2015

Het eclatante succes van de cv-kaart brengt ons weer in beeld bij de UWV-automatiseringsdivisie. De nieuw aangetreden automatiseringsbaas wil ons weg hebben, zo hoor ik. Normaliter is het argument dat alleen deze divisie automatiseerders mag inhuren, maar Aart van der Vlist vindt dat we onvoldoende loyaal aan het UWV zijn.

Begin 2015 verliezen we ook onze opdrachtgevers. Werk.nl-eindbaas Munneke en divisiedirecteur Timmermans vertrekken beiden. De nieuwe divisiedirecteur wordt GroenLinks-coryfee Tof Thissen, geen directeurstype maar een bestuurder en daarom bij voorbaat kansloos in de slangenkuil die UWV heet.

Maar weer gebeurt er iets bijzonders. De vertrekkende werk.nl-baas Munneke vraagt ons om hulp. Staatssecretaris Jetta Klijnsma heeft beloofd om 125.000 arbeidsgehandicapten aan een baan te helpen: de banenafspraak. De (meestal) jongere gehandicapten vallen onder de wet Wajong die het UWV uitvoert. Hun dossiers zitten in het systeem Sonar. Behalve dat Sonar oud en gammel is, is het ook het software-equivalent van een zwart gat: informatie kan er wel in, maar er bijna niet uit. Zo kunnen werkgevers geen mensen vinden.

Net als eerder bij de cv-kaart weet collega Marjan ook nu weer een geitenpaadje. Er is een systeem voor managementinformatie met een complete kopie van de Sonar-persoonsdossiers. Eigenhandig trekt ze een kopie van de UWV Wajong-populatie naar een spreadsheet. Marjan heeft geen speciale autorisatie. Iedereen die de weg weet, kan met alle cliëntdossiers de deur uitlopen.

Marjans spreadsheet laat zien dat Sonar geen databank is, maar een rommelige kaartenbak. De data in een fatsoenlijke databank – zoals de polisadministratie of werk.nl – voldoen aan allerlei strikte regels en daardoor kun je er slimme dingen mee doen. Sonar blijkt daarentegen een brij van vrije tekstvelden en nooit opgeschoonde codes. Bovendien blijkt een groot deel van de klantdossiers nauwelijks gevuld. De zwakste mensen op de arbeidsmarkt, de mensen voor wie de divisie WERKbedrijf bestaat, zijn aan de goden overgeleverd.

Ondertussen is de druk vanuit Den Haag op het UWV groot. De Wajongers moeten voor werkgevers vindbaar worden. Eerst moet de buitenwacht geloven dat het UWV daartoe in staat is. Daartoe wordt heel polderend Nederland uitgenodigd: werkgevers, gemeenten, integratie- en uitzendbureaus en natuurlijk het ministerie. Er is alleen geen plan. Helemaal niets. Samen met Marjan draai ik een presentatie in elkaar die uitlegt hoe wij het UWV dit varkentje gaat wassen. Op 2 maart 2015 presenteren we dat aan de polder. UWV-projectleider Vermolen doet een intro- en slotwoord. Nu alleen nog even een systeempje bouwen.

En dan gebeurt er niks, maandenlang. Er is een managementvacuüm, maar dit is voor het UWV echt belangrijk. Projectleider Vermolen doet ondertussen alles om ons te ontlopen. Eind mei ben ik het zat en vraag hem wat er gebeurt. Vermolen vertelt schoorvoetend dat de divisie automatisering heeft verboden dat wij dit systeem bouwen. Dat doen ze zelf. Ze zijn zelfs al hard bezig. Ik vraag of wat er wordt gebouwd datgene is dat de buitenwacht is beloofd. Projectleider Vermolen weet zelfs dat niet. De softwaredivisie heeft een keiharde coup gepleegd. De divisie WERKbedrijf is alle greep kwijt en zo gegeneerd dat ze het ons niet durven te vertellen. 

Het is onze nieuwe werk.nl-opdrachtgever, Kim Heijnen, die de kat de bel aanbindt. In juli vraagt hij aan het directieteam of de divisie automatisering iets tastbaars heeft. Er komt geen antwoord, maar de WERKbedrijf-directie doet nu wel iets. Er komt een vergadering met ons en met de leider van het UWV-programmeerteam. Het is een soort beauty contest onder leiding van directielid Peter Lindenburg. Wij hebben natuurlijk alleen ons plan van maart en achten onszelf kansloos. Maar de automatiseringsdivisie komt alleen met prachtige schermontwerpen. Het is nu augustus en ze hebben na maanden zwoegen dus nog niks dat werkt. Een week later horen we dat de directie WERKbedrijf heeft besloten om ons de noodzakelijke software te laten bouwen.

