You can fool all the people some of the time and some of the people all the time, but you cannot zomaar weglopen als mensen je eigen realiteit tegen je gaan gebruiken

Eens in de zoveel tijd duikt her of der een stukje duiding op waarin beschreven staat hoe Drees (of was het Den Uyl) ver in de vorige eeuw al over migratie-inperking sprak - voordat Janmaat het deed, voordat Bolkestein de vvd er een rechts imago mee gaf, voordat Fortuyn er om werd vermoord, voordat Wilders het onderwerp onder de meeuwenvleugels nam. Nooit is er naar gehandeld en inmiddels is migratie voor links een diep verankerde morele aflaat (en een stok om rechts mee te slaan) en voor de vvd is het zelfs een vuig verdienmodel - de kabinetten Rutte zijn de laatste schakel in een zieke keten van mensensmokkel.

Netto, zo willen hullie van de overheid, de opiniepagina’s en de academie ons altijd doen geloven, is migratie van maatschappelijke meerwaarde. De tot grafieken en getallen gereduceerde zogenaamde succesverhalen botsen echter met een werkelijkheid die keer op keer iets anders laat zien, in uitkerings- en criminaliteitscijfers onder gevestigde generaties en in (krampachtig weggemoffelde) overlastcijfers over in overvolle azc’s opgehokte nieuwe gegadigden voor het Nederlanderschap. Om over de steeds zichtbaardere splijtzwam der islamisering maar te zwijgen.

De realiteit haalt de ideologische moraal altijd in. De snelheid waarmee de gemeente Utrecht van het door Eric van der Burg gelouwerde “breng ons uw stoelslapers” naar het onbeholpen “help, ze verzieken de publieke ruimte” is gegaan, is, nou ja: tamelijk hilarisch. Een kort en steil grafiekje met op de verticale as het Utrechtse enthousiasme en op de horizontale de Schaal van Je Verwacht Het Niet.

Problemen met migratie - specifieker de niet-westerse variant - zijn een genegeerde realiteit en dat is altijd al zo geweest.

Ontkenners hiervan roepen steevast dat er juist geen dag voorbij gaat zonder dat het asielbeleid, Marokkaanse criminaliteit of “””islamofobie””” op de voorgrond van het debat staan. Dat middenpartijen allemaal in de zwaartekracht van Planeet Wilders naar rechts getrokken zijn. Dat heel Holland zogenaamd dagelijks racistische drek over hun getinte landgenoten uitbraakt.

Quatsch. Tuurlijk, het kan altijd benoemd worden, maar critici brandmerken zichzelf sociaal en in de praktijk wordt door de verantwoordelijken geen enkele (maar dan ook echt geen énkele) serieuze poging ondernomen om migratieproblemen te remmen, de asielketen te ontstoppen of kansloze aanvragers daadwerkelijk terug naar Uitgeprocedeerdië te sturen, als ontmoedigend symbool voor al hun land- of continentgenoten die sparen voor een Europees gesubsidieerd smokkelbootje richting slaapstoel in Ter Apel: ‘Doe het niet, ze motten je niet en je mag toch niet blijven’. Zelfs overlastgevende veiligelanders (een term die beter is ingeburgerd dan degenen die het betreft ooit zullen worden) worden niet buiten getrapt.

Integendeel: een afwijzing van de aanvraag is het startschot voor een nieuwe procedure in een vicieuze cirkel van rechtszaken, gevoerd in een ook al (en mede door de uitwassen van de migratie) overbelast juridisch systeem, door advocaten die er op binnen lopen maar toch een vaandel van vroom activisme in hun mast kunnen hijsen.

Maar dit topic gaat helemaal niet over hoe beroerd het Miele-model van mensensmokkelaar Mark Rutte is, of over hoe generatie na generatie onderontwikkeling terug te zien is in sociaal/economische achterstand en criminaliteitscijfers. Het gaat ook niet over hoe deuglinks altijd alles tot racisme reduceert middels lelijke leolucassiaanse drogretoriek.

