Geenstijl

Nou jongens, dat was hem dan. M'n eerste keer voor de camera. "I'll try anything once (*)", zalle we maar zeggen. Het weledelzeergeleerde Canadese heerschap Jordan Peterson, professor in klinische psychologie aan Toronto University, kwam een week lang Europa ontzetten terwijl hij zijn boek "12 Rules for Life" promootte. En twee dagen na z'n keynote speech bij de Nederlandse Leeuw was-ie was dusdanig verveeld dat hij zich maar verlaagde tot een gesprek met een obscuur weblog van dubieus signatuur. Gebeurt de beste.

Je zou bijna durven vermoeden dat de man wat lang van stof is, want het gesprek duurt zo'n twee uur. Het eerste segment gaat over dat totale treinongeluk van een interview door Channel 4's Cathy Newman,  en dan meer specifiek over hoe hij dat ervoer en de nasleep, waarin Cathy door de hele halve Britse media werd uitgeroepen tot heldhaftig slachtoffer van vermeende bedreigingen door een leger van Petersons blanke online vrouwenhaters. The Indepenent subkopte zelfs: "When white men feel they are losing power, any level of nastiness is possible".

Het tweede deel, vanaf 31:55, gaat over Petersons filosofie waarin de eeuwenoude vraag centraal staat: 'hoe in de wereld te zijn als individu?' Deze filosofie wordt in honderden uren aan lezingen uit de series Personality and its Transformations, Maps of Meaning en de The Psychological Significance of the Biblical Storiesuiteengezet. Dat is an sich natuurlijk al een investering, maar Peterson is daarbij ook nog eens hoog associatief en niet super gestructureerd. 

Om die reden is geprobeerd z'n filosofie terug te brengen tot de vijf sterkste punten, en is hem gevraagd deze uit te pakken. Deze vijf punten staan, inclusief het bijpassende college, na de breek uiteengezet. Hint uit eerste hand: het werkt. Dus doe er uw voordeel mee. Slagzin: "Life without truth is hell".

En dan is er natuurlijk het maatschappelijke meta-belang. Want zoals Peterson stellig claimt, op basis van Solzjenitsyn: "The solution to society's problems is the integrity of the individual". Maar goed, hoe dan?
UPDATE 23/1: Een Vriend van de Show heeft een noise reduced MP3 van het gesprek gemaakt, hierrr op te halen.

1- De centrale rol van de archetypische heldenmythe.

De archetypische heldenmythe is het meest centrale narratief in Petersons filosofie, en voltrekt zich langs de volgende lijnen: Iemand kijkt waar hij het allerminst wil kijken, betreedt de onderwereld, staat oog in oog met the dragon goddess of chaos, vecht met werkelijk alles dat hij in zich heeft, en als hij het overleeft redt hij iets van supreme value uit de onderwereld, en escorteert dit terug het daglicht in. 

In mythologische context is dit vaak goud of een maagd, maar in de persoonlijke context vaak iets anders. We durven best te verklappen dat het zomaar eens uw eigen pre-corrupte essentie kan zijn, als wiens ouder u voorts door het leven zou kunnen gaan (zie punt 5).

Petersons stelling is dat in veel gevallen, het uitlijnen van de ziel voorafgegaan wordt door het doorlopen van een dergelijk narratief. Maar het is no joke. "In filth it will be found*". *

2- Het voornaamste instrument tijdens het doorlopen van de heldenmythe is de Logos, oftewel, de waarheid spreken

Peterson beschrijft de Logos als "the capacity to truthfully speak habitable order out of undifferentiated chaos", en ziet dit als de meest centrale menselijke eigenschap. De stelling is dat als er middels gearticuleerde waarheid orde gecreëerd wordt, deze orde goedaardig is. 

Hij verwijst naar Genesis waarin god vanuit ongedifferentieerde chaos "the world into being" spreekt, en deze creatie vervolgens "goed" noemt. Maar eigenlijk is het idee nog veel ouder. Een van de oudste verhalen in recorded history is de Babylonische scheppingsmythe, waarin oppergod Marduk de dragon goddess of chaos Tiamat verslaat met zijn eigenschappen truthful speech en vision, en vervolgens de wereld uit haar in stukken gesneden lichaam creëert. 

Ook stelt Peterson dat de Logos aan de kern van het Westerse rechtssysteem ligt. Ons rechtssysteem is gebouwd rond de inherente waarde, heiligheid zelfs, van het individu. Dit komt (in het Westen) voort uit de christelijk doctrine die voorschrijft dat god in elk individu leeft. 

Volgens Peterson wordt hiermee bedoeld dat in elk persoon "the capacity to truthfully speak habitable order out of undifferentiated chaos" leeft, en dat dit hem dusdanig heiligt dat zelfs de wet het individu moet respecteren.

Oftewel: uw mogelijkheid tot het spreken van de waarheid en daarmee goedaardige orde uit chaos te scheppen, is wat u van een inherente waarde voorziet.

Natuurlijk, vaak kunt u de waarheid helemaal niet spreken, omdat u geen idee heeft wat deze is. Maar u weet wel hoe geen onwaarheden te spreken, en da's een prima begin.

