Ja natuurlijk is een van hen Miles Le-vesconte Routledge want zo werkt dat nu eenmaal

Weet u nog, de val van Kabul? Maar ja, als het voormalige Afghaanse regime het na 20 jaar militaire rugdekking van alle 30 NAVO-landen, nog 12 andere landen en een blanco cheque het voor elkaar kreeg om binnen 5 dagen na Amerikaanse terugtrekking uit Afghanistan onder de voet gelopen te worden. Dan was je misschien altijd al een illegitiem regime - hier de legendarische Vice-docu This Is What Winning Looks Like. En misschien waren de Taliban - die vanaf 1995 orde creëerde na een zesjarige burgeroorlog die meer levens kostte dan tien jaar Sovjetbezetting en vervolgens een ISAF-oorlog van twintig jaar lang intact uit wisten te zitten - vanaf 1995 gewoon de legitieme heersers van Afghanistan. Ja, mensenrechten enz., maar mensenrechten zijn een Westers concept, en heel jong bovendien.

Enfin, wat blijkt, Afghanistan is open voor toerisme! En met toerisme bedoelen we rechtsdragende Britse jongens die nooit toe zullen geven dat de Afghaanse man-vrouw-verhoudingen een grote reden zijn dat het Afghanistan onder de Taliban hen zo aantrekt. Maar het levert wel mooie tv op.

ZE ZIJN TERUG

Terwijl de wereld een stukje Oost-Europa helemaal niet in brand stond, de inflatie het leven heus niet nog onbetaalbaarderderder maakte en de kaars van de persvrijheid ook niet verder doofde in Dit Land, vierden de dames en heren Kamerleden lekker twee weken mei-reces. Maar nu zijn ze terug, in de tussentijd dankzij het Ümlautvrouwtje van voorheen Volt ook nog eens gegroeid naar twintig fracties sterk als symbool van de verdeeldheid, die heerst. Doorrrr naar de vragen: die persvrijheid, dat zal allemaal wel maar die Afghanistan-wob, dat gaat (onder andere) over ons. Vorige zomer viel Kaboel, dit weekend vielen de vrouwen van Afghanistan en in Den Haag doen ze of het allemaal al voltooid verleden tijd is - terwijl twee rechters hebben gevonnist in het voordeel van GeenStijl: alle Afghanistan-documenten hadden maanden geleden al openbaar moeten zijn. Maar op wat deelbesluitjes na, wachten we nog steeds. SP en PvdA gaan druk zetten. We gluren ff mee, na de breek. Kijkwijzer: Bijtijds de stream uitzetten, voordat Sjoerdsma begint te zemelen.
P.S. aan onze Tom, Thomas van Groningen en de jongens en meisjes van Hart van Nederland: houden jullie de roltrap in de gaten?

Wel heb je OOIT...

Om ene Guy Verhofstadt op het Maidanplein te citeren: "WE HAVE WON". Een dubbelslag, zelfs: De rechter heeft gevonnist dat het verzet dat de Staat via de landsadvocaat had ingediend tegen openbaarmaking van Afghanistan-documenten, ongegrond is verklaard. Hij zegt dus dat de Staat onderhand eens op moet schieten met die openbaarmaking. Daarnaast wijst de rechter een kort geding van de Staat af, waarin ze de procedure wilden opschorten omdat het allemaal "moeilijk moeilijk" zou zijn om op tijd te openbaren. De drammerigheid van een overheid die zich niet aan de wet houdt en dat wil blijven doen, trok hij niet en daarmee heeft de rechter dus tweemaal NJET gezegd tegen de Rutte Doctrine. Tot dusver kregen we van de ministeries alleen deelbesluiten (u las eerder vandaag de meest recente van J&V), maar de rechtbank is nu glashelder: opschieten met de rest.

Het woord is aan onze Wobjurist, Victor Loonstein: "Het is niet eerder voorgekomen dat een minister zoveel juridisch geschut inzet in een WOB-procedure, tot de landsadvocaat en korte gedingen aan toe. De uitspraak kan in ieder geval als zeer belangwekkend worden beschouwd voor de gehele WOB-industrie. De rechtbank straft het getreuzel namelijk af en geeft een duidelijk signaal: ‘minister, hou je gewoon aan de wettelijke beslistermijnen’. Ik denk dat er ook een algemene boodschap van deze uitspraken richting bestuursorganen moet uitgaan: ‘Stop met het kapotprocederen van WOB-verzoekers en handel WOB-verzoeken gewoon op tijd af’. De ministers hadden het belastinggeld dat ze in deze procedure hebben verkwist beter kunnen spenderen aan een paar nieuwe WOB-juristen."