Het gaat over hoe het institutioneel ontkennen, bestuurlijk negeren of sociaal stigmatiseren van voor iedere burger met eigen ogen zichtbare problematiek een vorm van gaslighting is die heeft mede geleid tot een escalatie van wantrouwen in de overheid. Die escalatie is een uiterst vruchtbare voedingsbron gebleken voor complottheorieën, en de handelaars daarin.

Aldus ontdekten we, verborgen tussen de F1-memes in een obscure subreddit

Er is drie weken geen F1 omdat Rusland in februari zo nodig een Grand Prix door Oekraïne wilde racen (en hoe pakte dat uit, boys?) dus skippen we Sochi en wachten we op Singapore. Al dat rest is diep duiken in de machinaties achter Zandvoort, twee weken terug, want dat was geen zuivere koffie. Voor wie werkten die duiven? Is Yuki Tsunoda CIA? Waren die flares een false flag? Allemaal vragen waar we beter licht op geschenen krijgen door een man met een mohawk en een stevig accent uit Sheffield, die vanuit een Morris of MG in een rommelige garage verslag doet van de vreemde zaken. Terwijl we wachten op zijn observaties over Monza kunnen we onszelf verder bijspijkeren in zijn backlog. Opvallend genoeg lijkt deze duider pas sinds dit seizoen actief, maar toon ons een betere F1-commentator en wij tonen u de oprechtheid van Lewis Hamilton, David Croft zonder Britse bias en een winnende Ferrari-strategie.

Na Safari Eurabia op Oorlogspad Oekraïne - sluitstuk van het drieluik over een reis naar het front

Conflictkenner en camerasoldaat Dr. Teun Voeten is voor een speciale operatie voor GeenStijl naar Oekraïne gereden, in één ruk in zijn ouwe Peugeot diesel, met wat voedselbonnen, een knapzak en een camera. Hij bezocht steden en stranden op het strijdtoneel en reisde door naar het front van de oorlog tegen de Russen. Daar deel één, hier deel twee en vandaag het slot van de verslaggeving. Alle foto's opklibaar voor groot. Daarbij geldt een kleine kijkerswaarschuwing: het is oorlog, en dat is soms goed te zien.

Na ontzettend veel WhatsApps van mij en van wel twee verschillende fixers mag ik eindelijk mee naar het front. Ik ben razend benieuwd, want tijdens mijn eerste reis heb ik in feite niks van militaire waarde kunnen fotograferen. Ik fotografeerde toen in Mykolaiv een barricade van autobanden met flesjes benzine die in het geval van een Russische inval in brand zouden worden gestoken om zware rookwolken te scheppen. Binnen tien seconden stopte toen een auto met piepende banden en twee militairen wilden de beelden zien. Met wat digitaal jongleren kon ik me uit de brand helpen en liet wat andere, onschuldige beelden zien, gelukkig voor mij omdat ik net een colonne zware houwitsers had gefotografeerd. 

De droom van elke oorlogsfotograaf is met de soldaten mee op pad en heftige platen schieten. In Vietnam was dat geen probleem en dat was in feite het hoogtepunt in de hedendaagse oorlogsfotografie; helaas voor mijn tijd. Maar ook in voormalig Joegoslavië was toegang geen probleem: je ging gewoon even je voorstellen aan de plaatselijke commandant en mocht dan gezellig naar de troepen toe waar je bleef eten, drinken en slapen. In Sierra Leone en Liberia waren reisjes naar het front en foto’s van rebellen of de soms nog gevaarlijker uitziende regeringssoldaten geen probleem. Tijdens de oorlog in Afghanistan (of moet ik ‘Speciale Tactische Interventie’ zeggen?) kon je je aanmelden bij het Amerikaanse leger. Na een korte screening kon je dan in een Black Hawk meeliften en werd je in the middle of nowhere gedumpt bij een peloton soldaten waar je tien dagen lang verbleef. 

