Voor mijn werk, lering en vermaak, hou ik zowel de politiek alsmede de centrale banken in de gaten. Voor mij is het al een lange tijd geleden duidelijk geworden dat dit niet twee aparte entiteiten zijn; de zogenaamde onafhankelijkheid van centrale banken is een lachertje. Maar waar ik vroeger met een soort mozaïekbenadering moest bewijzen dat die onafhankelijkheid ver te zoeken was, wordt dat nu gewoon open en bloot gedaan door de centrale banken zelf! U zou kunnen denken dat dit wat technocratisch geneuzel is wat nooit en te nimmer relevant voor u zal zijn, maar dan komt u bedrogen uit.

De Bank of International Settlements (BIS), ook wel de Banco di Tutti Banci genoemd, heeft de woorden van de kersverse ECB-voorzitter Lagarde wat kracht bij gezet. Zoals u hieronder kunt zien is de BIS niet alleen begaan met onze natuur, maar heeft het een narratief gevonden om voortaan ook monetair beleid in te gaan zetten om groene doelen te verwezenlijken.

Een grote groep politici, zowel in Nederland als in de rest van de EU, lijken bezeten te zijn om beleidsmaatregelen in te voeren die alleen maar tot afbraak leiden. Medisch gezien, zijn deze politici een soort auto-immuunziekte van Nederland, die bij het minste gevaar zo ver doorschiet, dat het juist het (grotere) probleem wordt in plaats van de oplossing. Of wellicht hebben deze politici alleen oog voor hun heilige doel en zien ze de destructieve werking van hun beleid en beleidsvoorstellen als noodzakelijk. Zal niet de eerste keer zijn dat in naam van het “algemeen belang” de burgerij wordt vertrapt.

Neem de EU Green Deal die onze overheid en coalitiepartijen (en nog wat grut ter linker zijde) volledig onderschrijven. Sterker nog, Minister Jetten wilde juist dat we nog meer en nog sneller moeten doen op dit vlak. Hele industrieën, aanvoerlijnen, bedrijfsecosystemen, infrastructuren, dienen zo snel te veranderen dat dit verre van een glad en geleidelijk proces zal zijn. De gevolgen van deze overhaaste transitie beginnen zich nu al af te tekenen: hogere prijzen, tekorten aan goederen en diensten, en economische neergang. En dit is nog maar het begin. Ondanks dat de seinen op rood staan, zet deze groep politici hun destructieve beleid voort. De economie, die moet dus kapot.

Met voedselprijzen die 11% zijn gestegen en een jaarlijkse energierekening die gemiddeld 5000 euro hoger uit gaat vallen, zitten vele consumenten in de val. Nu de Nederlandse burger afstevent op een ongekende crisis, is het zwartepieten (of zoals mijn zoontje het zo lief zegt, Schwarzer Petaaahr) begonnen. Politici en hun profiteurs adviseurs vallen over elkaar heen om alles af te schuiven op het kapitalisme en ze schreeuwen in koor dat de overheid hard moet ingrijpen door winsten af te romen en prijsplafonds in te voeren. En zo glijden we nog verder af naar het communisme.

Het lijkt wel een soort virus net als wokeism (links en woke gaan vaak hand in hand, in den beginne); overal ter wereld komen ultra linkse ideeën in schwung (kijk maar even naar Zuid-Amerika). Dit gedweep met communisme heeft alles te maken met de huidige stand van zaken in de wereldeconomie.

Er zijn de afgelopen weken wat nieuwsfeiten geweest die het bestaansrecht van de dollar als wereldreservemunt in twijfel trekken. Dat er al twijfel was, is niks nieuws. De Fransen converteerden al hun dollars in goud met dezelfde twijfel begin 70’er jaren. Maar daarna sloot Nixon het goudloket en kon niemand meer zijn dollars voor een vaste hoeveelheid goud omwisselen. Desondanks bleef de dollar de wereldreservemunt. Wat gaat de dollar van zijn voetstuk brengen en hoe zal het proces daar naar toe er uitzien? En zijn de huidige nieuwsfeiten het begin van het einde voor de King dollar?

Aan nieuwsfeiten over de ondergang van de dollar geen gebrek. Zo was er een LNG deal tussen Qatar en China die niet in dollars is gedaan maar in yuan. Verder heeft China weer stappen gemaakt in haar relatie met Saoedi-Arabië. Ook de verrassende aankondiging van OPEC+ om de productie terug te schroeven deed een duit in het zakje, omdat het zeer duidelijk tegen de Amerikaanse belangen in gaat. Verder hebben de BRICS plannen aangekondigd om een gezamenlijke munt op te tuigen die de concurrentie aankan met de dollar. En ook de Franse President Macron stelde onlangs dat Europa (lees EU) zicht niet moest laten gijzelen door de Amerikanen en hun dollar.

