Eindelijk. Het Eerlijke Verhaal

De verkiezingen staan voor de deur (zolang Ollongren er geen stokje voor steekt), dus de partijen buitelen over elkaar heen om hun ideeën met de kiezers te delen. En als er naar de linkerkant wordt gekeken, dan slaat iedere partij de plank mis. Nu is het zo dat inmiddels de VVD D66 links heeft ingehaald, maar ik zal mij vandaag beperken tot de PvdA, de SP, en GroenLinks; de klassieke linkse partijen zeg maar.

Deze linkse partijen hebben altijd de mond vol over het helpen van de zwakkeren (en het disproportioneel belasten van de sterke schouders). De meeste plannen leiden tot een kleinere economische taart, maar dat deert deze partijen niets, zolang het maar “eerlijker’ verdeeld is. Met z’n allen gelijk op een lager niveau is bon ton.

Dit alles mag geen verrassing heten, maar een plan van aanpak over hetgeen wat vooral de linkse kiezers enorm benadeelt, potentieel zelfs ten gronde zal richten, ontbreekt in alle linkse verkiezingsprogramma's! Ik doel natuurlijk op het centrale bank-beleid.

De ECB werkt onafhankelijk (is helemaal niet zo, maar dit is de officiële lezing) wat betekent dat politieke partijen daar niets over te zeggen hebben. Daarom staat het niet in de meeste verkiezingsprogramma’s. Maar iets over de wenselijkheid van de monetaire unie of zelfs maar het schenden van de regels door de ECB en de eurolidstaten, daar is niks over te vinden in de linkse programma’s. Overigens is dit iets, weliswaar miniem, wat wel voorkomt in het verkiezingsprogramma van die Groene Jesus partij de CU! (wellicht dus de enige linkse uitzondering op dit dossier).  

Waarom is het centrale bank beleid nu zo verantwoordelijk voor de problemen die door links wordt gesignaleerd?  Welnu, de vermogensongelijkheid neemt toe door het ECB-beleid. Door de rentes kunstmatig laag te houden en het injecteren van liquiditeit in de markt via o.a. het opkoopbeleid, heeft de ECB vele financiële waardes enorm doen stijgen. Denk aan aandelen, obligaties, vastgoed, kunst, oldtimers, en zo verder. Deze bezittingen zijn nou net de bezittingen die de meeste linkse stemmers niet bezitten (of een veel mindere mate).

De muntunie is nu de facto in een schuldenunie veranderd

Zoals al eerder beschreven is op dit blog, zit de wereld opgescheept met een schuldenprobleem. Één van de manieren om daarvan af te komen is schuldkwijting. Het kwijtschelden van schuld is niks nieuws (schuldjubileum) en is iets waar vanuit economenland al aardig wat aandacht naar uit is gegaan (zie bijvoorbeeld Steve Keen in dit redelijk recente interview) sinds de kredietcrisis van 2008. Ook het IMF heeft recent dit soort geluiden laten horen. Echter, waar het IMF impliciet over ontwikkelingslanden had, is er nu een coalitie die hetzelfde wil voor de gehele eurozone!

Er is nu dus een coalitie van meer dan honderd economen en politici die de ECB oproepen om een groot gedeelte van de schulden die zij in bezit heeft kwijt te schelden. Het zou dan met name om de staatschulden van eurolidstaten gaan die de ECB heeft opgekocht om zodoende deze landen niet te laten failleren (zo kocht de ECB in 2020 een groot gedeelte van alle nieuwe staatsschulden; zie hieronder).

De corrumperende werking van het alleenrecht op het printen van geld blijkt al tijden te sterk en lijkt zich te versnellen. Nu, onder aanvoering van de Weimar Coalitie, lijkt de EU/EMU steeds meer oren te hebben naar dergelijke noodgrepen (maar er is nog (gespeelde?) verdeeldheid).  Mocht zij de gekozen (Latijnse) lijn doorzetten en zich verder inlaten met deze Coalitie van economen en politici en/of soortgelijke voorstellen invoeren, dan wordt het verleden compleet genegeerd; waar de EU (en daarmee de eurozone) de mond vol heeft over spookbeelden uit het verleden, lijkt zij al tijden blind te zijn voor de door haar gekozen eindbestemming: Weimar.