Je at hetzelfde voedsel, je schijtte in dezelfde lege olievaten, je liep samen de patrouilles en liep in dezelfde hinderlagen van de Taliban. Na tien dagen werd je dan weer opgepikt. en niemand die je beelden vooraf moest zien. Dit in tegenstelling tot het transparante vrije Nederland, waar journalisten in Afghanistan op Kamp Holland moesten verblijven en alleen met geselecteerde, veilige patrouilles mee mochten. Na je verblijf werd je materiaal ook nog eens gescreend en werd besloten wat je wel en wat je niet naar buiten mocht brengen.

In Oekraïne is het ook vrijwel onmogelijk om onafhankelijk en vrij te werken.

Herhaalde waarschuwing: ongecensureerde oorlogsfoto's na de breek

Na Safari Eurabia op Oorlogspad Oekraïne - deel twee van een drieluik over een reis naar het front

Conflictkenner en camerasoldaat Dr. Teun Voeten is voor een speciale operatie voor GeenStijl naar Oekraïne gereden, in één ruk in zijn ouwe Peugeot diesel, met wat voedselbonnen, een knapzak en een camera. Hij bezocht steden en stranden op het strijdtoneel en reisde door naar het front van de oorlog tegen de Russen. Daar deel één, hieronder verder met de verslaggeving. Alle foto's opklibaar voor groot. Daarbij geldt een kijkerswaarschuwing: het is oorlog, en dat is soms goed te zien.

Honderdvijfendertig kilometer ten oosten van Odessa ligt het stadje Mykolaiv. Het is het laatste Oekraïense bastion, een buffer tegen de Russische bezette gebieden in het zuiden: vanaf het tien kilometer verderop gelegen Kherson tot aan de Krim. Mykolaiv is in feite frontlijn-gebied. Dat het raketten regent op Mykolaiv is overdreven, maar de stad wordt dagelijks beschoten. In maart bezocht ik met Robert Dulmers de dierentuin, de grootste van het land, waar ‘s anderendaags zes raketten waren geland, waarvan de restanten nu in het kleine natuurhistorisch museumpje van de Zoo liggen. Tijdens de bijna zes maanden durende oorlog zijn er in Mykolaiv bijna vierhonderd doden gevallen en ruim duizend gewonden.

Mykolaiv is een naargeestige stad. De centrale boulevard die Tsentralʹnyy Prospekt heet, is drie kilometer lang en volgebouwd met grijze, in Sovjet-depri-stijl opgetrokken flats. In maart was de stad doods: alle winkels en cafeetjes gesloten, maar nu probeert het bestuur van de oblast (het district) onder het leiderschap van de charismatische gouverneur Vitaliy Kim het leven weer te normaliseren. Kappers, cafés en garages functioneren, als ik deze augustusmaand met mijn fixer Alexander Milevich naar de stad rijd. Het was de bedoeling om in het weekend te gaan, maar de stad heeft toen van de gouverneur een uitgaansverbod gekregen van achtenveertig uur. Een noodzakelijke maatregel volgens de autoriteiten, om Russische collaborateurs op te speuren en aan te houden.

"Trek gerust voor de honderdvijfendertig kilometer een kleine drie uur uit", hoor ik en het klopt. Niet alleen zijn er grote gaten in het wegdek, vanwege granaatinslagen, maar het zijn vooral de checkpoints die tijd kosten. Bij sommige is het genoeg om mijn paspoort en Oekraïense legeraccreditatie te laten zien waarna ik vriendelijk word doorgezwaaid, bij andere checkpoints worden de papieren gefotografeerd en met WhatsApp doorgestuurd naar de autoriteiten waarna je dan een klein kwartier moet wachten om vervolgens alsnog doorgelaten te worden. Bij een ander checkpoint staat een file van kilometers die ik als geprivilegieerd lid van het internationale pers corps met alarmlichten voorbij rij, om me vooraan aan te sluiten.

