Na zoveel misère, zijn zelfs veel arme mensen zich nu bewust dat het anders moet.

Ergens in het begin van het vorig decennium, schreef ondergetekende (onder andere) voor de webversie van De Financiële Telegraaf (DFT). Ik was net stockbroker af, en schreef toen voornamelijk over de euro, de EU en financiële markten. De columns waren vooral empirisch; gedreven vanuit mijn ervaring in het bankwezen. Specifieke onderwerpen die aan bod kwamen, waren dat bepaalde reguleringen de kredietcrisis juist in de hand hadden gewerkt, dat one-size-fits-none beleid de eurozone en de EU altijd zou destabiliseren, dat een directe democratie een evolutionaire en noodzakelijk stap was, en zo verder. Op een dag was één van de reacties dat ik een Oostenrijkse econoom was. Mijn antwoord was dat ik de Nederlandse nationaliteit had! Maar de beste man bedoelde dat ik behoorde tot de Oostenrijkse School, een wat aparte stroming binnen de economie; een stroming die in mijn gehele educatieve traject nooit aan bod is gekomen (dit in tegenstelling tot de Keynesiaanse School). Behalve dan in één geval op mijn middelbare school, toen de economieleraar het volgende zei: “aanbodzijde economen bestaan ook, maar die zijn gek”. Dat dit (deels) de Oostenrijkse School betrof, werd niet eens genoemd! The school that shall not be named; doodzwijgen bleek dus helaas de modus operandi in educatie. …First They Ignore You...

Nog 2 columns en mijn rit bij Geenstijl zit er op. In de vele columns kwamen vele onderwerpen aan bod. In de meeste van deze schrijfsels werden bepaalde trends beschreven, met name over de alsmaar groeiende bemoeienis van de staat, dat de staat vaker het probleem is dan de oplossing en dat de rechtsstaat als geheel onder vuur ligt. Ook afgelopen week is er, in deze context, weer iets monumentaals gebeurd: het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) heeft geoordeeld dat de Zwitserse regering te weinig doet tegen de opwarming in dat land. De zaak was aangespannen door een groepje dames op leeftijd (gemiddeld iets van 74 jaar oud) die stelden dat zij last hebben van de opwarming en dat daarmee het recht op een fundamenteel gezond klimaat werd geschonden. Deze zaak heeft parallellen met de zaak van Milieudefensie versus Shell, dat nu wederom bij de Nederlandse rechter ligt en met die van de rechtszaak van Urgenda versus de Nederlandse regering inzake Co2-emissies.  

En deze EHRM-uitspraak is nogal wat, want deze is bindend en er is geen hoger beroep meer mogelijk. Alhoewel hier, zoals vaker in de context van de EU/EMU/EER, het constitutionele Hof van Duitsland (Karlsruhe) heeft geoordeeld dat de Duitse grondwet toch altijd hoger in rang staat het EHRM. Dus wellicht kan dat ook voor Zwitserland gelden en is er nog uitweg voor de Zwitsers. Nederland kent in ieder geval geen uitweg, want bij ons kan je geen wetten toetsen aan de grondwet! Dus dat idee van Omtzigt voor een Constitutioneel Hof (en nog wat veranderingen aan onze grondwet) is zo gek nog niet…

r* in de maand

Op 20 maart gaf één van de belangrijkste leden van de ECB, Isabel Schnabel, een toespraak waarin ze redenen aangaf waarom de rente niet meer zo laag zal zijn als voor de pandemie. Sterker nog, door bepaalde ontwikkelingen zal de rente structureel op een hoger niveau blijven. Gezien de media deze speech onderbelicht lieten, voelt het Geldblog van Geenstijl zich verplicht om dat recht te zetten.

Allereerst wat wordt in deze context met “de rente” bedoeld? Er zijn namelijk vele rentes (denk bijvoorbeeld maar aan 1 jaars rente, 2 jaars, etc.) en in deze context gaat het om de reële rente op alle looptijden. Met reëel wordt bedoelt de nominale rente (bijvoorbeeld het rentepercentage op uw consumptieve lening) gecorrigeerd voor de inflatie. En deze rentes zijn onlosmakelijk verbonden aan de neutrale rente (r*). r* is de korte termijn rente die zou gelden als de economie haar volledig potentieel zou bereiken en de inflatie precies op target zou zijn (in het geval van de ECB is dat 2%) en r* is daarmee een anker voor de reële rentes.