Dit is een hele fijne overwinning, enerzijds omdat wij ons journalistieke werk moeten kunnen doen en daarbij moeten kunnen vertrouwen op een overheid die zich aan de eigen wetten houdt, anderzijds omdat het een beetje proeft alsof de schaduwen van het toeslagenschandaal ook op andere terreinen terecht tot groeiende argwaan van de rechterlijke macht jegens de Rijksoverheid leiden. Waarom we dan in de openingszin van dit victorietekstje verwijzen naar Verhofstadt*, die helemaal niet won op het Maidanplein? Omdat dit fijne vonnis de overheid weliswaar dwingt om vaart te maken, maar we nog steeds weken, zo niet maanden verwijderd zijn van verdere openbaarmaking. Maar om dan ook de Taliban maar te parafraseren*: de ambtenaren hebben de wobstiften, maar wij hebben de tijd - en met deze uitspraken tegen MinDef, MinBuZa en MinJenV dus ook het recht aan onze zijde. 

Met speciale dank ook aan iedereen die het Wobfonds heeft gesteund, deze procedures kosten behoorlijk wat tijd en geld.

Dit schiet: niet op

Bijna acht maanden geleden diende GeenStijl bij vier ministeries (MinDef, BuZa, J&V en AZ) Wob-verzoeken in over de desastreus verlopen evacuatie uit Afghanistan. Iedereen zag dat het mis ging, we zagen veel wát er mis ging, maar wij willen weten: hoe beroerd zijn de verhoudingen achter de ambtelijke schermen, dat vier ministeries van drie coalitiepartijen (D66, CDA, vvd) het niet voor elkaar krijgen een paar honderd mensen bijtijds in veiligheid te krijgen uit een escalerende situatie die iedereen en z'n oplettende twitteraar al maandenlang zag aankomen. Maar ja, die zaak ging zoals het altijd gaat: met vertragingen, verdagingen, obstructie en bezwaarschriften. Totdat een bestuursrechter oordeelde dat de ministeries binnen twee weken alles op moesten hoesten. Toen was het ineens alle hens aan dek bij de Rijksoverheid, en stuurde Mark Rutte de landsadvocaat op GeenStijl af. En niet zomaar eentje: Elisabeth Pietermaat, een van de partners van het kastlijkenkantoor* Pels Rijcken. Zaten we dus wéér bij de rechter. Weet je wat dat kost? En niet alleen ons, maar ook u, de belastingbetaler: er zat voor een vermogen aan ambtenaren & uurtjefactuurtjes in het krappe zaaltje tegenover 1 bloggertje plus 1 Loonstein.

AZ had op dat moment al geopenbaard (inhoud: WhatsAppjes van Rutte over de vraag of diplomaten wel genoeg slaap krijgen), MinDef en BuZa hadden enkele deelbesluiten geopenbaard, dus nog lang niet alles maar genoeg voor enkele ontluisterende inkijkjes in het emoji-gebruik van Luilaksmurf Bijleveld, de dwarsliggerij van het IND en de oplopende spanningen bij mensen die wég willen uit Kaboel maar tegen een muur van bureaucratie oplopen. Alleen van Veiligheid & Justitie (specifieker: de bedrijfsonderdelen van Ankie Broekpak-Bingozaal) hadden we nog niets ontvangen. Tot afgelopen week, toen wierpen ze ons een botje toe in de vorm van een deelbesluit. 

De inhoud versterkt het bestaande beeld van desinteresse, niet-gevoelde noodzaak en een overdreven scherp oog op beeldvorming in de media. Terwijl de Taliban Afghanistan heroverden, mailden Justitie-ambtenaren over hun eigen "vakantie-exodus" (!). Maar alles wat relevant is, of kan zijn, is onleesbaar gemaakt: 141 stukken zijn 'niet openbaar', 111 stukken 'deels openbaar' (de meest relevante passages zwartgelakt, betekent dat), 1 stuk is openbaar (een nietszeggend tabelletje) en 1 stuk was 'reeds openbaar': een Kamerbriefje van Kaag. Een deelbesluit (pdf) bij J&V van 254 stukken op een totaal van ongeveer 5000 stukken. Zucht. Deze Wob is als de evacuatie zelf: te laat, te weinig, het schiet totaal niet op en we lopen bijna een jaar later nog steeds achter de feiten aan.