Herhaalde waarschuwing: ongecensureerde oorlogsfoto's na de breek

Na Safari Eurabia op Oorlogspad Oekraïne - deel één van een drieluik over een reis naar het front

Conflictkenner en camerasoldaat Dr. Teun Voeten is voor een speciale operatie voor GeenStijl naar Oekraïne gereden, in één ruk in zijn ouwe Peugeot diesel, met wat voedselbonnen, een knapzak en een camera. Hij bezocht steden en stranden op het strijdtoneel en reisde door naar het front van de oorlog tegen de Russen. In een drieluik, waarvan dit de eerste episode is, deelt hij zijn ervaringen. @Teun, voor de lezers van Safari Eurabia bekend als reisgenoot van Arthur van Amerongen in onder meer de fatwa-zones van Scandinavië, Ter Apel, Brussel en Antwerpen, maakte ook alle foto's - allen opklibaar voor groot - in deze nieuwe serie over Europese frontlinies. Daarbij geldt een kleine kijkerswaarschuwing: het is oorlog, en dat is soms goed te zien. 

"Oekraïne staat in brand. We moeten het vuur doven. Ons bluswater is zware wapens", zegt Stanislav Shyrokoradiuk, de katholieke bisschop van Odessa en de Krim. De bisschop is niet het type dat de andere wang toekeert als hij gemept wordt. Hij is strijdvaardig en drukt zich graag uit in klare taal. "Poetin is de nieuwe Hitler. Hij moet verdwijnen."

Monseigneur Stanislav heeft een opmerkelijke carrière. Hij diende in het Sovjetleger en werd paracommando. Later ging hij in de fabriek werken. Maar de roep van God bleek uiteindelijk onweerstaanbaar. Hij ging theologie studeren en sloot zich in het geniep aan bij de Franciscanen. Paus Johannes Paulus II wijdde hem in 1994 persoonlijk tot bisschop. 

Net als indertijd in Polen speelt de katholieke kerk in de bezette gebieden in Oekraïne een subversieve rol. De Russen hebben op de Krim dan ook in alle kerken cameras opgehangen om te volgen wat er gezegd wordt. "Mijn priesters op de Krim mogen niet voor vrede bidden. Want volgens de Russen is er helemaal geen oorlog. Alleen een special militaire operatie." Wanneer in Odessa het luchtalarm gaat, luidt de bisschop de kerkklokken. "Als we niet zo hard hadden teruggevochten, had de wereld gewoon de inval van Rusland geaccepteerd als een voldongen feit."

De gematigde islam bestaat niet, net zomin als gematigde moslims

De islam staat na de aanslag op Salman Rushdie (en dankzij de jonge mohammedaan in Frankrijk die zijn vader ritueel onthoofdde terwijl hij allahoe akbar riep) ineens weer op de kaart. Sinds de uitbraak van het Chinese virus uit Wuhan haalde de religie van de vrede amper nog het nieuws en dat kwam de machthebbers in Europa bijzonder goed uit. Het verhaal van de eurocraten in Brussel bestond nog maar uit drie narratieven: de pandemie, de Green Deal van klimaclown Frenske en Oekraïne. De massale immigratie van jonge moslimmannen uit Afghanistan, Pakistan, Soedan, Somalië, Noord-Afrika en de rest van Afrika is voor de eurocraten een voldongen feit en verder geen onderwerp van discussie. ‘We hebben de frisse arbeidskrachten hard nodig’, roept Europarlementariër Sophie in 't Veld van D66 te pas en te onpas. 

Er waren nauwelijks aanslagen sinds de lockdowns begonnen in Europa. De slapende cellen snurkten zich door de pandemie heen, maar in de media doken hier en daar toch jihadistisch getinte faits divers op: moord- en steekpartijen door eenzame wolven en loslopende gekkies die toevallig mohammedaan waren. Maar er was ook de gruwelijke onthoofding van de Franse leraar Samuel Paty, en in Parijs begon het proces tegen twintig mannen die betrokken waren bij de gruwelijke aanslagen in de Bataclan die aan honderddertig mensen het leven kostte en waarbij driehonderdvijftig mensen gewond raakten. Meer dan de helft van die verdachten hebben roots in Brussel. Het was grootste strafproces in de moderne geschiedenis van Frankrijk.

