Maandag 26 september 2016 

“Meneer Yilmaz, ik ga het gewoon direct zeggen: de commissie is niet tevreden over uw voortgang. Een eenmalig klusje als tolk en een paar keer per maand bijles geven is niet voldoende. Ze verwachten concreet zicht op een echte baan.”

Ik zit tegenover Hetty bij de gemeente. Vanmorgen belde ze op en vertelde dat het beter was als ik gewoon langs zou komen, want “Skype is toch wel onpersoonlijk, laten we dat alleen voor noodgevallen gebruiken.”

Ze zegt: “De commissie heeft u vooralsnog op de lijst met afvallers gezet. Dat betekent dat u niet langer deel mag nemen aan het onderzoek naar het plichtvrij inkomen, tenzij u binnen twee weken aantoonbaar de weg hebt ingezet naar een baan. Sorry, maar het is niet anders. We moeten bewijzen dat de theorie achter het plichtvrij inkomen werkt en u draagt daar vooralsnog weinig tot niets aan bij.”

“Ik heb tientallen sollicitaties lopen,” sputter ik tegen. “Afgelopen week nog bijna twintig ingediend.”

“Dat weet ik meneer Yilmaz. Ik zie de cijfers ook. Maar wat heeft het nou allemaal opgeleverd?”

“Twee gesprekken staan gepland. Deze woensdag en…”

“Gaat het een baan opleveren,” onderbreekt Hetty me. “Of wordt het weer niks? Weet u meneer Yilmaz, we hebben hier bij de gemeente een hele groep kansloze mensen. Die hebben we ontheven van hun sollicitatieplicht omdat we toch al weten dat het verloren energie is. Maar u had ik hoog ingeschat. U bent een slimme man met een goede arbeidshistorie. Ik begrijp simpelweg niet dat u nog altijd niet aan de slag bent. Eerlijk gezegd wil ik gewoon ook dat u gaat werken. Iemand als u moet waarde toevoegen aan de maatschappij. Als u zelf niks vindt, dat ga ik voorstellen dat u te werk wordt gesteld. Weet u wat dat betekent?”

Ja, dat weet ik. De overheid heeft het recht om mij bij een willekeurig bedrijf te plaatsen teneinde werkzaamheden te verrichten zonder extra loon. Mehmet heeft me er wel eens over verteld. Een vriend van hem was stratenveger. Toen hij zijn baan verloor en in een uitkeringssituatie belandde, werd hij door de gemeente te werk gesteld. Als straatveger. “Die jongen deed precies hetzelfde,” zei Mehmet, “maar dan voor de helft van het geld.”

Hetty staat op en steekt haar hand uit. “Meneer Yilmaz, ik heb uw beloftes al iets te vaak gehoord. Dit is echt uw allerlaatste kans. Het is een baan of tewerkstelling.”

Dinsdag 27 september 2016 

Vanochtend heb ik drie uur lang de rol van tolk op mij genomen. Het kwam erop neer dat ik in een grote vergaderzaal in een Van der Valk Hotel net buiten de stad op een stoel moest zitten. Deze stoel stond tegen de muur, helemaal achterin de zaal, ik vermoed teneinde mijn aanwezigheid te minimaliseren. Voordat de bijeenkomst startte, moest ik op schrift beloven alle besproken informatie geheim te houden. Ook voor mensen in mijn omgeving, familie inbegrepen.

In de ruimte stonden vier grote tafels waaraan mannen in pak met elkaar overlegden over allerlei zakelijke aangelegenheden (die ik hier niet mag bespreken, op straffe van een grote boete). Na elk half uur stonden ze op en werden ze onder leiding van iemand die een tafelschikking had bedacht naar een nieuwe stoel gedirigeerd. 

Ik heb drie uur lang op de stoel gezeten. Alsof ik straf had. Ze hadden me net zo goed een pet op kunnen doen met daarop de tekst “Ik ben hier voor niks”. Drie uur lang is niemand naar me toe gekomen. Ik heb geen enkel woord vertaald.

Het huis waar het Turkse gezin woont waar ik misschien Engelse bijles ga geven is weliswaar niet zo mooi als de villa waarin de ouders van Freek wonen, het mag er zijn. Vrijstaand met veel grond eromheen. In een relatief nieuwe buurt van de stad, dat wel, maar ook hier gaan de huizen niet voor minder dan vier ton weg. Het is het zoveelste bewijs dat Turken het prima doen in Nederland. Er mag dan wel een statistiek zijn die de indruk wekt dat een groot deel van de Turken werkloos is, het deel dat wel werkt doet dat met verve.

Ik druk op de bel en na enig gestommel wordt de deur opengedaan door de vader van het gezin. Hij draagt een mooi glinsterend donker pak en een ivoorwit shirt. 

“Goedemiddag,” zeg ik terwijl ik mijn hand uit steek. “Eren Yilmaz.”

“Dag, welkom,” zegt de man met een opvallend vriendelijke stem. Hij schudt mijn hand en vertelt me zijn naam. Dan gaat hij me voor naar de woonkamer waar zijn vrouw op een mooie hoekbank zit met naast haar drie kinderen die allen hun handen netjes op hun bovenbenen hebben gelegd. Ze glimlachen naar me als ik plaats neem op een stoel. 

De vader vraagt zijn kinderen zich in het Engels voor te stellen en dat doen ze. Daarna krijg ik het verzoek om de kinderen enkele Engelse woorden te leren. En dat doe ik. 

Een kwartier later ronden we af. 

“En,” vraagt de vader terwijl we opstaan, “heeft u zin om mijn kinderen bijles te geven?”

“Zeker,” zeg ik snel. “Ze zijn leergierig en hebben al een goede basis.” 

Als ik bij de deur sta en de vader van het gezin een hand geef, vraagt hij me waarom ik eigenlijk bijles geef. “Heb je ook nog ander werk ernaast?” informeert hij. Het verbaast me dat die vraag niet eerder is gesteld.

Ik schud mijn hoofd. “Op dit moment even niet, maar daar gaat snel verandering in komen.”

De man drukt zijn lippen op elkaar en knikt. “Dat is dan maar goed ook. Iemand als U, slim en welbespraakt, zou zijn tijd eigenlijk niet moeten verdoen aan het geven van bijles.”  

Woensdag 28 september 2016 

Ik ben wakker maar voel me slecht. Ik heb er geen zin meer in. Het leven als uitkeringstrekker valt me zwaar. De constante druk om doorlopend aan verplichtingen te voldoen die horen bij de uitkering vreten me op. Misschien komt het doordat ik alles uit de kast moet halen om te voorkomen dat ik een baan krijg. Dat zal ermee te maken hebben. 

Vanmiddag staan twee sollicitatiegesprekken gepland. Ik moet het heel slecht doen wil ik niet worden aangenomen. En dat kan ik niet meer. 

Mijn missie zit erop. De hadj volbracht. Op vakantie geweest.

Ik bel de twee potentiële werkgevers op waar gesprekken gepland staan en zeg ze af.