2013 - 2015

Vooraf: zoekt u werk of kent u mensen die werk zoeken (of juist niet), stuur ze dan deze aflevering op.

Eind 2013 zijn we op weg naar de uitgang. We merken dat onze opdrachtgevers dat niet willen, maar dat de druk vanuit de automatiseringsdivisie toeneemt. Het is triest om een werk.nl-systeem achter te laten met zoveel goed ingevulde cv's waar zo weinig mee gebeurt doordat de matchsoftware het gewoon niet doet.

Één persoon laat het er niet bij zitten. Mijn collega Marjan komt met een plan om werk.nl wel te laten werken – en dat zonder aan de programmatuur te komen en zelfs buiten de verstikkende greep van de divisie automatisering te blijven. Zoals zoveel briljante ideeën is het in wezen super eenvoudig. Het begint ermee dat we alle data van werk.nl elke week op onze kantoorserver krijgen. Het is een overblijfsel van onze eerste actie midden 2012 om uit te zoeken waarom werk.nl na overnieuw te zijn gebouwd zulke krankzinnige matches opleverde. Bij het UWV kan er in beginsel niets tot ergens de pleuris uitbreekt, maar dan kan opeens alles (en ze zijn er nog trots op ook). Dus kregen we wekelijks een complete dump alle werk.nl data over de lijn, natuurlijk zonder Burgerservicenummers en andere persoonsinformatie als namen, precieze (mail)adressen, telefoonnummers en dergelijke. Maar het is met mensen aan werk helpen net als met relatiedating: de persoonsgegevens heb je niet nodig – liever niet zelfs.

Na de alarmfase werken diezelfde starheid en onvermogen in ons voordeel. Onze opdrachtgevers vinden het stiekem uitstekend dat wij de data krijgen. Ze weten dat de regel dat UWV-data op IBM servers moeten staan alleen maar leidt tot slechtere dienstverlening en veel hogere kosten.

Omdat werk.nl goede cv's koppelt aan slechte vacatures met software die al vanaf het begin niet werkt, is Marjans idee om cv's op andere cv's te matchen: "wie zijn mensen zoals jij en wat doen die met hun leven en naar welke banen zoeken ze op werk.nl?" Het hele principe van werk.nl om cv's op vacatures te koppelen op basis van soortgelijke beroepen gooit ze overboord, gewoon omdat het niet klopt. De cv's in werk.nl laten zien dat vooral praktisch lager en middelbaar opgeleide mensen heel andere carrièrepaden doorlopen dan de beroepenkunde voorschrijft. En werk.nl bevat een half miljoen cv's. De wet van de grote getallen garandeert dat echt gekke carrièrestappen – de prostituee die duikinstructrice wordt – niet bovenkomen.

Buiten de overheid is wat wij doen niets nieuws. Als je heel veel data hebt dan kun je slimme, dure programmatuur vervangen door domme, goedkope. De slimheid verplaatst zich van de programmatuur naar de data. We geven onze UWV-opdrachtgevers als voorbeeld het populaire boek 'Vijftig Tinten Grijs'. BOL.com tipt de klant dat kopers vaak ook het meesterwerkje 'Gijp' aanschaffen. Elke man in een langdurige monogame relatie zal het begrijpen, maar vooraf bedenk je dit niet. Voor de cv's in werk.nl zien we hetzelfde patroon: volop logische verrassingen.

Marjan en ik duiken achter onze werk.nl-kopie. Na twee dagen knutselen houden we op. De resultaten zijn spectaculair goed en er zijn betere programmeurs dan ik. Marjan gaat langs haar netwerk bij het WERKbedrijf. De interesse is direct gewekt. Samen met Ronald Horsman, een interne bedrijfsanalist – beslist geen automatiseerder! – legt ze contacten met managers bij vestigingen. Iedereen is enthousiast en werk.nl-eindbaas Solke Munneke geeft alle ruimte.

Nu we weten dat er draagvlak is, maken we programmatuur om voor elk cv in werk.nl een pdf uit te draaien met adviezen om je kans op werk te verbeteren, de cv-kaart. Er is maar één probleem: hoe krijgen we die cv-kaarten bij de werkzoekenden? De enige route is via de adviseurs, bij adviesgesprekken. Marjan en Ronald vinden UWV-vestiging Haarlem bereid om een test te doen. Elke week rijdt er nu iemand van ons kantoor in Vianen naar Haarlem met een USB-stick met 50.000 verse cv-kaarten. Het is lachwekkend, maar er is geen andere manier.