De rode draad door Safari Eurabia - dat in oktober ook in een vuistdikke limited edition van GeenStijl verschijnt, met een omslag van huistekenaar Cortés - is de prangende vraag hoe het staat met de islam in het ondergaande Avondland. Waar ligt de loyaliteit van Europese moslims: bij Allah en zijn profeet of bij de seculiere samenlevingen waar ze wonen? 

De trein van Sarajevo naar Mostar is een feestje op wielen. Ruime stoelen, veel beencomfort, een bar, een gezellig muziekje in de coupés, een vrolijke kaartjesknipper en uitgelaten vakantiegangers

 De natuur is overweldigend: woeste bergen, gapende kloven, rivieren en bergmeren. Bosnië op zijn best. Het station van Sarajevo is heerlijk oostblokkerig, met een enorme hal waar de geest van Tito nog rondwaart. De gaten die de ontelbare granaatscherven hebben veroorzaakt, zijn gedicht. Voor de oorlog was Mostar de trots van Joegoslavië, een modelstad met het hoogste aantal gemengde huwelijken. Moslims, als ze zich al zo noemden, woonden aan weerszijden van de Neretva-rivier. Tot de Kroaten het nodig vonden West-Mostar uit te roepen tot onlosmakelijk deel van de Kroatische republiek van Bosnië-Herzegovina. 

Een deel van het eeuwenoude islamitische deel van de stad was toen al verwoest door de oorlog met de Serviërs. Voor de Kroaten was dat nog niet genoeg. Met zwaar geschut bestookten ze maandenlang de vijftigduizend inwoners aan de "islamitische" oostkant van de stad. Een groot deel van die bewoners was al als vluchteling uit andere delen van Bosnië naar de stad gekomen. Ik was onderweg naar Srebrenica, waar net de slachtpartij had plaatsgevonden, en miste op een haartje het laatste VN-konvooi.

Op het moment dat ik aankwam in Mostar, begon het granaten te regenen. Er is een theorie dat je, als je een mortiergranaat hoort fluiten, nog een fractie van een seconde hebt om te duiken of te bidden. Die theorie hoorde ik van de Nederlandse mariniers in Split. De mortiercompagnie, die deel uitmaakt van de Rapid Reaction Force, was aan het hartenjagen in Hotel Palace, kort voor ik naar Mostar vertrok. De 'mortugezen’, zoals ze zichzelf noemen, hadden hun tijdelijk tehuis gezellig gemaakt. Ze hadden een hond geadopteerd en hem Joris gedoopt. ‘Joris, hier! Ga zitten! Pootje. Blaffen tegen de baas?’

Ze verveelden zich dood in Hotel Palace. Het liefst was de mortiercompagnie een robbertje gaan vechten op de berg Igman. Voor de Dutchbatters die halsoverkop Srebrenica waren ontvlucht, hadden ze weinig respect. De mariniers, dat waren de echte strijders. Als je een mortiergranaat dus hoort fluiten, is er niets aan de hand. Dan heb je nog een fractie van een seconde en moet je zo snel mogelijk dekking zoeken. Als je hem niet hoort fluiten, kan je beter bidden. Want binnen een straal van vijftig meter is de kans groot dat je wordt  doorboord met scherven. 

Ik vond de angst voor de granaten gekmakend. 

Aida kwam ik tegen in een kelderdiscotheek op een boogscheut van hotel Bosnia, waar ik bivakkeerde. Ze had medicijnen gestudeerd een eigen talkshow op een lokale radiozender, masseerde dagelijks oorlogsslachtoffers in de enige revalidatiekliniek van Sarajevo en ze was prachtig. 