Paar screenshots na de breek terwijl we wachten op een naderende uitspraak in de zitting van twee weken geleden, maar wie alles zelf wil lezen, wij zijn uiteraard transparant. Wij wel:

Inventarislijst Bijlage 2 (Niet openbaar).xlsx
Inventarislijst Bijlage 3 (Deels Openbaar).xlsx
Inventarislijst Bijlage 4 (Openbaar).xlsx
Inventarislijst Bijlage 5 (Reeds openbaar).xlsx
Ordner deels openbaar NIET LEESBAAR.pdf (WeTransfer, 175MB)
Ordner openbaar transparant.pdf
Ordner reeds openbaar transparant.pdf

Maandagmiddag 7 maart, enquêtezaal C3 van de Rechtbank Amsterdam aan de Parnassusweg. GeenStijl is met z’n tweeën, zij zijn met maar liefst acht - zelfs de rechter leek verbaasd

Hoe kwamen we in de rechtbank terecht? Ditmaal niet de Schuld van GeenStijl! Op 30 augustus 2021 heeft GS een wobverzoek gedaan bij vier ministeries (BuZa, MinDef, J&V en de BV Rutte), inzake de dramatisch & desastreus verlopen evacuatie uit Afghanistan. Officieel moeten die verzoeken binnen vier weken beantwoord worden maar - zoals eigenlijk altijd - werd die termijn niet gehaald. En de verdaging ook niet. Onze Wobjurist Victor Loonstein zat heel strak op die termijnen en uiteindelijk, eind januari, oordeelde de rechter in een beroepszaak dat de ministeries nu echt binnen twee weken moesten beslissen en openbaren. Daar won GS dus van de Staat.

Maar de Staat deed daar natuurlijk niets mee. We kregen deelbesluiten van Defensie en BuZa (dus niet alles) en vooralsnog niks van Justitie. Wel wat (zorgvuldig onleesbaar gemaakte) stukken & Whatsappjes van Algemene Zaken. En: Rutte stuurde de landsadvocaat op ons af! Nou, dan wil je dus echt niet openbaren. Dus wij naar de rechtbank, waar Mr. Elisabeth Pietermaat (partner bij de ietwat schimmige staatsvocaten van Pels Rijcken) maar liefst zeven pax aan ambtenaren & aanverwanten had meegebracht. Zaten we daar, met z'n tweetjes tegenover een slordige 10.000 euro aan juridische & ambtelijke dagvergoedingen.

Mevrouw Pietermaat begon op een best wel geacteerd deemoedig toontje te fluisteren (we konden het bijna niet verstaan) dat het veel te veel documenten zijn om in zeven maanden bij elkaar te rapen. Ze wilde dat de rechter het vonnis over “binnen twee weken, of anders!” ongedaan zou maken. Daar was onze jurist het natuurlijk niet mee eens, maar wij mochten zelf ook wat zeggen. 

We hebben die gelegenheid aangegrepen om te vertellen dat de overheid ALTIJD z’n eigen regels breekt bij Wobverzoeken en als je dan veel te laat eindelijk wat documenten krijgt, de helft zwart of wit of hoe dan ook onleesbaar is gelakt. Soms snappen we dat maar meestal slaat het nergens op. En we snappen ook dat het om heel veel documenten gaat in deze kwestie, maar regels zijn regels. We zeiden tegen meneer de rechter: Het lijkt soms wel of de overheid wobverzoeken zo lang mogelijk traineert zodat de nieuwswaarde van het onderwerp verdwijnt, maar zo kun je dus als media je controlerende taak niet doen. En als de overheid dan een keer ongelijk krijgt en door een rechter wordt gedwongen sneller te beslissen, sturen ze dus meteen de peperdure landsadvocaat op een weblog af, in de hoop toch nog gelijk te krijgen - en meer tijd te kopen.

Rijksoverheid weigert Wob-documenten te verstrekken en zet Zwartgelakte Kippen in

Eerder vandaag berichtten wij over deelbesluiten inzake de - politiek gezien - faliekant gefaalde evacuatie van ambassadepersoneel en Afghaanse tolken uit Kabul. Uit die Wobstukken stijgt een tamelijk ontluisterend beeld op van onderschatting van het probleem enerzijds, overbureaucratisering van de situatie anderzijds en drie ministeries (BuZa, Defensie en J&V) die elkaar de hete aardappel der verantwoordelijkheid doorschuiven - totdat het te laat was en het leger met chartertoestellen paniekvluchten moest gaan uitvoeren om een levensgevaarlijke situatie te managen die máánden eerder voorkomen had kunnen worden. Sigrid Kaag moest aftreden, Ank Bijleveld werd gesensibiliseerd naar een functie elders (waarnemend burgemeester van Almere, au) en Ankie Broekers-Knol mocht stilletjes met pensioen.

