Terug bij af

Mark Rutte zit al zo lang in het Torentje dat sommige van zijn eerdere problemen alweer retro zijn. Zoals de Bulgarenfraude, die nu helemaal terug lijkt, maar nooit helemaal weg was. Dit Oost-Europese gesjoemel met Nederlandse toeslagen resulteerde in 2014 in een berg ophef, een gesneuvelde staatssecretaris en de veroordeling van enkele daders, maar de bron van het probleem verdween niet. Het intensieve toezicht op fraude (dat overigens al ver voor de Bulgarenfraude begon) haalde weliswaar duizenden onschuldige gezinnen door de mangel in de diepzwarte politieke bladzijde die we nu kennen als het toeslagenschandaal, maar voorkwam de echte fraude van de echte criminelen niet. Die blijven pogingen doen om geld uit ons sociale vangnet te harken, zo signaleert ook de Dienst Toeslagen, die zag dat vanaf enkele Bulgaarse IP-adressen werd ingelogd voor bijna 2.000 verschillende BSN’s. En hoewel die toeslagen inmiddels zijn gestopt, zijn de direct uitbetaalde voorschotten foetsie. Na jaren van leed, ellende, gedoe, enquêtecommissies, rapporten en falende hersteltrajecten zijn we weer exact op het punt waar we begonnen. De toeslagenouders waren collateral damage in een verloren strijd. We zijn tien jaar verder en geen meter opgeschoten.

Hoort u het eens van een ander

Weet u nog, vroeger, toen Mark Rutte premier was van dit land? Toen hadden we dus een toeslagenaffaire. Of, zeg maar gerust, een toeslagenschandaal. Hoop gedoe over geweest, kabinet afgetreden, enquêtecommissie, nog een enquêtecommissie en het zou allemaal door het nieuwe kabinet hersteld worden. Maar dat herstel, dat schiet niet op. Dat zeggen de advocaten van de slachtoffers al lang, en nu citeert de T. teamleider Eric Miedema van de Commissie Werkelijke Schade: "We zien dat onze secretarissen hele betogen houden om te bekijken of de reiskosten wel of niet rechtmatig zijn. En dan komt het uit op een bedrag van 15 euro 32. Ik zeg over ons proces: het is bij de wilde konijnen af. Het klopt allemaal juridisch, het is goed onderbouwd, maar gaan wij geen meters maken op die manier." Geen meters maken. Voor ouders wier levens al kapot zijn. Dat is schade op schade. Een proces dat bij de wilde konijnen af is, na een schandaal dat bij de wilde konijnen af was. En nu, na jaaaaaaaaaaaaaren, komt er dus een nieuwe methode. "We gaan al die dossiers nog eens tegen het licht houden”, zegt Miedema tijdens de bijeenkomst. Volgens de ambtenaar wordt het ’hele concept’ van schade-afhandeling opnieuw bedacht. Daarin zal onder meer een ’andere maatstaf voor ruimhartigheid’ gelden." Nou. Aan het werk dan Hans.

Het wordt tijd dat onze rechters en ons parlement weer op eigen benen staan.

De bedoeling van de Trias Politica is scheiding der machten. Een parlement dat wetten schrijft en richting geeft. Een kabinet wordt vanuit een coalitie benoemd tot dagelijks bestuur die op haar beurt onafhankelijk gaat opereren. Een rechter die alles toetst aan de regelgeving. Macht is iets wat je moet afbreken, verdelen en nooit meer moet samenbrengen. Helaas kan het allemaal weer gebeuren...

Met de kinderopvangtoeslagenaffaire hebben we gezien wat er gebeurd als de Trias Politica te verweven raakt en letterlijk een soort meltdown heeft. We zagen de voet van de olifant letterlijk werkende ouders langzaam, maar helemaal kapot stampen. Een wilde olifant zou zoiets niet snel doen, een gorilla ook niet. De wreedheid die we hier zien, zie je vooral bij chimpansees en mensen.

Niemand dacht zelfstandig na. Achteraf trekt iedereen het boetekleed aan voor hun deel, om direct erna naar de handelingen van de ander te verwijzen. De stapjes zijn te klein, niemand wordt vervolgd. Politieagenten vervolgen we voor splitsecond beslissingen, maar voor andere ambtenaren geldt totale immuniteit vanuit de Pikmeerarresten. Zelfs als ze bewust onschuldigen afpersen en knevelen.

Gelukkig komt er elke paar jaar een zwaarlijvig rapport hoe erg we fiscaal kopschoppen. Een paar jaar geleden veroorzaakte “Ongekend Onrecht” de val van Rutte3, deze week kwam na de val van Rutte4 het rapport “Blind voor mens en recht” uit. Het vorige rapport keek wat er was gebeurd, dit rapport keek naar hoe en waarom. Wie schrijft die blijft. Een glas, een plas en alles bleef zoals het was...

