Geenstijl

Hommeles!

Afgelopen weken ging het even los in Japan; door stijgende rentes in de VS en Europa, kwam er druk op de Japanse centrale bank (BoJ) te staan. Het Japanse monetaire beleid loopt al jaren voor op die van de grote Westerse centrale banken zoals de Fed en de ECB. De BoJ is in wezen een soort monetaire proeftuin. Na QE op zowel obligaties alsmede aandelen, heeft de BoJ ook yield curve control ingevoerd (YCC). En het leek er even op dat het beleid de afgelopen week zou falen, iets dat zeer waarschijnlijk tot een financiële crash zou hebben geleid. Voor nu zijn we gered, maar voor hoe lang is de vraag.

Er is al eens eerder over yield curve control geschreven hier op dit blog. De BoJ heeft sinds 2016 dit beleid ingevoerd en de korte rente zo op de -0,1% gezet en de 10 jaars op 0%. Dus de Japanse centrale bank accepteert het niet als de rentes van die looptijden uit de pas lopen. Nu heeft ze dat met een bandbreedte toegelaten want de huidige 10 jaars staat al een tijdje boven de 0% (zo rond de 0,06%).

Echter, sinds begin dit jaar schoot de rente omhoog naar boven de 0,25%, iets wat de BoJ niet zinde. Normaal doet de BoJ dan een ad hoc veiling waarin het stelt tegen een bepaalde yield een ongelimiteerde hoeveelheid Japanse staatsobligaties te zullen opkopen. Maar bij die eerste klap omhoog, deed de BoJ iets wat het nooit eerder had gedaan; in plaats van een ad hoc veiling, kondigde de BoJ aan een dergelijke operatie uit te voeren over enkele dagen; het kondigde de actie dus aan in plaats van ad hoc. Het wilde hiermee de markt al met woorden dwingen de rente niet boven dat niveau te laten lopen (mochten obligaties niet uw ding zijn, zie hieronder korte uitleg). Gezien de rente toen boven de 0,25% stond, gaf de BoJ aan dat ze deze naar de 0,25% zou drukken. Deze vooraankondiging tactiek past wederom in het proeftuin narratief.

Voor de lezer die niet thuis is in obligaties, is bovenstaande wellicht wat verwarrend, dus zie hieronder uitleg:

Intermezzo— Korte Uitleg Obligatie

Een obligatie is gewoon schuldpapier. In het geval van de Japanse overheid, leent ze geld en in ruil daarvoor krijgen (dit heet uitgifte) de geldverstrekkers een papier, de obligatie, waarop het bedrag van de lening staat en de rente die de overheid daarover zal betalen, bijvoorbeeld 1000 yen obligatie met een coupon rente 0,2%, wat dus betekent dat elke coupon 2 yen waard is.

Na de uitgifte handelen deze obligaties gewoon in de markt, net zoals Mercedes Benz de auto nieuw verkoopt (uitgifte) en de auto, na verloop van tijd, vele malen wordt verkocht door de respectievelijke eigenaren. Maar in tegenstelling tot de Mercedes, geeft de al bestaande obligatie een vaste rente uitbetaling (coupon van 2 yen in dit voorbeeld ) want die stond al op papier geprint. Als de risicoperceptie vis-a-vis de Japanse overheid en of de macro-economie omhoog gaat, dan is die 2 yen coupon niet meer afdoende om investeerders te vergoeden voor het verhoogde risico. Niemand in de markt zal dan deze bestaande obligaties willen kopen voor 1000 yen. Wat er dus moet gebeuren is dat de marktprijs van de obligatie moet dalen, laten we zeggen naar 950 yen, zodat de obligatie attractief wordt voor eventuele nieuwe kopers. Immers, op 950 yen is de coupon van 2 yen een rendement van 0,2105% (ipv 0,2%) en zal de koper uiteindelijk 1000 yen terugkrijgen aan het einde van de looptijd, terwijl hij maar 950 heeft betaald (hij maakt dus ook een kapitaalswinst). De nieuwe koper krijgt hiermee twee voordelen om hem zo te vergoeden voor het verhoogde risico.

*Met YCC probeert de BoJ de prijs te manipuleren door onbeperkt Japanse staatsobligaties op te kopen op een bepaalde prijs zodat de rente niet boven een bepaald niveau kan stijgen. *

Nu had de BoJ de eerste aanval afgeslagen, maar al snel ging de yield weer omhoog naar 0,25%, en enkele handelaren keken met angst toe of de BoJ deze aanval ook zou kunnen afslaan; zou de BoJ ongelimiteerd Japanse staatsobligaties blijven opkopen?

Gelukkig bleek dat woorden wederom afdoende waren want de uiteindelijk opgekochte hoeveelheid was 16,4 miljard dollar, wat klein bier is. Maar wat interessant is aan dit verhaal is het waarom deze handelaren zo nerveus waren (en nog steeds zijn).

Hiervoor moet er gekeken worden naar de rol die Japanners spelen in het groter geheel. Doordat de rentes zo belachelijk laag waren in Japan, werd veel Japans kapitaal geïnvesteerd in Amerikaanse en Europese staatsobligaties die een hogere rente opleverden. Mede hierdoor konden de rentes op Amerikaanse en Europese staatsobligaties relatief laag blijven ondanks dat daar economisch weinig reden toe was.

Als de BoJ de controle over haar rente zou kwijt raken, dan zouden de Japanse rentes door het dak schieten, wat dus gevolgen heeft voor de rest van de wereld; zij zullen dan ook te maken krijgen met flink stijgende rentes. En dan is het hommeles want aandelenmarkten zullen dan zware averij oplopen.

Dat moment is dus uitgesteld door de BoJ, maar inmiddels heeft het meer dan 50% van alle 10 jaars Japanse staatsobligaties in bezit. Bij een bepaald niveau zal de markt haar vertrouwen in de BoJ verliezen, wat een Weimar periode kan inluiden. Geld blijven printen om de eigen staatsobligaties op te kopen (Weimar dus) kan in wezen eindeloos gebeuren; de BoJ kan in principe 100% van alle obligaties opkopen en bezitten, maar dit zal tot ongekende inflatie leiden. Dit zal weer terug te zien zijn in de wisselkoers van de yen. Kijkende op de dollar/yen grafiek (zie grafiek hierboven), dan is er momenteel een verzwakking gaande en belangrijke weerstandsniveaus lijken te sneuvelen. Is het maar een tijdelijk fenomeen? Of het begin van de crisis? De belegger doet er goed aan een oogje op het Verre Oosten te houden, zullen we maar zeggen.