Beurzen staan nu op recordhoogtes. Dat verklaart wellicht waarom Rutte electoraal nog niet is afgestraft.

Sinds de eerste lockdowns, heeft het bedrijfsleven het zwaar te verduren. Echter, door allerlei hulpprogramma’s en coulance bij schuldeisers, verhuurders en zo voorts, bleef de schade tot nog toe beperkt. De brede ontslagrondes zijn uitgebleven. Het aantal faillissementen was zelfs historisch laag. Nu er vaccins zijn, is de hoop dat tegen de zomer alles weer normaal is. Maar, los van of de verwachte vaccinatiegraad wordt behaald, is dat wat de burger te wachten staat? Ik vrees dat de burger dit jaar de rekening gepresenteerd zal krijgen. En dat zal een fikse rekening zijn.

Bedrijven in de EU hebben volgens de experts een tekort aan eigen vermogen van EUR 600 miljard wat moet worden aangevuld, anders zal het verwachte herstel wellicht niet plaatsvinden. De helft van de MKB bedrijven in de EU vreest een faillissement binnen 12 maanden te moeten aanvragen (van oktober). Ook lijkt het beetje herstel wat er was, nu al in de kiem gesmoord te zijn (zie hieronder).

Ze willen een soort EU maar dan op wereldniveau

De term big reset wordt al een tijdje gebezigd en is al deels aan bod gekomen in dit blog. Zoals voorheen beschreven, was deze term tot voor kort vooral voorbehouden aan de “outside the box” denkers, maar nu ligt dat anders. Met een kleine naamsverandering, vast ingegeven door die vervloekte woke marketeers, is de Big Reset omgedoopt tot de Great Reset. Great betekent namelijk groots en heeft een positievere connotatie dan Big. Dat is in mijn ogen dan ook het enige positieve er aan. Er ligt een geforceerde groene, digitale en onmenselijke toekomst in verschiet als de wereldleiders hun plannen daadwerkelijk kunnen gaan uitrollen.

Mijn originele gedachte was om de reset van schulden, en alle manieren waarop dat kan worden voltrokken, in kaart te brengen voor een klant. Uiteindelijk nam mijn leesopdracht mij ergens anders heen. Als eerste was het World Economic Forum (WEF) aan de beurt. De organisatie die de meesten kennen van de jaarlijkse ontmoeting in Davos (in 2021 in Singapore!):

“As we enter a unique window of opportunity to shape the recovery, this initiative will offer insights to help inform all those determining the future state of global relations, the direction of national economies, the priorities of societies, the nature of business models and the management of a global commons. Drawing from the vision and vast expertise of the leaders engaged across the Forum’s communities, the Great Reset initiative has a set of dimensions to build a new social contract that honours the dignity of every human being.”

GELDBLOG - Maar wat als cash verboden wordt?

Nederland heeft wat betreft betalingsinfrastructuur altijd voorop gelopen in de wereld. Later is dat natuurlijk naar het EMU/EU niveau getrokken, maar feit blijft dat Nederlanders voorop lopen met het digitaliseren van het betalingsverkeer en de acceptatie daarvan. Het meeste heeft te doen met wat er aan de achterkant van het systeem gebeurt; de verwerking van betalingen, overboekingen worden sneller, inzichtelijker en goedkoper. Voor Jan met de pet is dat vooral  te merken in hoe snel iets overgeboekt wordt, hoe makkelijk het is om met pin te betalen of digitaal (dag acceptgiro!) rekeningen te betalen. Het gevolg is dan ook dat het aandeel van cash in ons betalingsverkeer gestaag aan het dalen is. Deze daling heeft (loden [alchemistische pun intended]) vleugels gekregen sinds Covid-19 ons vereerde met een bezoek; cash betalingen zijn gehalveerd naar 20% van de transacties. Het is een klassiek voorbeeld van de door de bomen het bos niet meer zien. We lopen in de val. Ik vrees echter dat de val onvermijdelijk zal blijken.

