"Openbaarheid heeft primair betrekking op de uitkomst, maar slechts  beperkt op de totstandkoming van besluiten. Het is met besluiten zoals  Bismarck ooit over wetten opmerkte: Wetten zijn als worstjes. Je kunt  maar beter niet zien hoe ze gemaakt zijn." 

- Piet Hein Donner

Januari - februari 2010

Met de Kamerbreed aangenomen motie Blok op zak beleef ik een heerlijk kerstreces. Ketenmanager Frankes "stabilisatieplan", de Eenduidige Loonaangifte, is misschien formeel niet van de baan en salarisverwerkers als RAET hebben het zelfs met steun van VNO-NCW in Nederland niet voor het zeggen, maar Franke en het UWV moeten van goeden huize komen om hun als wet vermomde bedrog door de Kamer te krijgen.

Het is zelfs nog mooier: de Kamer heeft te horen gekregen dat de gewenste ‘stabilisatie’ ook mogelijk is door onze polisadministratie aan te passen. Komt een aangifte te laat binnen, dan schuift de polisadministratie die zelf een maand door, natuurlijk zonder informatie te overschrijven. Hoe moeilijk kan het zijn? Het zou de kroon zijn op mijn stiekeme lobbywerk: een actie die (mede) is bedacht om een systeem te elimineren omgedraaid zien in een opdracht om dat systeem uit te breiden. Tegelijk weet ik dat de Ketenmanager alles uit de kast zal halen om dit gezichtsverlies te voorkomen. Het is nog niet game over zolang de wet niet is ingetrokken.

Ondertussen werkt de motie Blok lekker door. Meteen na het kerstreces, op 7 januari 2010, staat de Eenduidige Loonaangifte alweer op de Kameragenda. Dan rapporteert het Actal, het officiële 'regeldruk adviesorgaan', over de kosteneffecten van de wet voor werkgevers. De Belastingdienst en het UWV hebben eerder een miljoenenbesparing voor werkgevers uit de duim gezogen en het Actal is daar in een eerdere rapportage niet echt voor gaan liggen. Nu mag Actal-voorzitter Steven van Eijck (ex-LPF) zijn visie komen geven. Het is duidelijk dan de wind uit een andere hoek waait, want Van Eijck brandt de wet tot de grond toe af. 2-0!

Zes dagen later is het wéér ELOA-dag. De Kamer houdt dan een hoorzitting rondetafelgesprek met de betrokken partijen: de salarissoftware bedrijven, VNO-NCW, Actal en de Belastingdienst/UWV-combi. Niet Ketenmanager Franke maar UWV-topman David Jongen neemt deel. Dat is merkwaardig, want Ketenmanager Franke is formeel de eindbaas boven het UWV en de Belastingdienst. Knijpt Ketenmanager Franke er tussenuit?

Wat ook het motief is, UWV-bestuurder Jongen mag zich gelukkig prijzen dat hoorzittingen alleen worden gestreamd, want hij wordt door Kamerlid Omtzigt levend gevild. Deze UWV-bestuurder, met voor honderden miljoenen aan mislukte projecten op zijn kerfstok, heeft nergens een weerwoord op. Daarna vraagt VNO-NVW man Lammers vilein of het niet klopt dat er nu toch een goed functionerende polisadministratie 2.0 staat waarmee het UWV de klus zelf toch gewoon kan klaren. 3-0!

Ik feliciteer mijzelf hartelijk met mijn gesprekken met Kamerlid Omtzigt en werkgeversman Lammers, maar ik doe nu toch eens navraag over David Jongen. Een jaar geleden leek de man betrokken bij een aanslag op mijn bedrijf en kwam ik erachter dat Jongen een veroordeelde zakenvriend inhuurde. Nu deed ik navraag bij een UWV-insider die jarenlang bij het ministerie van SZW had gewerkt. Leo F. heeft aan een zin genoeg: "Weet je, in Den Haag vinden ze David Jongen gewoon aardig."

Nu het 2010 is heeft ons beheerbedrijf Corduroy onze rol bij de polisadministratie overgenomen. Ik werk niet meer direct voor het UWV, maar heb het laatste jaar een uitgebreid netwerk opgebouwd. En bij het UWV lopen mensen rond die helemaal klaar zijn met het hele ELOA-dossier en Ketenmanager Franke. Mensen die snappen wat er gebeurt zijn soms zelfs emotioneel. Er circuleert een cynisch gedicht over de operatie Eenduidige Loonaangifte.

