2008

Niet alleen voor mij maar ook voor het UWV is de stressfase eind 2007 voorbij. De aangiften over 2006 zijn – niet zonder schade – verwerkt. De belangrijkste afnemers hebben hun data en ze horen dat de bouw en de vulling van de nieuwe polisadministratie snel vordert. Het sein ‘brand meester’ is voor het UWV het signaal om de bakens te verzetten. De hoop is vervlogen dat de overdracht van werk naar de Belastingdienst wordt afgeblazen door een mislukt project. Maar de redenen om de divisie UWV Gegevensdiensten op afstand te zetten en te laten leiden door katvangers van buiten zoals divisiedirecteur Dirix is nu ook verdwenen. Gegevensdiensten moet terug in het UWV-gareel.

Onbedoeld wordt de eerste stap gezet door diezelfde directeur Dirix. Eind november 2007 stuurt hij zijn tweede man, Jop van Breugel, abrupt de laan uit. Van Breugel is verantwoordelijk voor de polisadministratie en was de baas van Cees B. en GAIA. Er waren spanningen, maar dit verrast. Het is ook verschrikkelijk 'on-UWV'. In deze organisatie waar het intern altijd oorlog is, is het ophouden van de schijn van harmonie een kernwaarde. Maar Paul Dirix is geen UWV'er, maar een ex-militair. En die leren dat besluiteloosheid levens kost.

De sleutel tot het weer onder controle krijgen van de divisie Gegevensdiensten is machtsoverdracht naar de automatiseringsdivisie. Deze divisie, Concern ICT genaamd, heeft het laatste woord op de terreinen waar bij het UWV iets met computers en software gebeurt – bijna overal dus. De mensen van Concern ICT hebben vóór de gunning aan Capgemini ook gedetailleerde en onwerkbare technische voorschriften meegegeven. Tijdens de daaropvolgende bouwfase lag de verantwoordelijkheid bij de divisie Gegevensdiensten en was Concern ICT uit beeld. Nu de faalfase voorbij is moet de controle weer terug. Dat UWV Gegevensdiensten zelf óók een automatiseringsdivisie is, doet er niet toe.

Natuurlijk leidt deze constructie UWV-breed tot bureaucratisering, verlies aan slagkracht en onduidelijke verantwoordelijkheden, maar dat is precies de bedoeling. Dat de hele bouw en exploitatie van de polisadministratie door slechts tien man wordt gedaan is in dat verband een horreur. Daar moet een nul bij, minstens.

De opvolger van Jop van Breugel wordt Diantha C., een WW-uitkeringsmanager uit een UWV-regio. Anno Maring, de overgebleven adjunct-directeur, is vol lof. Zij is een oudgediende van UWV-voorloper GAK, een vrouw die al vanaf de middelbare school in deze wereld werkt. Volgens Anno heeft ze geen automatiseringsachtergrond maar is ze uiterst bekwaam. Ik onderdruk mijn verbazing dat een inhoudelijk deskundige manager wordt vervangen door een iemand zonder vakdeskundigheid.

Als Diantha C. in maart 2008 aantreedt komen mijn projectbaas de GVR en ik haar tegen bij het koffieapparaat. Het gesprek begint aangenaam. Maar dan vertelt Diantha dat ze niet alleen de verantwoordelijkheid overneemt voor het beheer van de polisadministratie, maar eindbaas wordt over de hele interne operatie. "Paul Dirix is toch eigenlijk meer een soort accountmanager. Het UWV is voor Paul een tussenstation in zijn carrière op weg naar uitdagingen elders. Los daarvan heb ik nu de titel van directeur binnen de UWV-deuren." De boodschap is duidelijk – en gebracht op een voor UWV-begrippen brute wijze. Ook dat is een boodschap: Diantha C. beschikt over serieuze rugdekking en directeur Dirix heeft uiteindelijk niets te vertellen. Ik vraag mij alleen af van wie Diantha een afgezant is; ik vermoed eerder van een informele kliek managers van UWV-voorganger GAK dan van de officiële bestuurders.