De test bij vestiging Haarlem is unaniem een belachelijk groot succes. De redenen waarom zijn deels verrassend. Adviseurs zijn allereerst opgetogen dat ze iets concreets hebben om cliënt mee te geven – hoe lullig kan het zijn – en over diens perspectieven te praten. Zonder deze informatie gaan de gesprekken vooral over uitkering aangelegenheden. Na de overname door het UWV is het WERKbedrijf vooral een verlengstuk van de uitkeringsfabriek geworden. Nu komt er weer iets terug van de oude hoofdtaak.

Maar verreweg het grootste effect is dat de gesprekken nu veranderen. Het is immers 2013 en de werkloosheid knalt omhoog. Veel baanlozen kiezen eieren voor hun geld en accepteren andersoortig werk of werk onder hun niveau. De cv-kaart toont die keuzes. Op het dieptepunt van de crisis worden bijvoorbeeld veel mensen in de kinderopvang receptioniste of zelfs schoonmaker (V). Deze opties worden nu bespreekbaar met nieuwe WW'ers die nog in denial zijn. Het is heel iets anders om iemand te wijzen op wat er in de wereld gebeurt dan te melden wat het UWV adviseert. En de werkzoekende kan meteen aan de slag, want op de cv-kaart staat ook welke vacatures in de buurt door zijn of haar gelijken zijn bekeken. Marjans idee heeft zo ook betere koppelsoftware opgeleverd: we tonen gewoon de meest bekeken vacatures door gelijksoortige werkzoekenden. Dankzij hun inspanningen krijgen werkzoekenden alsnog goede – en soms verrassende – vacatures in werk.nl.

Alle vestigingen van het WERKbedrijf willen de cv-kaart nu invoeren. En dus ontwikkelen we een programmaatje waarmee elke UWV-medewerker cv-kaarten kan opvragen. Dik 2.000 UWV'ers kunnen nu cv-kaarten te downloaden voor hun klantgesprekken. Dat ze zitten te werken op ons servertje in de provincie merken ze alleen aan de bovengemiddelde beschikbaarheid. Het idee van Marjan heeft perfect uitgepakt: voor de adviseurs van WERKbedrijf, voor de werklozen en voor ons. Voor een keer heeft de divisie automatisering niet gewonnen.

Aan de data in werk.nl zien we dat mensen die een cv-kaart krijgen uitgereikt hun cv vaak verbeteren en veel hoger scoren op de door ons voor het UWV ontwikkelde employability index. Tegelijk zien we grote verschillen in effectiviteit tussen adviseurs en tussen vestigingen. We hebben de sleutel in handen om het WERKbedrijf echt te vernieuwen. We weten dat het management dat ook wil. Marjan en ik werken het idee achter de cv-kaart uit tot iets breders: werk.nl als Spiegelpaleis. We presenteren het aan de divisiedirectie. Het is ook alles of niks want we zijn door ons succes nu ook in beeld bij de divisie automatisering.

We hebben geen geluk. De directie lijkt wel te willen, maar dit kan niet onder de motorkap. Tot overmaat van ramp vertrekken begin 2015 zowel divisiedirecteur Timmermans als werk.nl-eindbaas Munneke. De greep van het uitkeringen-UWV op het WERKbedrijf wordt sterker. We merken het meteen. Dat het UWV de cv-kaart door IBM in Brussel in eigen huis wil produceren begrijpen we. Maar Marjans basisidee, een cv-kaart voor de werkzoekende waarmee die zijn cv zelf gericht kan verbeteren en leren van zijn peers komt niets terecht. Met hangen en wurgen komt er een cv-kaart die de werkzoekende zelf kan downloaden … als ie goed kan zoeken. Zoals zoveel blijft ook deze cv-kaart tot vandaag ongewijzigd in de lucht, net als werk.nl zelf tot de dag van vandaag zijn zieltogende bestaan voortzet. We zijn met werk.nl ver gekomen, verder dan wie ook, maar uiteindelijk vernietigt of smoort het UWV elk initiatief.

Naschrift: Het wordt in 2021 weer crisis op de arbeidsmarkt. De cv-kaart bestaat nog steeds en je hoeft geen UWV-uitkering te hebben om je cv in werk.nl te stoppen. Het simpele pdf'je en het domme programmaatje dat slimme adviezen genereert op basis van de data in werk.nl bestaat nog steeds. Gebruik het vooral, ook als je verder niets met het UWV te maken wilt hebben.