Het is Sinterklaastijd, dus het was te verwachten dat onze zuidelijke zuster haar wensenlijstje zou opsturen naar de Sint. In dit geval is de ECB de Sint. Onze centrale bank, waar iedere lidstaat en dus uiteindelijk alle belastingbetalers garant voor staan, wordt gevraagd om de Italiaanse schulden die het bezit heeft uit te gummen. En waar voorheen een pink werd gegeven, wordt er nu dus om de hand gevraagd en voor we het weten is het einde zoek. De muntunie glijdt steeds verder af naar een transferunie, terwijl bij de oprichting van de euro juist aan iedereen werd verzekerd dat dit nooit zou gebeuren. In plaats van dat de Noordelijke landen een scheiding voorbereiden, barricaderen juist zij de nooduitgang. Dus wat nu?

GELDBLOG goes digitale knaken

De wereld staat door Covid-19 op zijn kop; centrale banken lijken op volle snelheid (digitaal) geld te printen, overheden schrijven het ene hulppakket na het andere uit om de snel naderende economische depressie te verzachten dan wel te verbloemen. In deze context worden goud en bitcoin vaak genoemd. Daarbij is er de afgelopen maanden steeds meer nieuws over centrale banken die een digitale munt willen invoeren. Allemaal interessante onderwerpen waar zowat eindeloos over geschreven kan worden. Gezien de lengte van deze column beperkt moet blijven, zal ik meer een korte beschrijving geven van de meest relevante zaken met betrekking  tot deze ontwikkelingen. Dus lezers die een (ver-)koopadvies voor bitcoin (met foto van Jort Kelder) verwachten, zullen teleurgesteld worden. Echter, er zullen genoeg ingrediënten aanwezig zijn voor een levendige discussie in de reactie sectie. 

Er zijn heel wat verschillende definities voor geld, wat een discussie over het onderwerp er niet makkelijker op maakt. In het algemeen wordt van geld verwacht dat het in ieder geval deze drie basisfuncties heeft: ruilmiddel, rekeneenheid en oppotmiddel. Met de euro kun je spullen kopen (ruilmiddel; je ruilt euro’s om voor goederen of diensten), je kan met de euro rekenen (rekeneenheid; prijzen bepalen en vergelijken van diensten en goederen) en je kan in euro’s sparen (oppotmiddel; je bewaart huidig inkomen/vermogen voor toekomstige uitgaven).  

Goud (ik ga hier uit van fysiek goud) en bitcoin (er zijn natuurlijk vele cryptomunten; ik vat deze nu oneerbiedig onder de noemer bitcoin samen) hebben geen perfecte score op deze drie functies. Zo is bitcoin erg volatiel, waardoor het niet helemaal geschikt is als oppotmiddel. Ook wat betreft het functioneren als ruilmiddel, is het verre van perfect gezien veel mensen en bedrijven geen bitcoin accepteren. Dit geldt ook voor goud, volatiel (niet zoveel als bitcoin) en beetje moeilijk in het ruilen. 

Nieuwe naam. Zelfde column. Volgende week nieuw plaatje

Van de week gaf Klaas Knot een Schoo-lezing en verschillende interviews, waarin de president van De Nederlandsche Bank uiterst markante uitspraken deed. Sommige van deze uitspraken waren gewaagd, andere verbazingwekkend en soms zelfs ronduit tegenstrijdig. Wat in ieder geval kristalhelder naar voren kwam, is dat Knot bereid is alles te offeren op het euro-altaar. 

Laat ik beginnen met de markante uitspraken. Zo stelt de heer Knot dat de EU ons 6 à 9 procent van het BBP oplevert . Nu is mij niet geheel duidelijk hoe hij dit bedoelt; waarschijnlijk dat zonder de EU de Nederlandse economie tot 9 procent kleiner zou zijn geweest; iets wat strookt met die 1500 a 2200 euro per gemiddeld inkomen van EU-populist Pechtold. Laatstgenoemde presenteerde het anders (iedere burger in plaats van per inkomen) en claimde dat het CBS de cijfers had geraamd. Klopte niks van, maar daar zijn al de nodige columns over geschreven. Knot doet hier echter hetzelfde, want die 6 tot 9 procent worden nergens gestaafd. Dit soort claims dienen met de nodige korrels zout genomen worden, want er is geen bewijs van hoe het er zonder de EU uit zou hebben gezien. Verder bedienen onderzoekers zich (noodgedwongen) van losse interpretaties van de cijfers, waardoor de foutmarge dermate hoog is dat de onderzoeksresultaten bijna waardeloos zijn. 