Als een centrale bank haar beleidsrente boven dit niveau zet, dan werkt dat remmend op de economie en is het deflatoir; en als de beleidsrente van de centrale bank onder r* ligt, dan werkt dit economisch expansief en dus inflatoir. Het moge duidelijk zijn dat de r* dus een zeer belangrijke rente is! Probleem is echter dat r* puur conceptueel is en niet objectief valt af te lezen…

De promotiemachine van Bregman lijkt weer te zijn aangezet. Niet zo gek want hij heeft een nieuw boek uitgegeven genaamd “Morele Ambitie”. De linkse media springen daar graag op in natuurlijk. Zijn verhalen klinken leuk in de linkse oren, maar bezien door de lens van de realiteit, zijn ze op zijn minst rampzalig, zo niet kwaadaardig.

Als appetizer voor zijn nieuwe boek stond er twee weken geleden een interview in het Parool. Bregman wil nu de wereld helpen en dat kan allemaal als de elite hun “bullshit” banen opgeven en zich allen inzetten voor de eigen idealen. In dezelfde context, stelt Bregman dat er geen grotere schaamte zou bestaan dan vermogend sterven.

Kijk, van dik hout zaagt men planken! Zes plankjes om precies te zijn, zodat de economie en de gehele maatschappij ten grave gedragen kan worden. Wat Bregman namelijk voorstaat is onrealistisch en ronduit gevaarlijk.

Allereerst wie moet bepalen of een baan een bullshit baan is of niet? Gaat Bregman dat doen? Of een comité van vooraanstaande denkers? Of de overheid wellicht? Die laatste optie zou nog enigszins een democratisch gehalte inhouden, maar het valt te betwijfelen of met de huidige “rechtse” wind in zijn geliefde Europa, de heer Bregman de politiek als moreel ballotage comité zal accepteren. Mocht deze aanname kloppen, dan is zijn plan dus om de democratie te omzeilen door een groep morele ayatollahs boven de democratie te plaatsten. Lijkt mij geen goed vooruitzicht.

Het Geldblog: een dagje later, extra lekker

Sinds de Coronaperiode heeft de VS economisch het veel beter gedaan dan "Europa". Dat heeft bij vele experts de wenkbrauwen doen fronsen. Niet zozeer dat Amerika het beter deed, maar de verwachting was dat zowel de VS als "Europa" in een recessie zouden belanden. En de recessie kwam er min of meer wel voor "Europa" maar niet voor de VS. Sterker nog, de Amerikaanse economie is booming! Wat verklaart dit enorme verschil?

Bijles op Zondagavond!

Over het onderwerp socialisme kan veel worden geschreven. Dit kan op een zeer complexe manier gedaan worden, door kapitaalsallocatie, prijsmechanismes, de multiplier, trickle down effect, Laffer-curve, MMT en dergelijke erbij te halen, maar het kan ook simpeler worden weergegeven. Zo kwam vorige week het bericht in het AD dat kinderen van rijke ouders niet meer op bijles moeten want dat maakt het verschil met de kinderen van niet rijke ouders groter en dat maakt kinderen kapot!

Dus het idee is om kinderen van rijke ouders (lees ouders die in hun kind willen investeren) de privé-bijlessen te ontzeggen. Als er iets moet gebeuren op gebied van bijles, dan moet dat via de school zodat elk kind er toegang tot heeft. Impliciet betekent dit, omdat als de scholen dit door het lerarentekort niet kunnen, dat geen enkel kind bijlessen zal krijgen. Nog even los hoe de overheid zo’n bijlesverbod zou moeten handhaven, geeft het wel de meest simpele en duidelijke omschrijving van socialisme: gelijkheid op het laagste niveau.

Vorige week werd de hilarische uitbarsting van Mindef Ollongren (waarom investeren pensioenfondsen niet in de defensie-industrie) beschreven. Het hilarische was natuurlijk dat de overheid en de EU daar zelf voor verantwoordelijk zijn via wetgeving zoals ESG, EU Taxonomie en SFDR. Maar goed, we zijn nu een week verder en opeens is daar de roep om een oorlogseconomie. Want we hebben veel bommen en granaten nodig, dus alles moet wijken, blijkbaar.

Nou, die oorlogseconomie daar is het socialisme, zoals het vrije Westen die kent, uit voortgevloeid. Zo werd tijdens de Tweede Wereldoorlog de gehele industrie in het teken gezet van de strijd. Dus zowat al het grondstoffen, materieel, fabrieken, arbeid en zo verder stonden in het teken van de oorlogsindustrie. Begrijpelijk natuurlijk dat de overheid hier de regie pakte; het was oorlog.

Helaas lag hier dus de grondslag van de sociaal democratische gedachtegoed. Na de oorlog waren mensen zo gewend dat de overheid de gehele economie aanstuurde, dat sommige nuttige idioten mensen met het briljante idee kwamen dat de overheid ook allerlei andere problemen moest aanpakken. En zo is de grote (r)overheid ontstaan. Dit is briljant beschreven in het boek Road to Serfdom van Friedrich Hayek (het kryptoniet tegen elke socialist/communist).

De Duitse oorlogsindustrie, dat wordt nog eens wat!

