Flashback 2000 - 2005

Hoe krijg je de machtigste ambtenaar van Nederland, de loonaangifte-eindbaas over de Belastingdienst en het UWV, tot vijand? Niet door iets te doen of na te laten. Een gevecht tussen twee alfamannetjes topmanagers en een totaal gebrek aan zakelijkheid volstaat.

Het begint in 2000 in Den Haag. Daar zetelt de Veranderorganisatie SUWI in een Regus-pand in de Parkstraat. De wet SUWI voorziet in de oprichting van het UWV maar ook in die van het CWI, het Centrum voor Werk en Inkomen. Anders dan het UWV is het CWI een voortzetting van de arbeidsbureaus. De kerntaak van het CWI wordt mensen aan werk helpen. Het UWV moet keuren en uitkeren. De twee clubs krijgen bijna hetzelfde logo. 

In de Parkstraat zetelen de toekomstige bestuurders van de nieuwe organisaties, onder wie Cor Franke. Het pand komen ze niet uit. Vanaf 2002 zijn zij de baas, maar tot dat moment zijn ze persona non grata. Zo werkt ambtenarenland. Daarom wordt als buffer een topconsultant van Deloitte ingehuurd. Ook deze blijft binnen en trekt wéér een onderknuppel aan, interim-manager Norbert van der H. Die richt zich op de arbeidsbureaus, het toekomstige CWI, waar hij al snel de feitelijke directie voert.

Van der H. had ons eerder als dataspecialisten ingehuurd voor een kolossaal veranderprogramma voor het GAK, genaamd 'Aansluiting'. Wij hadden als taak om de nieuwe databases te ontwerpen en de data uit de oude systemen over te tanken. 'Aansluiting' was hard op weg naar een kolossale mislukking, onze eerste ervaring met zoiets. Iedereen werd gered door een plotselinge beslissing van Paars 2 om het beleid 180 graden om te gooien en via de wet SUWI het GAK en zijn broertjes te nationaliseren onder het UWV-label. Honderden miljoenen (guldens) aan automatiseringswerk werden afgeschreven en niemand vroeg waar het geld was gebleven. Ik bleef weliswaar een stuk rijker maar ook geschokt achter. Nóóit meer zou ik zoiets meemaken. Mijn aanvaring met Cees B. in 2003 was een direct gevolg deze ervaring.

Ondanks alles waren Norbert van der H. en ikzelf met wederzijds respect uiteengegaan. Daarom vind ik het niet vreemd als hij mij vraagt om te kijken naar de gegevenshuishouding van het CWI-in-wording. Men was bezig met een enorm innovatief project genaamd werk.nl, dat vanwege dataproblemen slecht werkte. Zelf richtte Norbert zijn energie op het van de grond krijgen van CWIntake, het kernsysteem van het CWI om de eerste jaren mee door te komen. Werk.nl zou een systeem worden voor werkzoekenden en werkgevers, maar met CWIntake zouden duizenden CWI-ambtenaren dagelijks werken.

De gegevenshuishouding van het aankomende CWI blijkt een puinhoop zoals ik die nooit eerder of later heb aangetroffen. De verklaring is eenvoudig: de kwaliteit van de dienstverlening is nauwelijks relevant. Als bij het UWV de data niet kloppen en een uitkering te laag is, komt er ophef. Wie als werkloze niet door het CWI aan werk geholpen wordt (of wil worden) kan zelf werk zoeken, naar een uitzendbureau stappen of op 'Grote Vakantie' gaan. Dat de software van werk.nl buggy bagger is en duur ingekochte vacatures massaal uitvallen heeft nauwelijks consequenties. En zo gaat er jaarlijks voor vele miljoenen geruisloos het putje in. Wel zit het CWI vol met mensen die uit de arbeidsbemiddeling komen en een sociaal hart hebben. Telkens als we aantonen dat werk.nl en andere systemen niet werken vanwege rotte data komt men in actie. Het CWI is voor ons data-puinruimers een fijne klant.

Dan wordt het 2002. Het sjieke Haagse pand loopt leeg en de Raad van Bestuur van het nieuwe UWV en CWI treden aan. Cor Franke is bij het CWI nu verantwoordelijk voor de automatisering. Interim-manager Norbert moet zijn taken aan Franke overdragen, maar wat zich ontwikkelt is een gevecht tussen twee alfa-mannetjes. Vanzelfsprekend zit Norbert als interimmer fout en ligt hij er in no time uit. Maar daarmee houdt het niet op. Cor Franke ontpopt zich als een Donald Trump avant la lettre en gaat los om alles kapot te maken wat zijn voorganger heeft aangeraakt, Norberts kindje CWIntake voorop. Als Paars 2 valt over de kwestie Srebrenica en Den Haag met zichzelf bezig is, slaat Franke toe en trekt de stekker uit het gammele maar werkende CWIntake systeem. De toezichthouder is daarover zeer kritisch, maar voor Franke heeft het geen consequenties. Een aantal miljoenen belastinggeld is vanwege een persoonlijke vendetta weggekieperd. De kosten van het jarenlang doorrommelen zonder geautomatiseerd systeem zullen nog veel hoger zijn geweest. Van 2002 tot 2006 richt Franke zich op zijn nieuwe systeem, een monstrum dat Sonar gaat heten.

Wij maken ons ondertussen zo klein mogelijk. Dat kan ook, want Franke werkt aan zijn Sonar-monument. Wij zijn een miniprojectje met veel draagvlak in de organisatie. Cor Franke ziet ons niettemin als onderdeel van een ingebeeld vijandelijk kamp en zet steeds grotere druk om ons de deur uit te krijgen. Omdat er nog van alles niet op orde is met het CWI-paradepaardje werk.nl komen managers in verzet. Onze directe manager, Ronald Bunnig, trotseert zijn bestuurder en vraagt ons om de inrichting van werk.nl verder te verbeteren. Hij verlangt wel dat dit niet bij CWI in huis gebeurt zodat Franke ons niet ziet. Wij stemmen in, mits het werk op basis van een vaste prijs kan worden uitgevoerd. Wanneer we bezig zijn krijgt Bunnig een nieuwe functie. Zijn vervangster is als de dood voor een confrontatie met Cor Franke. E-mails worden niet meer beantwoord. De telefoon wordt niet meer opgenomen. Na enkele frustrerende weken besluiten wij om onze volledige rekening van 80.000 euro ex. BTW bij het CWI in te dienen. Binnen een week wordt deze voldaan. Wij hebben ons meest rendabele project ooit achter de rug, en we zijn van deze maniak af.

Dat was 2005. Nu, drie jaar later, wordt Cor Franke dus de baas over iedereen bij de Belastingdienst en het UWV die werkt aan de loonaangifteketen. Misschien is hij ons ontgroeid, maar anders ziet het er slecht uit, zowel voor ons als voor de definitieve polisadministratie die wij aan het bouwen zijn. Onze voornaamste bescherming is dat dit systeem politiek veel belangrijker is dan CWIntake. We duimen dat het Kabinet-Balkenende 4 niet snel valt.

Naschrift: Het CWI is in 2009 opgegaan in het UWV en heet nu UWV WERKbedrijf. Werk.nl bestaat nog steeds en werkt nog steeds slecht. De Sonar-nalatenschap van Cor Franke wordt nu vervangen (spoiler: gaat mislukken). De data-ellende bij UWV WERKbedrijf is groter dan ooit, met desastreuze gevolgen voor de meest hulpbehoevende werkzoekenden. Het Kabinet-Balkenende 4 zou het tot 2010 volhouden.