Geenstijl

Dikke doei goedkope vaccins voor Afrika

Ben je net op vakantie dankzij je twee Freedom Pfizers, mis je het nieuws dat die prikjes toch niet zo goed werken en dat je een booster nodig heb. Dat je vervolgens voor behoud van je groene vinkje op je QR-code 25 procent meer moet betalen. De reden voor die brutaliteit: de patenten. Vorig jaar had Europa de unieke kans om wat aan die woekeroctrooien te doen. Maar die is definitief verprutst door Hugo's Inclusive Vaccine Alliance. 

De Tweede Kamer droeg het kabinet op om te zorgen dat er niet gewoekerd zou worden dankzij patenten. Maar uit de Wob-stukken blijkt nu dat Hugo het tegenoversgestelde bereikte, nadat hij DE HUISADVOCAAT VAN BIG PHARMA inhuurde bij de onderhandelingen met AstraZeneca. Die deal werd het nieuwe normaal in de relatie tussen overheden en farmacie. Wat we tot nu toe weten:

**Om niet
**Het was voor de gezondheidszorg wereldwijd a unique window of opportunity: het Oxford-vaccin tegen corona wilden de uitvinders ervan met de wereld delen via een medische creative commons license. In plaats daarvan werd het een AstraZeneca™ prik, die op z'n Sywerts 'om niet' wordt verkocht. Niet om er rijk van te worden, maar wel met de mogelijkheid om de financële details verborgen te houden voor publiek en politiek. Vier koploper-landen (met Nederland) kochten tegen inkoopprijs zoveel prikken op, net als eerder al de clubs van Bill Gates, dat de researchers in Oxford toch afzagen van het weggeven van het patent. 

De EU betaalt nog geen 2 euro, in ruil voor investeringen in de ontwikkeling, de UK en VS kochten een piek duurder in. Toch is de deal van DUI-NL-FRA-ITA extreem onvoordelig voor de kopers, zeggen experts: geen enkele afspraak over leveringsverplichting (niet gek dus dat Boris Johnson wel z'n jabs kreeg terwijl in de EU 'productieproblemen' zouden zijn). En de EU draagt de financiële risico's voor medische claims na bijwerkingen. We zijn er dan ook rap mee gestopt in Europa, hoe zeldzaam de bijwerkingen ook zouden zijn.

Wat is er daarna gebeurd?

Tweede Kamer vs. Bill Gates
Heeft Big Farma soms met zichzelf onderhandeld? Bijna wel: in Nederland kreeg AstraZeneca van repliek van het advocatenkantoor Hoyng Rokh Monegier, blijkt nu uit de Wob-stukken over de Inclusive Vaccine Alliance. Een echte specialist in geneesmiddelenpatenten. Vraag maar aan hun cliënten, zoals Pfizer, Jansen&Janssen, GlaxoSmithKline, en JA, ZELFS AstraZeneca. 

De Tweede Kamer had het kabinet opgeroepen om de macht van farmaceuten in te perken. Bijvoorbeeld door het openstellen van patenten, waardoor vaccins ook voor arme landen betaalbaar zouden blijven. En die unieke kans was er met het Oxford-vaccin: de Britse uitvinders wilden hun vinding met de wereld delen, zonder de belemmeringen van een patent. Dat mislukte faliekant, dankzij Hugo's Inclusive Vaccine Alliance. De patentrechten werden niet aangeroerd. De wil van de volksvertegenwoordiging werd teruggebracht tot een nietszeggend zinnetje in het contract. 

Juist in deze beslissing is dat telefoontje dat we eerder opmerkten, van Melinda met Mark Rutte op 26 april vorig jaar, zo saillant. Door Bill gestichte organisaties sloegen vlak voordat de EU het deed al groot in bij AstraZeneca, eveneens tegen een lage prijs. Maar wel met een normaal patent. Want het hele filantropiemodel van de Bill en Melinda Gates Foundation is gericht op het in stand houden van patenten. De octrooien zijn immers veel waard, dat zorgt voor een stukje return-on-investment (ROI) voor de gulle gevers, in de vorm van rendement op farma-aandelen. Neem de Gates Foundation zelf, die belegt zo'n 40 procent van het vermogen bij Warren Buffet. Genoeg big farma te vinden in de portefeuille van dit fonds.

Uitgekozen met Wopke
Hoe kwamen de befjes van Pfizer, AZ en J&J binnen op het ministerie van VWS? Hugo de Jonge en coronagezant Feike Sijbesma stemden deze selectie af met Wopke Hoekstra. Best opvallend, want Hoyng Rokh Monegier laat zuinige overheden en zorgverzekeraars doorgaans alle hoeken van de rechtspraak zien. Ook opvallend: hulp kwam ook van McKinsey, waar Wopke werkte voor hij minister werd. U kent dit adviesbureau wel: daar werkte bijvoorbeeld de donateur van 1 miljoen aan de CDA-campagne. Hetzelfde bureau ook van een directe collega-consultant van Wopke, Robert Carsouw, die zonder enige luchtvaartervaring zomaar CFO van Schiphol werd. Wopke beheert de aandelen van de luchthaven. Carsouw zat ten tijde van de benoeming in Wopke's campagneteam. Stiekempjes, dat wel.