Politici staan niet bekend om het hebben en vasthouden aan principes. Het belemmert namelijk het politieke spel van wheeldealing. Principes zijn valuta in de politiek; iets wat uitgeruild kan worden. Het is dus enigszins vermakelijk te zien hoe ze het ene narratief aan het andere verbinden, ondanks dat deze eigenlijk tegenstrijdig zijn.

Zo waren er deze week weer legio voorbeelden over de inconsistenties die de politiek creëert. Zo beklaagde mindef Ollongren zich over het feit dat pensioenfondsen en andere institutionele investeerders te weinig in de defensie-industrie investeren. Dit was natuurlijk lachwekkend, want als de overheid iets heeft gedaan, dan is het wel om alles wat niet duurzaam is “oninvesteerbaar” te maken. Dit gaat onder andere via de EU en haar ESG (Environmental, Social, and Goverenance) wetgeving. Zo is investeren in kolen en andere fossiele energieprojecten/bedrijven steeds meer een no-no. Zie ABP wat deze politieke agenda perfect uitrolt door Shell uit de portefeuille te knikkeren. Dat Shell sindsdien zowat verdubbeld is zullen we maar even laten voor wat het is.

GeldBlog

Trump was weer eens Trump, toen hij zei dat NAVO-landen die niet genoeg meebetalen het verdienen om binnengevallen te worden door de Russen. Hij zei zelfs dat hij dit zou aanmoedigen! Gehele Europese media en politiek vielen er natuurlijk over. Trump zou een Poetin vriend zijn, de Europeanen (daar bedoelen ze meestal EU-ingezetenen mee) voor de leeuwen gooien, Oekraïne de doodsteek hebben gegeven, en zo verder. De man is gek en heel Europa (lees wederom EU) moet zich voorbereiden op een nieuwe presidentstermijn van Trump, zo luidt de consensus.

Nu is Trump niet gek, maar wel een enorme hork die gewend is zijn macht te (mis-/) gebruiken om zijn wil door te drukken. Hij zet mensen makkelijk voor het blok en pest iedereen in wezen net zo lang tot ze zwichten. Hij geeft dan ook niks om de mening van de mensen waar hij mee werkt.

Normaal is dit allemaal niet zo goed. Zo omgaan met mensen is nou niet bepaald goed voor de lange termijn en verklaart ook waarom zoveel politici en beleidsmakers een hekel aan hem hebben. Echter, een bully is soms precies wat er nodig is om een systeem te resetten.

deel 2

Vorige week in deel 1, werden de effecten van de groene omwenteling van de EU beschreven. Hierin kwam aan bod dat de energietransitie funeste effecten heeft en dat Duitsland hier het perfecte voorbeeld van is. Zware industrie wordt door bureaucraten, juristen en consultants weggejaagd onder het mom van vergroening, maar wereldwijd leidt dit niet tot vergroening en zal het de EU in een economische en sociale crisis storten. Om de uittocht van zware industrie te voorkomen heeft de EU een CO2 grenstaks ingevoerd, maar die negeert totaal de effecten die dit gaat hebben op andere gebieden naast CO2 uitstoot (quote van deel 1):  

“De industrie wordt zo uit de EU weggejaagd ten faveure van de industrie in de rest van de wereld; en dan met name de industrie van de “opkomende” markten zoals China en India lijken spekkoper. Omdat deze niet EU-landen het (nog?) niet zo nauw nemen met de milieu-impact van productie, heeft de EU besloten een carbon border tax (CO2 grenstaks) in te voeren. Dat hiermee andere vormen van vervuiling en negatieve sociale impacts zoals uitbuiting van werknemers nu meer ruimte krijgen om plaats te vinden, blijkt de EU niet te interesseren. Immers, een CO2 taks beoogd bijvoorbeeld om de Chinezen groener te laten produceren, maar of daar een bataljon aan Oeigoerse slaven _bij betrokken was, wordt niet geadresseerd. Nu is dat ook al nauwelijks het geval met de huidige Chinese import van de EU, maar als de Chinezen de EU productie overnemen door het uit de EU wegjagen van de zware industrie, dan zal het dus een netto verslechtering zijn gezien onze mensenrechtenstandaarden (top Scrabblewoord!) strenger zijn dan die van de Chinezen. Een CO2 grenstaks negeert dit._“

Wellicht denkt de EU dat haar ESG regulaties (CSRD, SFDR, ESRS, CSDDD) dit, uiteindelijk, zullen voorkomen. Maar sleutelwoord in dezen is “uiteindelijk” want de regulaties gaan pas tegen 2030 voor echt grote aantallen bedrijven binnen de EU gelden. Tot die tijd, geeft de EU groene transitie een competitief voordeel aan de rest van de wereld. Kan de EU industrie deze periode overleven?