April - mei 2012

Tijdens de wedstrijd armpje drukken met de nu vertrokken UWV-top was ons voornaamste wapen journalist Siebe Sietsma van RTL Nieuws. Alle publieke bedrijfsgeheimen over niet werkende systemen en corrupte personen hebben we met RTL gedeeld. En die strategie heeft boven verwachting gewerkt. Maar nu we twee van onze drie tegenstanders de deur hebben uitgewerkt, nummer drie in huilmodus hebben gekregen en een vertrouwensbasis hebben met twee divisiedirecteuren en met UWV-eindbaas Bruno Bruins, moeten we bewijzen dat we het vertrouwen van het UWV waard zijn. We hebben ook een zakelijk belang: drie van ons zijn aandeelhouder in Corduroy BV, het door ons opgezette bedrijf dat de polisadministratie beheert.

Wat we vooral hebben gedaan is de UWV-top wijzen op de risico's die kleven aan het systeem werk.nl. Werk.nl is het paradepaardje van de divisie UWV WERKbedrijf, die verantwoordelijk is voor het aan werk helpen van uitkeringstrekkers mensen. Onze waarschuwing is simpel: "werk.nl werkt niet, heeft ook nooit gewerkt en gaat binnenkort gedonder geven". We kunnen niet vertellen dat we deze boodschap ook aan journalist Sietsma hebben meegegeven. We hebben er niets meer over gehoord, maar dat zegt niets. Dat werk.nl niet werkt, is door RTL zelf eenvoudig vast te stellen en bij veel werkzoekenden en insiders ook gewoon bekend. Tot nu toe boeit het niemand, maar dat gaat veranderen, zo leggen wij de UWV-top uit.

De reden dat bijna niemand wakker ligt van een niet-werkend matchingsysteem voor werkzoekenden is eenvoudig: de dienstverlening van het WERKbedrijf is geheel vrijblijvend. Wie een WW-uitkering krijgt hoeft zich bijvoorbeeld niet aan te melden bij werk.nl. Wie dat toch doet en door werk.nl idiote vacatures krijgt voorgeschoteld, schudt het hoofd en gaat langs een uitzendbureau of zoekt zelf een baan. Natuurlijk weten ze dat in Den Haag ook en dat maakt UWV WERKbedrijf tot een favoriet doelwit van bezuinigingen. Bezuinigen op het uitkerings-UWV raakt doorgaans systemen. Als daarbij iets fout gaat, kan dat de uitkeringen raken. Bezuinigen op WERKbedrijf is daarentegen risicoloos. Zo eenvoudig is het.

Het vrijblijvende karakter van de dienstverlening van het UWV WERKbedrijf (het rode UWV) staat in schril contrast met de welverdiende reputatie van bureaucratische boeman die het uitkeringsbedrijf (het blauwe UWV) heeft. Ook dat is eenvoudig te verklaren: de divisie WERKbedrijf is niets anders dan een voortzetting van het in 2009 door het blauwe UWV opgeslokte CWI, het Centrum voor Werk en Inkomen. Dat CWI gaat weer terug op de arbeidsvoorziening en als je ver teruggaat kom je uit bij de socialistische solidariteit en de christelijke charitas van heel lang geleden. De beste blauwe UWV'ers willen ervoor zorgen dat mensen op tijd een deugdelijk berekende, rechtmatige uitkering krijgen. De beste rode UWV'ers willen ervoor zorgen dat mensen linksom of rechtsom een baan vinden die bij ze past. Bij het blauwe UWV staan procedures en automatisering centraal (al merk je dat niet aan het aantal medewerkers). Bij het rode UWV staan mensen centraal. Tot de dag van vandaag gaat dat niet samen.