In de gewone pers valt weinig te lezen over de ingrepen van de ECB. Wellicht heeft dit te maken met het feit dat de materie ter ver weg staat van de lezer, dat de biljoenen euro's niet meer in te beelden zijn en dat men geheel niet doordrongen is van het gevaar van een dergelijk monetair beleid. Het onderwerp verdient de aandacht van de pers, maar blijkbaar zijn standbeelden, straatnamen, gapers, een stofzuigende Gordon (Gordon is overigens een goede naam voor een zakloze kruimeldief), Jort Kelder, knielers, een vermiste Glee-actrice, een Ferrari in het IJ en dergelijke onderwerpen het nieuwe brood en spelen. 

De reden van het ECB-ingrijpen was natuurlijk de economische crisis die is veroorzaakt door Covid-19 en de lockdowns. Dit is althans de gangbare verklaring, maar die klopt niet helemaal. Zoals in de afbeelding hieronder is afgebeeld, heeft de ECB al eind vorig jaar haar opkoopprogramma weer opgestart. 

Het feit dat dit gebeurde terwijl economisch (op het eerste gezicht) alles op rolletjes liep, is al zorgwekkend. Blijkbaar was er ergens in het financiële systeem toch gevaar en moesten de spreekwoordelijke geldpersen weer worden aangezet. Het tweede markante feit is dat de ECB haar noodsteun eigenlijk nooit heeft afgebouwd. In de afbeelding zijn de netto aankopen te zien en, op een paar miniblipjes na, zijn deze altijd boven de nul geweest. Wellicht dat de economische groei sinds 2014 grotendeels gebaseerd is op lucht; alsof de economie een onderdeel uitmaakt van een financiële Matrix waar iedereen voor de blauwe pil heeft gekozen.  

Kijkend naar de monetaire stimulatie sinds de Covid-19-uitbraak mag worden vastgesteld dat zowel de grootte als het tempo enorm zijn toegenomen. Wat normaal een kwestie van een jaar was, wordt nu in enkele maanden gedaan. 

De grafiek laat alleen maar QE en PEPP zien, maar de ECB doet meer dan dat. In tegenstelling tot de Fed heeft de ECB de liquiditeit in de markt nu juist verhoogd via LTRO (zie afbeelding hieronder).

Fiat-geld is gebaseerd op vertrouwen, en blijven mensen nog in deze munten geloven?!

Triomfantelijk werd aangegeven dat er geen eurobonds kwamen, maar wat er wel gebeurde, is erger. Via het ESM wordt 500 miljard uitgeleend in deze eerste tranche van de coronacrisis, de voorwaarden uit de twitter-berichten van onze minister, zitten niet in de schriftelijke overeenkomst. Sowieso was het allemaal theater voor de bühne, want de ECB koopt onbeperkt Italiaanse staatsschuld op.

Centrale Banken gaan steeds verder. Ooit was er een directe koppeling tussen hoeveel goud er in de kluis lag, en hoeveel bankbiljetten er in omloop waren. Dat werd losgelaten, en nog meer geld kwam in omloop. De waarde tussen bankbiljet en goud lag nog vast. Die waarde werd ook losgelaten. Steeds meer geld werd door primaire banken verzonnen en de markt opgeduwd.

Nu, een halve eeuw later, werkt dat niet meer. Centrale Banken moesten na de kredietcrisis staatsschulden van economisch sterke landen en obligaties van gezonde bedrijven opkopen, om op die manier nog meer geld de markt op te duwen. Maar ook dat werkt niet goed genoeg. Zelfs als primaire banken negatieve rente moeten betalen voor opgepot geld, weigeren ze uit te lenen.