Vorige week werden de ins and outs van de waarderingsmodellen besproken die in de commerciële vastgoedsector worden gebruikt. Potentiële kopers en verkopers kunnen elkaar nu nog niet echt vinden omdat ze verschillende visies hebben op de risicovrije rente die in de waarderingsmodellen gebruikt dient te worden. Feit is dat de huidige risicovrije rente flink is gestegen en als men deze in de waarderingsmodellen zou gebruiken, dat commercieel vastgoed veel minder waard is dan eerder gedacht. 

Op dit moment is er dus een soort patstelling tussen kopers en verkopers en de deals die de markt  heeft gezien, zijn dan ook allemaal geforceerde deals; de financiering moest nu worden vernieuwd, waardoor de veel lagere waardering maar al te duidelijk werd. Zo nam Deutsche Bank recent een verlies van $350 miljoen op een commercieel vastgoedpositie en werd er een gebouw wat voor $90 miljoen recent was neergezet, verkocht voor $16 miljoen in een faillissementsveiling!

Door een hele rits aan crises, die zowat allemaal terug te voeren zijn op overheidsbeleid, dromen veel mensen van emigreren. Ik zag de bui in 2007 hangen en heb mij toen voorgenomen om een dergelijke stap te maken. Hierbij een persoonlijk relaas dat wellicht enkele mensen op ideeën kan brengen. De lezers die ons gaaf land niet willen of kunnen verlaten, kunnen deze column dan beschouwen als een suggestie voor de vakantie van hun leven. De column bestaat uit 2 delen: wat achtergrond in deel 1 en de keuzes in deel 2.

Met betrekking tot de titel, kan ik het omgekeerde helaas niet zeggen… In 1979 vertrokken mijn ouders met mijn zus en ik naar Buenos Aires, Argentinië. Na een wat moeizame aanpassingsperiode  heeft het land mijn hart gestolen. De aanpassing was moeizaam omdat ik geen woord Spaans sprak (ik was overigens net geen 6 jaar oud) en toch naar school moest. De Rudolf Steiner Schule was de enige school die het blijkbaar geen probleem vond dat ik geen woord Spaans sprak, dus daar zat ik dan in de klas terwijl ik niemand verstond.

Ik heb een hekel aan post. De brieven die ik namelijk krijg, zijn meestal rekeningen. En de envelop die ik het meest vrees, is die blauwe. Brrrr. Maar het is niet zozeer dat ik geld moet overmaken waarom ik zo pissig word. Nee, mijn afkeer van onze belastingen is vijfledig. 

**Reden 1: inefficiëntie
**We betalen belasting, maar voordat het zo ver kan komen, moeten we de fiscalist, advocaat en de accountant inschakelen om een degelijke aangifte te doen. Kost bakken met geld en is zeer tijdrovend en leidt de ondernemer af van ondernemen. Maar daar begint de inefficiëntie pas. Het geld wat binnenkomt moet worden gecheckt, net als de aangifte. De ambtenaar die het checkt, moet dan gecheckt worden door een andere ambtenaar. Dan gaat het verschillende IT-systemen in, die er een zooitje van maken, en de implementatie van nieuwe ICT-systemen bij de belastingdienst lopen iedere keer uit op een fiasco (in 2014 werd EUR 200 miljoen gewoon weggegooid). Nu heeft de overheid er een handje van om dingen te verprutsen en al helemaal op ICT gebied; miljardje meer of minder is normale kosten bandbreedte bij onze overheid. In het bedrijfsleven had je gepekeld buiten gestaan met je doosje bezittingen in de hand. Dus alleen al voor het ontvangen van ons geld, maakt de overheid enorme (onnodige) kosten. Als een maatschappij geld wil aanwenden voor bepaalde projecten, dan heeft de overheid het in ieder geval voor elkaar gekregen om dit op de meest inefficiënte wijze te bewerkstelligen.

