Geenstijl

Schuiven met miljarden of procenten lost geen enkele crisis op

Op de elfde van de elfde begint het carnaval met nieuwe dieptepunten in een verkiezingscampagne. Oneliners zoals “Frans Timmermans is meer rood dan groen” zijn uitspraken van kleuters die hun idealen reduceren tot kleuren, de nuance en de oplossingen zijn zoek, er wordt geen verantwoording afgelegd over de afgelopen jaren, het blijft louter bij nieuwe vage beloften. Zielloos zieltjes winnen.

De campagnestunt van de SGP bij een abortuskliniek werd dankbaar aangegrepen. Alle andere partijen zwelgen liever in medisch-ethische kwesties, dan harde keuzes over mensen of geld. Deze empty-wallet-politics zijn de natte droom van campagnestrategen, het kost geen geld, er komt voorlopig geen meerderheid voor dit standpunt, maar je kan wel makkelijk puntjes scoren.

Als je echt iets tegen abortus wilt ondernemen is het wetboek een dode letter, geschreven met een breinaald. Je kan beter luisteren welke factoren meewegen. De helft geeft aan dat de zwangerschap niet samengaat met werk of studie, 32% heeft geen goede woonruimte en 29% heeft te weinig geld (PDF p93). Bestaanszekerheid is voor de ongeboren vrucht nogal letterlijk; abortus steeg met 15%.

Flexwerkers zijn zelf risicodrager voor ziekte, je wordt gewoon even niet ingezet, te veel gezeur en kans op doorbetaling loon bij afwezigheid. Een zwangerschap is ook geen reden voor een urgentieverklaring, in Amsterdam werden in 2022 slechts 22 sociale huurwoningen toegewezen aan een normale woningzoekenden. De belasting op arbeid is te intens om rond te komen zonder toeslagen.

Studenten zijn ook zelf risicodrager voor ziekte en studievertraging, je krijgt niet een paar maanden extra studiefinanciering, de DUO vindt een zwangerschap geen uitzonderlijke omstandigheid. Een universiteit verstrekt vier maanden maximaal € 856 per maand, als je aan ALLE voorwaarden voldoet. Dat is een schril contrast met het onvoorwaardelijke zwangerschapsverlof van werknemers.

Wie iets heeft tegen abortus, kan beter meebouwen aan een warm nestje en geld voor meubels, luiers en eten, dan gaan schreeuwen bij een kliniek. Studenten kunnen geen kamer krijgen, worden na hun diploma uit hun studentenhuisvesting gezet en hebben geen uitzicht op een betaalbare huur- of koopwoning. Zonder kindje is het voor studenten al niet te overzien, laat staan met.

We missen een miljoen woningen en de mensen om die woningen te bouwen. We missen ook de mensen om acht miljoen bestaande woningen zo goed te isoleren dat ze van het gas af kunnen. Een nog arbeidsintensiever proces dan nieuwbouw, dat anderhalve ton per woning kost. We moeten ook nog driekwart van de straten opengraven om het elektriciteitsnet te verzwaren.

We zitten al jaren uitzichtloos vast in een stikstofbouwstop, politici debatteren over het tempo en de omvang van de energietransitie. Dat is een zinloze discussie of je veel of weinig vaklui gaat bellen, want er zijn er geen. Of Timmermans nu rood, groen of paars is maakt niet uit, hij wordt hooguit een aannemer zonder personeel. Het bedrijfsleven maakt zich al twintig jaar zorgen om dit gebrek.

Politieke partijen komen met de vaagste plannen om het onderwijs te verbeteren, maar er moet eigenlijk gewoon een quotum komen hoeveel procent een technisch profiel kiest, om daarmee uit te kunnen stromen richting de bouw, techniek of gezondheidszorg. We staren ons blind op doorstroom, onderwijsniveaus, slagingspercentages en studievertraging, maar ze doen de verkeerde studie.

Dan moet je genoeg goede docenten hebben in exacte vakken, iets wat alleen gaat lukken als je hun salarissen marktconform maakt aan wat sociaal capabele technici in het bedrijfsleven verdienen als ze dezelfde werkdruk accepteren. Die combinatie van competenties en omstandigheden zie je in betere managementposities. Dat geeft een terugkeer naar oude pre-HOS salarissen, een verdubbeling.

Het totale gebrek aan dit soort simpel systeemdenken tijdens verkiezingsdebatten, zorgt ervoor dat politieke verschillen duidelijk worden, zonder dat de kiezer een keuze kan maken tussen werkbare alternatieven. We schuiven met procenten. De meeste politieke partijen accepteren geen juridisch plafond voor immigratie, maar scheppen wel een praktisch plafond door niet te bouwen.

Vroeger konden we lachen om politieke eendagsvliegen die verklaarden de volgende Messias en premier te zijn, nu verketteren iemand die zelf aangeeft zich in die rol minder geschikt te achten. Die nieuwe transparante bestuurscultuur moet nog een beetje wennen. Als je het op de inhoud wil spelen, moet de nieuwe coalitie een regeerakkoord en een setje profielschetsen opleveren.

We moeten sowieso af van het dogmatische gebruik dat de premier lijsttrekker moet zijn van de grootste partij, doe liever de beste kandidaat. Het vorige kabinet deed een stoelendans met de belangrijke ministersposten, omdat er volgens politici een rangorde zit in ministeries, die gelijk moet lopen met de vicepremiers van de coalitiepartijen. Dat was belangrijker dan relevante werkervaring.

Een ding is zeker, de kater komt later.