In de loop van 2008 en 2009 leer ik door te kijken naar Diantha C. hoe het UWV werkt. Van letterlijk kijken is geen sprake want na de koffieapparaat-scène is ze vrijwel onzichtbaar. Diantha acteert als een echte UWV-manager zoveel mogelijk via buffers. Eerst is dat alleen de GVR, maar al snel daarna komt er nog een manager tussen hen in. Ik rapporteer nu aan de GVR die weer aan deze Robert van W. rapporteert die weer aan Diantha rapporteert. Robert van W. is Diantha's instrument om een efficiënte operatie te laten uitgroeien tot de omvang waar het UWV zich comfortabel bij voelt. (Zelf denkt hij daar anders over.)

Dat Robert van W. vanuit de automatiseringsdivisie komt is niet alleen bedoeld om deze weer aan te sluiten. Ook belangrijk is dat Van W. geen vaste plek in het organogram heeft. Diantha kan hem zonder veel gedoe heenzenden. Bij een vaste manager is dat veel moeilijker, zou ik naderhand van dichtbij zien. Ze heeft zo dus extra greep deze ondergeschikte. Veel andere UWV-managers doen hetzelfde door externe inhuurkrachten aan te stellen als onderknuppel, maar Diantha doet het slimmer en veel goedkoper. De GVR komt direct onder druk om bij het UWV in dienst te treden. Hij klaagt er bijna wekelijks bij mij over. Gelukkig voor hem is Diantha, zoals veel managers bij het UWV, een slow mover.

Met het weer aanhaken van de automatiseringsdivisie verandert de sfeer. Zo doet opeens het verhaal de ronde dat Dirix om politieke redenen Capgemini de deur heeft uitgewerkt. De software van Capgemini zou (inmiddels) voldoen. Ik denk terug aan ons koffieapparaat-gesprek en denk te weten wie hier achter zit. In elk geval doet directeur Diantha er niets aan om het broodjeaapverhaal te ontkrachten. 

In de loop van 2008 wordt duidelijk hoe het spel wordt gespeeld. Diantha wil net als bijna iedere UWV-manager zoveel mogelijk mensen aan het werk houden. Ze is niet corrupt als Cees B. of een vendetta-maniak als Cor Franke. Diantha speelt het spel langzaam en subtiel, en liefst indirect. Het doel is het beschermen van de UWV-familie, vooral de GAK-bloedgroep. Dat ze niets weet van software en systemen is daarbij geen nadeel – integendeel.

Uit Diantha's handelwijze blijkt dat ze nog een doel heeft. En dat doel is hetzelfde als waar Ketenmanager Cor Franke mee bezig is bij de Belastingdienst: ervoor zorgen dat de polisadministratie zo min mogelijk wordt gebruikt en zeker niet voor controles. Er is maar één probleem: de polisadministratie moet een officiële landelijke basisregistratie worden, zoals de bevolkingsadministratie en het handelsregister. Daaraan zijn allerlei kwaliteitseisen verbonden waarop het UWV, Diantha en de Belastingdienst niet zitten te wachten. Het zou leiden tot mijn eerste en enige directe confrontatie met deze formidabele dame.

Naschrift: Directeur Dirix zou pas eind 2010 vertrekken naar ProRail. Ook intern verdwijnt Dirix niet uit beeld. Er blijken teveel problemen die om kennis vragen die Diantha niet bezit. 

Actueel: De verlammende constructie met de UWV-automatiseringsdivisie kwam ook naar voren in een recente briefing door de UWV top aan de Kamer. De automatiseringsbaas kreeg daar van Kamerlid Femke Merel Van Kooten de vraag of de bewering klopt dat de mensen bij UWV die de intake doen van een uitkeringsaanvraag moeten werken met "witgewassen software". Het antwoord is dat automatisering bouwt wat de andere divisie wensen. Zouden de directeuren van andere divisies dezelfde vraag krijgen, dan zouden ze vermoedelijk verwijzen naar de automatiseringsdivisie.