Over mensen, die lekker gewerkt hebben

Een rapport. Je krijgt er je leven niet mee terug, je krijgt er je kinderen niet mee terug, je krijgt er je werk niet mee terug, je krijgt er je geld niet mee terug, je krijgt er je huis niet mee terug, je krijgt er je toekomst niet mee terug, je krijgt er je auto niet mee terug, je krijgt er je opleiding niet mee terug, je krijgt er, samenvattend, eigenlijk helemaal niks mee terug. Maar je krijgt wel iets. Want we hebben gehoord hoe de overheid door consequent de wet te overtreden duizenden mensen heeft kapotgemaakt. En we hebben gehoord wat er gebeurde met mensen die zijn kapotgemaakt door een overheid die consequent de wet overtrad. En de schuldigen? Die kregen geen straf, maar een cursus met socratische kralenspelen en een podcast.

En nu dus dit: een rapport. Livestream na de breek.
TITEL RAPPORT: 'Blind voor mens en recht', samenvatting RTL Nieuws daarrrr: "Zonder de juiste maatregelen kan een volgend schandaal morgen weer gebeuren"
UPDATE: Complete rapport hierr

Die doofpot gaat niet meer dicht

Het zal u wellicht niet ontgaan zijn dat de Belastingdienst jarenlang ten onrechte duizenden mensen kapot heeft gemaakt. De Belastingdienst kon dat doen, omdat rechters daar keer op keer toestemming voor gaven. Rechters gaven daar keer op keer toestemming voor, omdat de Afdeling Bestuursrechtspraak de Fraudewet op een volstrekt onredelijke en formalistische manier beoordeelde. Tot de Raad daar in 2019, toen er geen letter in de wet was aangepast, opeens mee ophield. Kon gewoon. Raar hè? Ongeveer iedereen die er verstand van heeft (zie bijvoorbeeld: dit rapport van de Raad voor de Rechtspraak) vindt dat de Raad van State hier grote fouten heeft gemaakt, behalve de Raad van State zelf. Maar nu blijkt dat de Raad van State de afgelopen jaren iedereen die dat hardop zei ging intimideren. "Rechtsgeleerden zeggen dat de Raad van State heeft geprobeerd hen te beïnvloeden met ‘boze' brieven of met een ‘ontmoedigend gesprek aan de Kneuterdijk’. De Raad blijft volgens hen ten onrechte claimen dat de wet dwong tot een keiharde aanpak van toeslagouders. De nieuwe voorzitter van de Raad houdt niettemin vast aan die controversiële opvatting." Dan ben je dus de hoogste bestuursrechter in Nederland, en dan gedraag je op dictatoriale wijze. Joehoe formatietafel (joehoe NSC). Kan iemand dit rotte stuk uit onze rechtsstaat slopen?

Een heldere brief

Kijk, dat is nou het voordeel van NRC-lezers. Die lezen NRC, en die denken 'maar dat klopt helemaal niet'. En ze kunnen het weten, want ze zijn NRC-lezers, en dat zijn bovengemiddeld vaak mensen die ergers voor hebben doorgeleerd. Zo ook jurist Derk Venema, die gehakt maakt van het gezwam van Bart Jan van Ettekoven, de baas van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State. Dat is de afdeling die met een extreem strenge uitleg van de fraudewet keer op keer toeslagenouders kapotmaakte (lees dit, lees dat) en ze daarna nog een keer in zijn gezicht spuugde. Maar volgens Bart Jan van Ettekoven was dat allemaal de schuld van die verschrikkelijke politici. NIET DUS, legt Derk Venema uit. En oh ja. De Raad van State moet kapot.

Kom er maar in Gerard Blankestijn

Zo hadden ze het dus wel bedoeld. Afgelopen maandag hoorden we in de Parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening hoe het er op de werkvloer aan toeging bij de afdeling Toeslagen van de Belastingdienst. Stelselmatig werden de rechten van burgers geschonden, en als je daar iets van zei, dan werd je tot een burn-out gedreven. Klokkenluider Pierre Niessen noemde man en paard en de namen van een aantal ambtenaren die wisten van de misstanden, omdat ze dat van klokkenluider Pierre Niessen zelf hadden gehoord. Vandaag is een van hen aan het woord: Gerard Blankestijn, directeur Toeslagen van 2011 tot en met 2018. Nou meneer Blankestijn. We zijn benieuwd naar uw antwoorden. 
UPDATE: Blankestijn kiest de lijn leugens van De Correspondent: allemaal de schuld van de Bulgarenfraude, en van de politiek, en hij kon er allemaal niks aan doen want hij had veel te weinig medewerkers. Slachtoffer (en SP-Kamerkandidaat) Janet Ramesar vat samen: "Smeerlap". 
UPDATE: Dat was het. Blankestijn vond het allemaal reuze vervelend, maar hij had het ook niet makkelijk, moet u maar denken.