Het werd een dolle boel in die disco, de slivo stroomde gestaag en het werd een typische lumpovanje-nacht. Aida en ik dansten de hele nacht en de volgende ochtend gingen we direct van hotel Bosnia naar haar kliniek, vergezeld door een kater des doods. 

Eerder die avond was ik dichter en schrijver Serge van Duijnhoven tegen het lijf gelopen. Hij woonde in Sarajevo en schreef elke week een column in de zaterdageditie van de Volkskrant. Daarin zouden Aida en ik een paar weken later centraal  staan. Ik las die ontroerende en romantische column over de onstuimige Balkan-romance thuis bij het ontbijt in Amsterdam. Mijn verloofde zat tegenover mij een eitje te pellen, ik verslikte mij in mijn boterham en heb toen als de wiedeweerga alle Volkskranten in Amsterdam-Zuid opgekocht en vernietigd. Gelukkig was er toen nog geen Twitter. 

Ik ben vastberaden Aida terug te vinden in Sarajevo. How can we hang on to a dream? 

Muntz en ik logeren in hotel Holiday, voorheen Holiday Inn. Hij vindt mijn speurtocht naar Aida wel aandoenlijk, noemt mij een slappe romantische ouwe lul met een midlife crisis. "Maak daar endlife crisis van, Muntz", brom ik, "midlife crisis suggereert dat ik dan 124 jaar moet worden. Bovendien heb ik godzijdank geen kinderen, de belangrijkste voorwaarde voor de midlife crisis van een man."

Thuis haalde ik een hemd en een schone onderbroek en liet een briefje achter voor mijn verloofde: "Ben naar Sarajevo".

De busrit van Pristina naar Podgorica, de hoofdstad van Montenegro, gaat via Albanië en duurt tussen de zes en acht uur. Midden in de nacht hebben we op het station van Podgorica eventueel aansluiting op de bus naar Sarajevo. Het avontuur bestaat nog: een stampvolle bus vol uitgelaten locals met manden vol eten (nee, geen levende ganzen en kippen), flessen raki en slivo die rondgaan, knullige grensovergangen met broze hefboompjes en stopbordjes in verschillende talen en besnorde douaniers met indrukwekkende petten die onze paspoorten stempelen. We slingeren over smalle wegen langs ravijnen en woeste bergen, ontwijken een paar keer ternauwernood koeien, schapen en geiten, hebben tussenstops op futuristische benzinestations en halen net op tijd onze aansluiting naar Sarajevo. Dan wordt de rit pas echt ruig. 

Muntz ligt te snurken en ik denk terug aan de vorige keer dat ik in Sarajevo was, bijna dertig jaar geleden: een totale dolleman, onbezonnen, ambitieus, roekeloos en zo gek als een deur.  Ik zat zoals gewoonlijk te borrelen in Le  Petit Bordeaux, hoek Prinsengracht, hoek Spiegelstraat. Fotograaf Nico Koster, wereldberoemd door zijn fotoserie met John en Yoko in het Hilton, zei dat hij zo graag Kerstmis in Sarajevo wilde meemaken, desnoods met mij. Toen kwam zijn zoon Christiaan binnen en die zei: nou, Tuur, dan gaan wij toch nu al. 

De meeste Servische stellingen rond Sarajevo lagen net zwaar onder vuur en de weg van Split via Mostar naar Sarajevo was open voor normaal vervoer.

Met mijn dronken kop belde ik Martin van Amerongen op, de hoofdredacteur van de Groene Amsterdammer, met de vraag of hij een voorschot kon regelen. Mijn beste en tevens enige argument was dat ik als de islamspecialist gold bij de Groene en dat ik een wereldschokkende reportage ging schrijven over het vreselijke lot van de belegerde moslims in Sarajevo. Met een zuur gezicht overhandigde hij mij wat later die avond duizend piek. Thuis haalde ik een hemd en een schone onderbroek en liet een briefje achter voor mijn verloofde: "Ben naar Sarajevo".