Vervelend hè, dat gebrek aan haat tegen blanke witte mensen? Dat vonden ze bij KRONCRV-vehikel Yo Mo! nou ook. Dus vandaar dat ene 'Mo' de straat op ging om gepigmenteerde voorbijgangers op te hitsen tegen witte mensen. Dit wordt dan afgewisseld met filmpjes waarin jongeren uitleggen wat er allemaal mis is met het blanke ras en zo op het wereldwijde internet geflikkerd. U denkt: dat hebben ze bij de GeenStijl verzonnen, voor dit soort haatpropaganda is onze onafhankelijke met belastinggeld gefinancierde publieke omroep toch niet bedoeld? Nou, kijkt u dan maar even want het is echt zo.  Alsof er zonder dit soort marktverstorende halfjes al niet genoeg tuigvloggers zijn. Maar dit is kennelijk wat de NPO onder 'de samenleving verbinden' verstaat. U went er vast wel aan.

Toen de kredietcrisis uitbrak in 2008, hebben vele centrale banken allerlei onorthodoxe monetaire maatregelen genomen om banken en overheden te redden van de ondergang. Zo ook de ECB. Veel van deze maatregelen zijn onbekend bij het grote publiek. Wat ook onbekend is, is dat veel van deze programma’s nog actief zijn. Dus jaren na de crisis waarin de eurozone-economie een (bescheiden) herstel liet zien, zijn de onorthodoxe maatregelen nooit echt teruggedraaid. Zo werd het QE-programma na een korte pauze (dus er was niet eens sprake van afbouw) weer aangezet. 

En dit was nog voor Covid-19 een echt probleem werd. Blijkbaar had de financiële sector, ondanks de goede economische omstandigheden toentertijd, toch extra steun nodig. Op zich zelf al een veeg teken. En toen werd begin dit jaar de economische depressie ingeluid door de lockdownmaatregelen. Dus u raadt het al: als de financiële sector al hulp nodig had in goede tijden, dan heeft hij nu enorm veel hulp nodig. En zo geschiedde.

Afgelopen donderdag was het zover: het nieuwe LTRO-programma van de ECB werd opengesteld. LTRO, ofwel Longer Term Refinancing Operations, is een faciliteit van de ECB waar banken kunnen aankloppen voor geld. In ruil daarvoor moeten zij onderpand verlenen aan de ECB. Nu liep een oude LTRO (looptijd tot 4 jaar) af en als de ECB niets zou doen, dan zou dat vele banken in de liquiditeitsproblemen hebben kunnen brengen. Daarom kwam er een nieuwe LTRO zodat de banken hun oude LTRO positie konden 'doorrollen'. Maar de ECB was zo vriendelijk (of zag de noodzaak...) om de onderpandregels te verruimen; waar bepaalde bankbezittingen eerst niet van voldoende kwaliteit waren om te dienen als onderpand, is dat nu ineens wel OK.

We leven al een poos in knotsgekke tijden. Negatieve rentes, liegende ministers, criminele belastingdienst, vrijelijk printende centrale banken, pepernootverpakkingen zonder Zwarte Piet, afschaffing referendum, financieren van Palestijnse terroristen met overheidsgeld, van gas los, verbod op diesel- en benzine-auto’s, en nog veel meer zijn ons al ten deel gevallen. Het jaar 2020 heeft dat alles samengeraapt en het tot de derde macht verheven. Nu kunnen we hopen dat dit jaar een climax in negatieve zin is en dat de toekomst er beter (dan wel minder slecht) zal uitzien. Echter, de steeds luider wordende roep om een sterke leider doet mij anders vermoeden.

Sinds de intrede van Covid-19 is het gepeupel zo bang om zelf na te denken, dat ze zelfs incompetent leiderschap belonen. Het maakt hen namelijk niet zoveel uit of het nu goed of slecht leiderschap is, als er maar 1)  besloten wordt en 2) de verantwoordelijkheid door iemand anders wordt gedragen. Verantwoordelijkheid nemen voor eigen geest en lijf is namelijk iets zeer beangstigend voor tweebenige grazers. Maar er is ook een groep die niks moet hebben van de Covid-19 maatregelen. Voor zeer steekhoudende of uiterst onzinnige redenen, vechten zij tegen de restricties die het Corona-beleid opleggen. Dit lokt dan weer reacties uit van “de stok moet er over” en “opsluiten die handel” of “die clubs verbieden” en van zulks. Zelfs mensen die rationeel en zachtaardig zijn, doen nu dit soort uitspraken. Het forceren van de eigen mening op anderen (met behulp van, justitie, politie en leger), is dat nou een kenmerk van een gezonde democratie?

