog jaren duren. Haast maken met meer panelen heeft dus in veel gebieden simpelweg geen zin.

Ondanks dat het aantal zonnepanelen in Nederland rap toeneemt, was zonne-energie vorig jaar goed voor slechts 1,51 procent van het totale energiegebruik in Nederland. Een druppel op een gloeiend klimaat, als u ons de slechte woordgrap vergeeft. De luidruchtige milieuclubs roeptoeteren dat iedere seconde telt en gebruiken alles wat in hun macht ligt om de overheid, bedrijven en burgers onder druk te zetten en ze zo snel mogelijk de door hun gewenste energietransitie te dwangvoeren. Dankzij deze opgelegde haast negeren we problemen in een poging arbitraire doelen en tijdschema's te halen. Dat betekent niet dat zonnepanelen per definitie slecht zijn of dat we moeten stoppen met deze energiebron, maar wel dat deze methode verre van perfect is en dat we in deze race om kwantiteit soms even gas terug moeten nemen om te kijken naar de kwaliteit. Het betekent ook dat we de utopische bevelschriften van ongekozen belangenclubjes naast ons neer moeten leggen en dit gewoon goed en realistisch moeten aanpakken. Want of u nu voor of tegen deze oprukkende dakbedekking bent; het feit blijft dat de aanwezigheid van zonnepanelen alleen maar groeit en nu het moment is om te voorkomen dat deze energieoplossing meer problemen brengt dan dat het wegneemt.