En dan komt er wéér geen vervolg, geen opdracht. Ruim twee maanden gaan voorbij. Wéér horen we niets, maar dat hoeft ook niet. We kennen nu de machtsverhoudingen en kunnen raden dat de softwaredivisie zich niet bij de beslissing heeft neergelegd. Ongetwijfeld wordt er nu keihard gewerkt om hun software werkend te krijgen. 

Het is begin november als Marjan en ik worden ontboden bij de directie van WERKbedrijf. We maken voor het eerst kennis met directeur Tof Thissen die er dan al een half jaar zit. Thissen trapt het gesprek af met een lofzang op de cv-kaart en onze onschatbare waarde voor de verdere modernisering het WERKbedrijf. Wij weten niet wat we meemaken, maar één ding is duidelijk: de divisie automatisering heeft weer gefaald. Driemaal is scheepsrecht: de directie van het WERKbedrijf vraagt ons om het systeem voor de banenafspraak te bouwen. Thissen vertelt ons dat alles moet werken voor het einde van het jaar, op straffe van serieus gedonder met Jetta Klijnsma. We zitten hier tegenover een directeur zonder macht die de katvanger is van zijn 'collega' Van der Vlist.

Het kost nog weken voordat we de opdracht op papier hebben. Het is duidelijk dat het WERKbedrijf op eieren loopt. Fouten geven direct weer intern gedonder. Pas eind november beginnen we een systeem te bouwen. We vinden Thissen sympathiek en Van der Vlist een schurk, maar we gaan lafheid en hufterigheid niet meer compenseren. Gelukkig hebben we het moeilijkste werk, het analyseren van de databagger in Sonar, al in maart gedaan. We staan in de startblokken.

Terwijl wij het banenplansysteem bouwen gaat de strijd in de top van het UWV door. We horen dat onze oude klant, de divisie gegevensdiensten, zich heeft aangesloten bij de automatiseringsdivisie. De nieuwe divisiedirecteur, Marco Kleinherenbrink, zou eisen dat wij geen toegang zouden krijgen tot de Sonar data. Het is de manier om ons alsnog uit te schakelen. Het argument wordt kracht bijgezet met de suggestie dat wij in de periode 2007-2009 polisadministratie-data zouden hebben ontvreemd. Het spel wordt weer maximaal vuil gespeeld.

Zoals steeds delft het WERKbedrijf het onderspit. Daags voor kerst krijgen we te horen dat de UWV-top heeft besloten dat wij geen data uit Sonar mogen gebruiken. Het is de doodsklap voor ons werk en dat weet iedereen, tot UWV-eindbaas Bruno Bruins aan toe. Steeds weer blijkt de UWV-organisatie dieper gezonken dan we dachten.

We negeren de order twee dagen en melden dan dat de instructie is achterhaald omdat onze software werkt en het UWV ermee in productie kan. Op 27 december 2015 organiseren we een demo- annex testsessie met het UWV en geselecteerde relaties. De Kandidatenverkenner Banenafspraak staat. Het mooiste compliment komt van een deelnemend reïntegratiebedrijf: "Ik geloofde geen moment dat het UWV iets werkends zou opleveren. Dat doen ze in mijn ervaring nooit." Ik reageer dat de krachtige managementstijl van directeur Thissen nu al zijn vruchten afwerpt. 

We horen dat de directie van het WERKbedrijf moeite heeft om geen lange neus te trekken naar de 'collega'-divisies. Maar dat onze dagen bij het UWV nu geteld zijn is overduidelijk. Ik vind het niet erg. Ik zie eindelijk wat het UWV is: een uitkeringsbedrijf met een fopdivisie om mensen aan werk te helpen, dat uiteindelijk wordt gerund door een totaal incompetent softwarebedrijf in vermomming. Niet Sonar, maar de divisie automatisering is het zwarte gat. De twee christelijke directeuren hebben mij de ogen geopend voor wat het UWV ten diepste is: de hel zoals C.S. Lewis (bekend van Narnia) die beschrijft. Voor mijn eigen zielenheil welzijn moet ik hier weg.

Naschrift en spoiler: het banenplan is mislukt. Volgende week het waarom. En de drie hoofdrolspelers in deze episode, de directeuren Van der Vlist, Kleinherenbrink en Thissen, zitten allemaal nog op dezelfde plek als in 2015. Go figure!

ACTUELE UPDATE: Gegevens miljoenen cliënten UWV makkelijk in te zien door ambtenaren