Er kan geen BUK van het Russische leger vertrekken zonder direct bevel van Poetin.

In 2016 meldde het JIT dat er 100 betrokkenen in beeld waren, daarvan worden er in maart 2020 vier vervolgd. In 2018 meldde het JIT dat de BUK uit het Russische stadje Koersk kwam en stelt nu vervolging in tegen de mensen die het wapen besteld hebben, het transport geregeld en de beveiliging hebben georganiseerd.

Deze vier verdachten zijn niet getraind zijn om een BUK te bedienen. Sergei Doebinski (hoofd inlichtingendienst separatisten), Oleg Poelatov (reserve hoofd inlichtingendienst separatisten), Igor Girkin alias “Strelkov” en Leonid Chartsjenko alias “Krot” (die het BUK beveiligde tijdens levering en verdwijning & directe communicatie had met het hoofd inlichtingendienst).

Deze bestelling en levering was al eerder uitgebreid op Bellingcat verschenen, inclusief hun betrokkenheid, inclusief telefoongesprekken onder andere beschikbaar gesteld door de Oekraïense geheime dienst. Natuurlijk heeft het JIT tijd nodig deze tips uit te rechercheren totdat het feitenmateriaal op bijna wetenschappelijk niveau vaststaat, maar frustreert de vervolging.

Voor de aanslag van MH17 was het Oekraïense regeringsleger bezig met verkenningsvluchten en bombardementen op de separatistische rebellen. Dat de rebellen een luchtafweersysteem bestellen, is daarom een logische, normale militaire handeling. Bij andere oorlogsmisdaden werd de leverancier alleen vervolgd als deze kennis had moeten hebben van gebruik tegen burgers, zoals Frans van Anraat.

Er kan geen BUK van het Russische leger vertrekken zonder direct bevel van Poetin. Volgens deze logica van het JIT is hij ook verantwoordelijk. De vier aangeklaagden vroegen vanuit de Donbass om een luchtafweersysteem, Poetin gaf deze. Waarom stop de vervolging van het JIT bij de Oekraïens/Russische grens?

Tot nu toe werd gekozen voor een hele smalle uitleg van het begrip oorlogsmisdaad. Oorlogen en bewapende militairen werden als gegeven gedoogd. De militair die zijn boekje te buiten ging werd vervolgd, niet alle hoge heren die hem bewapend hadden of dankzij training en tegenstrijdige orders Jan Soldaat tot het misdrijf verleidde.

Dat deze BUK vervolgens gebruikt is om MH17 neer te schieten is natuurlijk totaal verwerpelijk, maar waar ligt de grens voor strafrechtelijke betrokkenheid? Bestellen? Betalen? Vervoeren? Gaat de internationale gemeenschap eindelijk wapenfabrikanten en wapenhandelaars vervolgen? Voor alle oorlogen en hun burgerslachtoffers?

Officieren en dictators werden alleen vervolgd als bijvoorbeeld etnische zuiveringen onderdeel waren van de bevelen, zoals onder andere in de Srebrenica-zaak. Het JIT gaat nu veel verder, vier mensen die betrokken zijn van de levering van een moordwapen, worden op gelijke voet gezet met de moordenaar zelf. Alsof zij vooraf wisten waarop de BUK zou schieten.

Spotters BUK

Bellingcat heeft een telefoongesprek tussen “Naemnik” en Bezler, die bespreken dat er een toestel onderweg is - door het wolkendek is niet zichtbaar of het een militair vliegtuig is. “Naemnik” geeft deze informatie door in de minuten voor het schot. Waarschijnlijk niet via het GSM-systeem, want dan had de Oekraïense geheime dienst een tap gehad. De servers van het GSM-netwerk in het oorlogsgebied stonden die periode allemaal nog in Kiev, hun sleepnet was fantastisch.

Er is een minimaal 1 commandant geweest die met deze gebrekkige informatie toch heeft laten schieten. Voor die man is nog plek op de Waalsdorpervlakte, maar die ontspringt voorlopig de dans. Dat is hoogst onbevredigend.

Bedienaars BUK

De BUK is ontworpen in de jaren zeventig en gebouwd in de jaren tachtig, Sovjet-tijdperk, toen Oekraïne en Rusland nog in hetzelfde team zaten. Deels in de Donbass, wat een sterke industrie had. Een tijdperk waarin computers niet in vrachtwagens pasten en technologie niet intuïtief te bedienen was. Zie de complexiteit van het dashboard en het aantal zitplaatsen.

Er is een specialistisch team geweest die op hun radar een toestel hebben gezien dat in een exacte rechte lijn vloog, over een erkende doorgaande vliegroute, op een gebruikelijke vluchthoogte voor burgerlijke commerciële lijnvluchten. Alle kenmerken van een civiel doelwit. Daar is een zeer bewust risico genomen, dat MH17 fataal werd. Helaas worden die militairen (nog?) niet vervolgd.

Civiele aansprakelijkheid

Vanuit de Srebrenica-zaak is nog meer jurisprudentie. Nederland was volgens het Hof civiel aansprakelijk voor een deel van de genocide, omdat ze niet genoeg bescherming boden en hadden moeten weten dat de mannen die zij begeleiden naar Servische bussen het niet zouden overleven. Het laatste woord is aan de Hoge Raad. Binnen de MH17 wist de Nederlandse staat ook te veel.

De burgeroorlog was bekend, en de Oekraïense regering te Kiev had de maandag ervoor gepubliceerd dat van 6500 meter hoogte een ander groot vliegtuig uit hetzelfde luchtruim was neergeschoten. Toch geen sluiting van het luchtruim of advies door LVNL of EUROCONTROL. Geen ambtsbericht van de AIVD naar de KLM. Wanneer wordt deze kennis en aansprakelijkheid getoetst? Na haar verjaring?

Politieke aansprakelijkheid

De burgeroorlog in de Donbass was geen spontaan proces. De EU probeerde agressief Oekraïne in te lijven, Rusland voelde zich bedreigd. West-Oekraïne was arm & afhankelijk van Europese subsidies, Oost-Oekraïne was rijk & voor handel afhankelijk van Rusland. Dat gaf spanning, polarisatie en oorlog. Verhofstadt en van Baalen deden straffeloos aan ongekende opruiing (gifje).

De twee grootmachten kozen niet voor een diplomatieke oplossing. De oorlog is daar nog steeds bezig, zelfs na de ramp geen bezinning. Cyberoorlogen, misinformatie, handelsoorlogen, annexaties, ze gaan vrolijk verder. Juncker en Poetin zouden daar best eens verantwoording mogen afleggen. Aan de VN, de strafrechter, maar vooral aan ons en de mensen die daar rustig willen wonen.

Als het JIT in dit aantal en tempo gaat vervolgen, ontspringen de meesten de dans.