Maar deze documenten zijn nog niet álle documenten. Er is nog veel meer en dat willen de vier ministeries waar wij Wobverzoeken aan stuurden niet vrijgeven. Het vierde ministerie waar we een verzoek indienden is Algemene Zaken en daarom luidt de kop boven dit topic 'Mark Rutte stuurt Landsadvocaat op GeenStijl af'. Het hoogste ambt stuurt het duurste kantoor, om stukken geheim te houden die openbaar zouden moeten zijn. Goed voor de street cred misschien, de Maffiamaatjes van Staat op je dak, maar wij willen uiteindelijk gewoon ons werk kunnen doen en de gevraagde Wob-stukken over het Afghanistan-debacle lezen.

Onze Wobwezel van advocatenkantoor Loonstein heeft strak op de termijnen gelet en toen die verstreken, zijn we meteen naar de rechter gestapt. Die sprak recht in ons voordeel en sommeerde de vier ministeries om binnen twee weken de stukken te leveren - de officiële wettelijke termijn, tenzij bijzondere omstandigheden. Maar die zag de bestuursrechter niet omdat de ministeries al vijf maanden rekken. Daartegen vraagt de Staat nu een voorlopige voorziening aan (= een kort geding in het bestuursrecht) om de uitspraak op te schorten, en dat is dan weer uniek in Wobland. Wij vertalen dat maar even vrijelijk naar: Er is nog véél meer te vinden. Want er zijn tienduizenden (!) documenten bij de drie ministeries tezamen, plus nog enkele tientallen (lol) bij Mark 'Hoe minder ik weet hoe beter' Rutte. Die tientallen, daar zit het venijn: Rutte is eindverantwoordelijk - zeker als het gaat om militaire inzet in het buitenland.

Eerste impressie: de Nederlandse bureaucratie is erger dan het bewind van de Taliban

Tweede impressie: Dit land heeft VEEL te veel ambtenaren

Sigrid Kaag verloor haar demissionaire droombaan over de gefaalde evacuatie van tolken en ambassadepersoneel uit Afghanistan, na de Val van Joe Biden Kabul. Uit de debatten en omstandigheden rond de zegetocht van de Taliban weten we al dat eigenlijk alles mis ging dat mis kon gaan, maar GeenStijl heeft na de Afghaanse Aftocht een aantal Wob-verzoeken ingediend bij diverse ministeries om te vragen naar alle communicatie tussen ambtenaren, diplomaten, politici, bewindslieden, de legertop - enfin, iedereen die er interdepartementaal bij betrokken was. 

Natuurlijk verstreken alle wettelijke termijnen voor beantwoording, zonder beantwoording. Daarop zijn we naar de rechter gestapt, die oordeelde dat de ministeries binnen twee weken alsnog moesten ophoesten. Dat krijgen de ministeries natuurlijk weer niet voor elkaar maar daarom hebben we nu van MinDef en MinBuZa alvast twee zogenaamde deelbesluiten ontvangen (en werken wij verder aan openbaring van de rest). Geinig: door een cc-fout bij Defensie weten we dat Nu, Nieuwsuur, Telebelg, Volkskrant en NRC dezelfde stukken hebben gekregen.

MAAR: Wij laten als enigen iedereen meelezen.

Een deel van de BuZa-documenten was al openbaar (Natalie Righton schreef op basis daarvan in oktober een reconstructie), vandaag kan iedereen ze lezen. Waar wij denken dat deze toestand zo enorm kon escaleren, is op het vlak van samenwerking: BuZa, MinDef en J&V zaten totáál niet op dezelfde pagina en daarom werd de evacuatie een bureaucratische kastje/muur met dramatische real life gevolgen. Na de breek een paar dingen die ons al opvielen, inclusief wat concluderende bevindingen onderaan. Als u mee wilt zoeken & interessante dingen opspoort: redactie@geenstijl.nl staat voor u open, want het zijn nogal wat A4'tjes:

Wob-stukken:
1. MinDef Tolken Deelbesluit - 100MB ZIP-file
2. BuZa Stukken bij Deelbesluit - 90MB PDF

Halp?