Dan Hoyng Rokh Monegier. Dat had het in 2019 nog fel aan de stok (pdf) met zorgminister Bruno Bruins. Die wilde dat Nederlandse apothekers exorbitant dure, zeldzame geneesmiddelen zelf mochten bereiden tegen kostprijs. In dit rapport schreef de 'boutique law firm' dit rapport in opdracht van de farma tegen het voorstel. 

Bruno Bruins viel flauw tijdens een coronadebat en werd vliegensvlug vervangen. Vervolgens liet Hugo de Jonge zijn ambtelijk experts buiten de onderhandelingen met AstraZeneca: die ruilde hij in voor de advocaten die AstraZeneca zelf eerder inhuurde voor de bescherming van haar patenten. Uitkomst van de deal van de vier landen was dat ook nu een gebruikelijk patent geldt. En daar zijn ze bij Hoyng Rokh Monegier tot op de dag van vandaag dolblij mee.

In dit document staat welke werkzaamheden consultants konden verwachten. Vanuit Hoyng Rokh Monegier kwamen ook (helaas nog zwartgelakte) tekstvoorstellen voor in de overeenkomst met AZ. De motie van de Kamer over het delen van patenten wordt omgezet in een vrijwillig verzoek aan de producenten, zo omschreven dat er geen verplichting aan ontleend kan worden.

**Varianten zijn een interessant verdienmodel
**Ondanks de beloften van zowel de allianties van Gates als die van Hugo, zit Afrika zonder vaccins. Ze willen daar dolgraag vaccinfabrieken bouwen, maar dat mislukt door de bescherming van intellectueel eigendom; pogingen dat op te lossen stranden volgens Politico steevast op blokkades vanuit de EU. Vanuit gezondheidsoogpunt oliedom: zonder bescherming tegen het virus kan in elke gemeenschap een nieuwe mutatie van het coronavirus ontstaan, waartegen de huidige vaccins niet werken. Maar voor vaccinproducenten wel een interessant businessmodel, steeds weer de kans op nieuwe Variants Of Concern. Kunnen er weer boosters worden verkocht.

Als iemand dit verdienmodel kent, dan is het Bill Gates. Microsoft kreeg zowel in de VS als in Europa megaboetes vanwege het uitbuiten van een monopoliepositie. Dat deed de maker van Windows middels misbruik van licenties voor het gebruik van gepatenteerde software. De rechtsgang duurde tien jaar, op beide continenten. De wetten om ons tegen herhaald misbruik te beschermen zijn - we zitten middenin een pandemie, dat kan niet - snel overboord gezet. Sterker nog: de EU trekt samen op met de initiatieven van Gates om de derde wereld te vaccineren (pdf)

Geloof niet in complotdenkers, is de verdedigingslijn van premier Rutte. Hij kijkt hun internetfilmpjes zelf ook wel eens, zei hij tegen Gideon van Meijeren. Maar de miljardenwinsten van vaccinmakers zijn echt, en misschien wel via het Torentje veiliggesteld. De feiten daarover houdt de premier geheim, 750 pagina's lang, achter de welbekende zwarte lak.

Het ontbreekt in dit land aan kritische journalistiek. Zelfvoldane, innig met politieke partijen verweven publieke omroepen. Samenklittende uitgeverijen die door de staat betaald worden, onvoorwaardelijk links leunende journalisten die pluriformiteit niet herkennen als het in hun gezicht geslagen wordt en dus "het klimaat", "de migratie" of "de EU" als voldongen feiten behandelen die geen kritiek verdragen. Een overheid die onder de Rutte Doctrine alles zwart/wit weglakt in Wob-verzoeken, de burger het zicht op beleid belemmert en de soevereiniteit hoeksteen voor hoeksteen uitlevert aan supranationele "belangen".

Wat kunnen wij daar tegen doen? Niet alles. Maar wel iets. GeenStijl is een klein bedrijf met een groot bereik, dat surft op de waan van de dag. Onder die golven willen we naar parels duiken. De onderste stenen zoeken. Daar heb je duikers voor nodig, met expertise, tijd en geduld. Dat kost geld. Geld dat bij ons niet tegen de plinten omhoog klotst. Want geen staatssteun. Want niet woke. Want geen grote corporate suikerooms. Wil u meer, of minder onderzoek onder de oppervlakte? Dan kunt u dat regelen. U doet een duit in het zakje, wij zetten Wobbers en Gravers in.