3- De manier waarop in de wereld te zijn is door u op het hoogst haalbare goede te oriënteren, omdat je niets beters te doen hebt en hier niets dan goeds van komt

Peterson stelt dat wanneer u zich oprecht op het goede oriënteert, het goede zich om u heen manifesteert. En uit eerste hand durf ik u te vertellen dat zolang uw oriëntatie op het goede intact is, of steeds zuiverder gekalibreerd raakt, uw ziel zich vanzelf steeds beter uitlijnt. Kunt u zweverig vinden, is het niet, en een beter plan = insturen. 

Het goede wordt gelijkgesteld aan het vrijwillig aannemen van betekenisvolle verantwoordelijkheden, en het leuke hiervan is, is dat uw gehele lichaam en geest erop ingesteld zijn te detecteren wanneer u iets van betekenis onderneemt. Het antwoord op de vraag: 'wat is betekenisvol?', ligt letterlijk encoded in uw systeem, en hier mag u best op vertrouwen. You'll know. Je voelt het als je je op precies het juiste punt tussen orde en chaos bevindt, en vanaf dat punt steeds meer onbekend gebied (chaos) tot orde articuleert. 

Uiteraard heeft de notie van betekenis ook een geinig metafysisch kadertje. Peterson wijst er graag op het woord 'paradijs' afkomstig is van iets als een 'ommuurde tuin'. Maar wat is een tuin? Een tuin is een plaats waar de natuur (chaos) en de Logos samen op het exact juiste punt tussen orde en chaos supreme beauty creëren. Mooi he?

4- Maak de juiste offers "to walk with god". God als oordelend vaderfiguur staat hier symbool voor de samenleving over X jaar, en is een articulatie van de de ontdekking dat mensen door te werken met de toekomst kunnen onderhandelen

Dit inzicht is even simpel als enerverend. Peterson legt het uit aan de hand van Noach, die door de juiste offers te maken, oftewel, de juiste arbeid te verrichten, met god loopt en hiermee in staat is een ark te bouwen die mensen tegen de vloed beschermt. 

De vloed wordt hier behandeld als een symbool voor de combinatie tussen natuurlijke atrofie en de menselijke neiging tot zonde. Het is een natuurlijke wetmatigheid dat menselijke structuren vervallen, en menselijke zonden versnellen dit proces. 

Door het maken van de juiste offers (werk) kan orde bewaard of geschapen worden.

Bovendien laat dit zich erg mooi combineren met punt 3. Ik durf met liefde te verklappen dat je elke dag op kunt staan met de vraag: welke offers (werk) kan ik vandaag maken om een stapje dichterbij het hoogst haalbare goede te komen? Het is een erg aangenaam gevoel, omdat er zowaar een antwoord op is.

Ergens zegt Peterson ook: "It super-infuses every day with meaning, because everything you do matters". En dat voelt oprecht goed.

5- Minimaliseer uw persona, cultiveer uw essentie, en leeft er zo dicht mogelijk bij in de buurt

Van alle vijf punten is dit zowel de belangrijkste als moeilijkste. Immers, wat is uw persona? Hoe herkent u dat? En nog véél moeilijker, wat is uw essentie?

Laten we zeggen dat we iemand kennen die er 30 jaar en de benedenste etage van de onderwereld voor nodig had voordat hij het een keer doorzag.

Uw persona is de persoon, het zelfbeeld, dat u vormgegeven heeft om uw psyche op een geïntegreerde manier naar de buitenwereld, en als het even tegenzit, naar uzelf toe te presenteren. En natuurlijk heeft u dit tot op een zekere hoogte nodig, maar het wordt problematisch als het doorslaat. 

Vaak neemt een persona een ideologisch gestalte aan, of vereenzelvigt het zich volledig met een baan of sociaal-economische status. Maar een doorgeschoten persona is als fiat-geld. Een mens / economie kan er een leven lang op draaien, maar dat betekent niet dat het gebaseerd is op iets van inherente waarde, en dat maakt het extreem kwetsbaar.

Maar hoe cultiveert u dan uw essentie? Wellicht door uzelf een vraag te stellen: wie of wat blijft er over als ik mijn relatie, status, baan, ideologie, vrienden, vijanden, vijandbeelden (en misschien zelfs familie) uit the equation verwijder?

Het antwoord op die vraag is extreem moeilijk te vinden. Maar ik heb toevallig het geluk gehad bijna negen jaar deel uitgemaakt te hebben van een gezin waarin iedereen, zonder dit expliciet gearticuleerd te hebben, zo dicht mogelijk bij hun essentie leefde. En hier werd de kiem gelegd waarmee ik uiteindelijk in staat zou zijn het antwoord op die vraag te articuleren.

Wat er overblijft nadat u alles weg stript, is uw eigen pre-corrupte essentie. Zoek eens een foto, geef hem / haar een naam, dat kan best helpen. Op het moment dat u zichzelf het ouderschap over die pre-corrupte essentie toevertrouwt, is uw oriëntatie op het goede intact, en als uw eigen essentie veilig bij u is, dan zijn anderen (en hun essentie) dat ook.

Ik zou zelfs durven stellen dat het u in zekere zin onschendbaar maakt. Natuurlijk, uw lichaam is feilbaar en de wereld bestaat uit overmacht. Maar een gebroken ziel is een gecorrumpeerde ziel, en een ziel die zijn eigen pre-corrupte essentie waarborgt, valt niet te corrumperen.