Waar wij Haverkamp en Bruins op wijzen is dat het falen van werk.nl nu voor het eerst gevaarlijk is geworden. De reden is dat het UWV zich als één organisatie aan de werkzoekenden wil presenteren. Van binnenuit gezien is het voor 99 procent apekool. Er verandert nagenoeg niets aan de systemen en de processen. Het blijft bij logo's, websites en organogrammen. Het zal zelfs tot 2015 duren, ruim zes jaren na de samenvoeging, tot het lukt om op het hoofdkantoor één bedrijfsnetwerk werkend te krijgen.

Naar buiten toe doen alsof je één organisatie bent terwijl er intern niets verandert, is altijd gevaarlijk. Voor het UWV is werk.nl de tikkende tijdbom. Voor het eerst zijn de niet passende vacatures die werkzoekenden krijgen voorgeschoteld niet lachwekkend, maar eng. De werkschuwe klanten van het UWV weten wel beter, maar de goedwillende werkloze chemicus krijgt het benauwd wanneer het UWV een vacature als verfmenger in een fabriek als een zeer goed passende match krijgt voorgeschoteld. Die mensen denken nu opeens dat ze op de vacatures die werk.nl ze voorschotelt moeten solliciteren. Weten zij veel. Dát is waar mijn collega Marjan en ikzelf Bruno Bruins voor waarschuwen. Het is een uiting van goede wil, maar natuurlijk ook een poging om onze nieuwe UWV-vrienden dezelfde informatie te geven die we ook aan RTL hebben gegeven. Meer kunnen we niet doen.

Gelukkig landt ons verhaal bij Bruins, vooral dat van Marjan, die werk.nl van buiten en van binnen kent. Samen hebben we vier jaar voor het CWI gewerkt. Soms komt het wel uit als er nooit iets verandert. Bruins vraagt Marjan om met een onderzoeksrapport te komen. Ik kijk verbaasd toe en dan vooral naar Marjan die eerder zei nooit meer voor het UWV te willen werken.

Het uitvoeren van een onderzoek moet natuurlijk via de managementlijn lopen, maar we kennen de weg. De eindbaas over werk.nl is Solke Munneke, een keihard werkende Groninger die alle vooroordelen over ambtenaren weerlegt, maar ook geldt als een enorme botterik. Werk.nl is Solkes geesteskind, maar hij heeft het systeem niet tot een succes kunnen maken. Marjan werkt met Solke een voorstel uit voor een piepklein onderzoekje – twintig uur werk. Ik blijf overal buiten. Ze organiseert een klein panel van mondige werklozen. Het resultaat is een rapportje (indien werkloos: lees) met een epische afsluiter. Ik neem zelf de vrijheid om CIO Frans Haverkamp te informeren. Uiteindelijk is hij het die dit moois in beweging heeft gezet. Bruno Bruins himself nodigt Marjan en mij uit voor een vervolggesprekje. Hij is als 'eenvoudig jurist' opgelucht dat het niet vol staat met automatiserings-bla.

Dan, nog geen half uur na ons gesprek met Bruins, belt journalist Sietsma met de mededeling dat RTL onze tip heeft opgepakt. 'Er zit een prachtitem op RTL Nieuws over werk.nl aan te komen.' Het komt aan als een kaakslag. Als RTL gaat uitzenden dan zullen ze bij het UWV denken dat wij hier achter zitten. Het voelt als pure horror.

De RTL uitzending komt op zaterdag 5 mei 2010 en leidt mede door de bizarre voorbeelden van idiote matches tot veel hilariteit en boosheid, ook in de Kamer. Een half jaar terug zou ik ervan hebben genoten, maar nu niet. Natuurlijk verandert er op korte termijn niets. Het UWV kan moeilijk op zijn website zetten dat alles met betrekking tot UWV WERKbedrijf geheel vrijblijvend is. En de matchsoftware van werk.nl werkend krijgen is in tien jaar nog nooit gelukt. Zoals altijd wacht iedereen tot de ophef weer weg is.

Er is maar één ding dat echt verrast: het UWV vraagt ons om ze te helpen de matchsoftware van werk.nl werkend te krijgen. Het is het zoveelste wonder.