Toen ik als aandelenanalist begon was het juli 2000 ten tijde van de dot-com crash. Daarna kwam de kredietcrisis en nu corona. Eigenlijk is het een continuatie van één en dezelfde crisis, want alles draait om te veel slechte schulden. Sindsdien hebben overheden, bedrijven maar vooral centrale banken de financiële markten zo geperverteerd, dat er de gekste dingen gebeuren. Als je met een DeLorean terug kon gaan naar 2000 en je had de toekomst wereldkundig gemaakt, dan had de goegemeente je al 20 jaar terug in het gesticht laten opnemen. En dan hadden ze je een dienst bewezen, want de echte gekte vindt dus buiten het gesticht plaats.

Zo ging de olieprijs in 2020 negatief. Jawel, als je vaten olie zou hebben gekocht, dan kreeg je geld toe! Er was een groot tekort aan opslagruimte, dus konden vele partijen de geleverde olie nergens kwijt en/of doorverkopen (corona-vraaguitval), wat tot de (tijdelijke) ineenstorting leidde van de olieprijs.

En dat was niet de enige prijs die negatief ging, want enkele landen kregen al geld toe als zij staatsobligaties uitgaven. Duitsland en Zwitserland bijvoorbeeld. Deze trend heeft zich niet alleen voortgezet, maar ook verbreed. Minder dan 15% van de wereldwijde schulden hebben nu een yield van meer dan 2%!

Zoals de meeste lezers van dit blog al weten, is er de afgelopen weken veel te doen geweest rond het ploffen van Archegos, een family office. Family offices waren vroeger de behartigers van de financiële belangen van één of meerdere rijke families. Echter, door de kredietcrisis zijn reguleringsdruk voor hedge funds dusdanig toegenomen, dat vele hedge funds zich hebben omgedoopt tot family offices. Zo ook Archegos, wat vroeger behoorde tot de familie van Tiger hedge fondsen. Na een veroordeling voor handel met voorkennis en de voornoemde reguleringsdruk, veranderde het Tiger Asia Fund van Bill Hwang dus in een family office. Uiteindelijk leidde hij zijn family office naar de afgrond en in zijn val nam hij een paar banken mee. Echter, achterliggend, schuilt er een groter gevaar wat de fragiliteit van onze financiële wereld pijnlijk bloot legt.

Toen de euro op de ontwerptafel lag, was er al veel mis. De ontwerpers hadden politieke doelen voor ogen en maar weinig verstand van economie en financiële markten. Gelukkig was het Weimar-trauma van de Duitsers zo sterk dat zij er voor zorgden dat de ECB op een goede leest gezet geschoeid (overigens, zonder de schuldgevoelens van de Duitsers met betrekking tot de Tweede Wereldoorlog, was de euro er nooit gekomen). De ECB was ontworpen als een Bundesbank op Europees niveau, met strikte regels en één mandaat: een stabiel lage inflatie (max 2%). Deze week werd het Bundesbank-ontwerp echter definitief bij het grofvuil gezet.

Dit komt natuurlijk niet uit de lucht vallen. De ECB is al sinds 2008 van het originele Germaanse pad geraakt en heeft koers gezet in zuidelijke richting. En deze week voegde de ECB het woord bij de daad: de inflatiedoelstelling is nu een gemiddeld niveau van inflatie van 2%. Dat betekent dat de inflatie de komende jaren boven de 2% mag uitkomen, omdat we de afgelopen jaren een zeer lage inflatie hadden.

De term stagflatie wordt steeds vaker gebezigd. Niet zo verbazingwekkend, gezien de groeiontwikkelingen en de stijgende inflatie. De experts zijn echter niet alleen verdeeld over de kans op deze situatie, maar ook over de definitie van stagflatie. Naar mijn mening is stagflatie een soort interbellum, een tussenfase. Hoe er door centrale banken en overheden wordt gereageerd, bepaalt welk scenario gaat volgen: inflatie & groei of een flinke recessie. 

De twee mogelijke resultaten sluiten elkaar niet uit, het gaat er meer om welke fase er DIRECT na deze stagflatieperiode komt. Uiteindelijk komt die economische crisis er namelijk toch wel (enige variabele is de grootte van deze crisis). 

Eerst moet de term stagflatie nader worden toegelicht. De ene econoom zegt dat groei negatief moet zijn en inflatie positief, anderen spreken al over stagflatie als de inflatie toeneemt terwijl de economische groei afvlakt. Ik kan mij het meest vinden in de laatste benadering; de periode waar de inflatiecurve omhoog afbuigt terwijl de economische groei juist naar beneden afbuigt.