Ik ga Cor Franke niet nog eens onderschatten en vraag rond wat het vervolg nu gaat worden. Al snel wordt duidelijk dat Ketenmanager Franke met een jaar uitstel zijn ELOA-wet toch wil doordrukken. En minister Donner en staatssecretaris De Jager gaan daarin mee. Niet lang daarna wordt dat voornemen ook aan de Kamer gemeld. Er komt gewoon een volgende ronde, met een jaar uitstel. Het enige wat ik lijk te hebben bereikt is dat zzp'er Franke een jaar langer op zijn plek kan blijven zitten en Corduroy misschien een jaar langer beheerwerk mag doen.

Ik probeer te raden hoe Franke deze klus gaat klaren. Ik twijfel vooral over VNO-NCW. Deze lobbyclub heeft honderden dossiers waarover ze met de overheid onderhandelen en een uitruil is zo geritseld. En al heeft de complete Kamer de motie Blok gesteund, die motie vraagt uiteindelijk niet meer dan nader overleg met de softwarebedrijven. Het verzet van de Kamer komt voor 98 procent neer op de positie van één man, CDA-Kamerlid Omtzigt. De complete Kamer volgt hem. Het dossier is niet politiek gevoelig en alleen coalitiekamerlid Omtzigt zit goed in de materie. Omztigt meekrijgen is dus de Kamer meekrijgen. Ik heb het erover met lobbyist Kummel. We houden onze ogen open. Meer kunnen we niet doen. 

De onheilstijdingen blijven komen, nu in de vorm van gelekte documenten. Diverse boze UWV-medewerkers hebben toegang tot de verslagen van het 'Kernteam Loonaangifte'. In dit Kernteam zitten UWV-topbestuurder David Jongen en de nummer 1 van de Belastingdienst Peter Veld (ook Toeslagen) en mindere goden van de Belastingdienst en het UWV, zoals directeur Dirix. Wat ik ontvang geeft een fijn inkijkje in de werking van de ambtenarij op het allerhoogste niveau, inclusief de communicatie met de bewindslieden van SZW en Financiën. Bijna alle stukken zijn "ambtelijk-officieel": memo's, vergaderverslagen en interne rapportages. Tussen de regels door kan ik als insider lezen hoe de hazen lopen. UWV-bestuurder David Jongen vraagt of het allemaal wat minder technisch kan, zodat hij het kan begrijpen. Cor Franke vraagt het UWV om een officiële inhoudelijke weerlegging van de vak-artikelen die ik heb geschreven en die nu door de salarisverwerkers worden gebruikt om uit te leggen waarom de hele operatie overbodig is. Ook lees ik dat men VNO-NCW en Actal wel kan "overtuigen" als Donner en De Jager persoonlijk hun politieke gewicht benutten. Maar uiteindelijk is het natuurlijk de Kamer Kamerlid Omtzigt waar alles om draait. Omtzigt moet om!

Tussen alle uiteindelijk onschuldige documenten tref ik opeens een memorandum aan dat veel duidelijker is over de plannen om de ELOA-wet door te drukken. De Belastingdienst en het UWV vragen minister Donner en staatssecretaris De Jager om het kaltstellen van volksvertegenwoordiger Pieter Omtzigt, hun partijgenoot. Het document waarin dit staat vermeldt geen geadresseerden, geen datum en geen auteurs. Dat is geen toeval; het zijn ambtelijke trucs om stukken uit handen van journalisten te houden. Maar de tekst is duidelijk: Donner en De Jager wordt verzocht om het verzet van Kamerlid Omtzigt te breken – en snel ook! De documenteigenschappen vermelden ook de auteur: Eric Morit van Financiën, met in het stuk een paar wijzigingen door Eric Ruiterman, de rechterhand van Ketenmanager Cor Franke.

Als ik het document in handen krijg is alles al achter de rug. Pieter Omtzigt heeft zijn rug recht gehouden. Hij betaalt daarvoor nu de prijs. Bij de aankomende Kamerverkiezingen in juni komt hij laag op de CDA-lijst en zal hij tijdelijk uit de Kamer verdwijnen. Zelf heb ik al vastgesteld dat de democratie minder goed werkt dan ik altijd heb gedacht en dat de koppige Ketenmanager Franke zijn gevecht toch gaat winnen. Mijn stiekeme lobby heeft uitstel en een beschadigd Kamerlid opgeleverd, maar mij ook zelfvertrouwen bezorgd. En ik ben ondertussen even koppig als Cor Franke en alle ambtenaren bij elkaar.

Naschrift: Wellicht is het een idee om Omtzigts Wikipedia-bio bij te werken.