Hoogste bestuursrechter kan slachtoffers ook niet helpen

Op het plaatje hierboven twee staatssecretarissen en een minister die alle drie in meer of mindere mate verantwoordelijkheid dragen voor de Belastingdienst en de afhandeling van het toeslagenschandaal in het bijzonder. Het trio zit een Nationale Vergaderzaal waarin een meerderheid van de partijen akkoord ging met de wet die die afhandeling mogelijk moet maken.  Maar deze afwikkeling verloopt zo traag als dikke stront door een trechter. Vandaag heeft de Raad van State daar goed en slecht nieuws over. Het goede nieuws: de rechtbank Midden-Nederland heeft in april van dit jaar de Belastingdienst ten onrechte een veel te lange termijn gegeven om te beslissen op aanvragen voor compensatie in de hersteloperatie toeslagen. Dat geldt ook voor de te lange termijn die de rechtbank heeft gegeven om op bezwaren van gedupeerde ouders te beslissen.

OM niet bepaald bloeddorstig

Maar natuurlijk. Dit soort excuses hadden die duizenden ouders die, zonder dat ze iets kwaads hadden gedaan, jarenlang kapot zijn gemaakt, moeten gebruiken. Jaap Uijlenbroek wordt niet vervolgd voor het misleiden van de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag, omdat hij zelf heus niet wist dat hij de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag heeft misleid, en dan is het geen meineed. "Bij de POK heeft hij verklaard dat hij pas via de media kennis heeft kunnen nemen van het memo en dat die hem niet op andere wijze bereikt heeft. Uit onderzoek is gebleken dat de memo wel ter sprake is gekomen in overleggen waaraan hij deelnam en dat er in mails wel naar de memo is verwezen, maar niet onder de titel 'Palmen' en dat deze memo niet door hem is ontvangen. Tegenover de Rijksrecherche heeft de voormalig directeur-generaal verklaard dat hij met zijn verklaring bij de POK over 'kennisnemen' en 'bereiken' bedoelde dat hij de memo nooit eerder zelf heeft ontvangen, gelezen of bestudeerd." En dat smoesje is voor het OM voldoende om niet tot vervolging over te gaan. Klap op de vuurpijl, zout in de wonde, kers op de taart vol poep en pis, in dit persbericht is "het feit dat de memo volgens meerdere getuigen in de betreffende periode niet de betekenis had die het later kreeg". De tering hee OM. Dat was precies het probleem, en daar waren mensen zoals Jaap Uijlenbroek voor verantwoordelijk. Ook de twee andere verdachten gaan vrijuit, en zo is het aantal vervolgde ambtenaren (de echte slachtoffers in dit bloeddorstige klimaat) nog steeds NUL.

Bloeddorst onze zolen

Op 15 januari 2021 trad Rutte af als premier vanwege het toeslagenschandaal, en vanwege het eindeloze toedekken van het toeslagenschandaal. Daarna ging Rutte met verkenners Jorritsma en Ollongren babbelen over een functie elders voor de bloeddorstige Pieter Omtzigt, die door Hoekstra en De Jonge niet te sensibiliseren viel. Toen zagen we die foto. Toen loog Rutte, liet hij anderen voor hem liegen en blufte hij dat 'niemand hier uitleg over ging geven'. Uiteindelijk werden de notulen openbaar en kwam er een debat, hier scheiden onze wegen, motie van afkeuring van D66 en CDA, ChristenUnie zou nooit meer met Rutte in een coalitie stappen, bla die bla die bla, nu zijn we hier, Rutte Vier. Het zal niemand verbazen dat een coalitie die al zijn politieke energie stak in het toedekken van het toeslagenschadaal, keer op keer faalt in het oplossen ervan. Vandaag is er een debat, gisteren kwam er weer een hoop drek naar boven en je weet van tevoren al weer dat niemand bij de vvd, niemand bij het CDA, niemand bij D66 en niemand bij de ChristenUnie de enige logische conclusie gaat trekken: dit kabinet had er nooit mogen zijn. Hou er gewoon mee op. Ga naar huis. 
UPDATE: Renske Leijten dient motie van wantrouwen in tegen hele kabinet-Rutte
UPDATE: Debat voorbij, dinsdag stemt de coalitie, gesteund door PvdA en GroenLinks, de motie van wantrouwen weg