NOS Heeft de stukken ook: 'Nederland sloeg eind september aanbod evacuatie-vlucht uit Kabul af'

Is ie weer

Hee. De man met meer messen in zijn rug dan de messenafdeling bij messenwinkel Messi is vanochtend weer opgestaan, om naar zijn werk te gaan. Pieter Omtzigt is terug in de Tweede Kamer na 16 weken turbulente weken vol turbulente afwezigheid. De Omtzigtman had ook geen moment later moeten instappen, want het is vandaag de dag van het Afghanistandebat. Dat zou om 11:30 uur beginnen, maar omdat vanochtend bleek dat Sigrid Kaag de Kamer onvolledig heeft geïnformeerd, is het uitgesteld tot 14:00 en toen weer tot 15:00 uur. En de Omtzigtman? Die heeft alweer Kamervragen gesteld over de nieuwe bestuurscultuur die er niet is. 

En die hebben we wel nodig, een nieuwe bestuurscultuur. 

Want het enige wat dit kabinet nog slomer en slechter doet dan het informeren van de Kamer is het nemen van daadwerkelijke besluiten. Uit alles wat in de brief, die gisteravond laat naar de Kamer ging, staat (draadje) en uit alles wat niet in die brief stond (topic, spijkerhard bewijs) blijkt dat het verlaten van Afghanistan door Nederland de afgelopen maanden één grote puinbak was. Je zou voor minder opstappen als kabinet, maar ja, dit kabinet is al opgestapt. Aan de andere kant: individuele bewindspersonen kunnen alsnog opstappen en Kaag is er vandaag gewoon bij en haar positie staat op het spel. Ze moet nu samen met die andere demissionaire druiloren Bijleveld & Broekers-Knol en Chef Verantwoordelijkheid Afschuiven Rutte aan de Kamer uitleggen hoe ze dit allemaal toch zo episch hebben kunnen verprutsen. Livestream na de breek.

Wat nou Glazen Plafond?

Iedereen maar roepen dat vrouwen in Afghanistan het heel erg zwaar krijgen onder de Taliban, de hele dag binnen moeten blijven, nooit een parttime baantje mogen en verplicht 8,5 kinderen moeten baren voor de jihad en de omvolking. Maar dat valt dus reuze mee. Vrouwen in het Afghanistan van 11 september 2021 mogen gewoon naar school, en nog doorleren ook! Hiero, Kabul University, de alma mater van Sigrid Kaag. Maar liefst 300 dolenthousiaste meiden (met QR-code) melden zich aan voor het college Pronouns & Gender Studies, en lazen klassikaal The Hill We Climb van Amanda Gorman, om daarna in de mensa te protesteren tegen zuivel, straatnamen en loeidure kamers. Dus mensen, stop eens met roeptoeteren: het is allemaal voor niets geweest.

Want de bebaarde krokodil heeft beloofd dat iedereen ongeschonden mag vertrekken

Sigrid Kaag staat op het punt om te vertrekken naar Kabul de regio Afghanistan en op zak heeft ze een persberichtje van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. Daarin staat dat de Taliban hebben beloofd dat alle buitenlanders en Afghanen met een vertrekvisum, hun naam op een passagierslijst en een verleden als eitjesbakker op een westerse ambassade vrij doorgang krijgen om het land te verlaten. "We have received assurances from the Taliban that all foreign nationals and any Afghan citizen with travel authorization from our countries will be allowed to proceed in a safe and orderly manner to points of departure and travel outside the country." Als dat echt zo is, heeft Bette Dam gelijk dat je best met de Taliban kunt praten. Hele redelijke jongens allemaal. 

Kanttekeningen: de afspraak is slechts een 'intentieverklaring' en morgenavond 31 augustus om middernacht sluit het tijdraam waarin alle Amerikaanse boots on the ground het land uit gemarcheerd moeten zijn. Wat er daarna gebeurt, nog mogelijk is of wordt toegestaan door de nieuwe haatbaardheersers van de oude stempel, blijft gissen. Wat Kaag nu ook kwettert, zij en Bijleveld zijn hoe dan ook te laat begonnen met het evacueren van Onze Mensen, waardoor ze nu volledig afhankelijk zijn van de beloftes van boze bidmatbaarden die normaal gesproken niet eens naar vrouwen luisteren. De Harskampers mogen nog anderhalve dag de adem inhouden: gaat het nieuwe leiderschap van Afghanistan inderdaad gepaard met een andere bestuurscultuur, of is Afghaanse politiek geen haar beter dan de onze?