Geenstijl

Ome Tuur was nooit in Kosovo. Tot vorige maand

Toen Joegoslavië nog bestond, bezocht ik regelmatig en met veel plezier de zes republieken én de autonome provincie Vojvodina, maar om mij onbekende reden kwam ik nooit in de autonome provincie Kosovo. De SFRJ was spotgoedkoop, met overal Wein, Weib, Gesang, zon en zigeunerjammerhout, de stranden van Kroatië waren prima en in het beste geval at ik bonensoep en verkoolde gemixtes Fleisch. In de schaarse supermarkten werd hoofdzakelijk slivovitsj verkocht: eindeloze rijen flessen en verder lege schappen met af en toe een blik augurken voor de versiering. 

Op het industrieterrein van Ede werkten midden jaren zeventig veel Joego's. Ik vond het toffe, vrolijke gasten die altijd wel iets te vieren hadden. De balletje-balletje-Joego's kwamen pas later naar Nederland. Joegoslavische films vond ik geweldig, en met name Sweet Movie en Montenegro van de geweldige Servische regisseur Dušan Makavejev. En verder wat ik laatst schreef: niet voor niets is mijn favoriete filmmaker Emir Kusturica, mijn favoriete filmcomponist Goran Bregović en mijn favoriete Balkan-zangers Ceca. Een Slavische term die in mijn geheugen gegrift staat, is lumpavanja. Het komt erop neer dat je de hele kroeg of het hele restaurant sloopt en daarna de eigenaar keurig de schade vergoedt. 

Ergens eind jaren zeventig zat ik in de trein naar Istanboel en kort voor de grens tussen Oostenrijk en Slovenië kwamen twee prachtige dames met tassen vol nieuwe kleren binnen. Ze reisden terug naar Belgrado en waren bang dat de Joegoslavische douane hun boodschappen zou confisqueren. Ik heb toen een aantal van hun truitjes over elkaar heen getrokken - zo mager was ik destijds - en de rest van hun kleertjes in mijn rugzak gepropt. De douaniers stonken naar slivovitsj toen ze onze coupé binnen stommelden, het was bijna middernacht en de dames werden niet betrapt op smokkel. Als beloning mocht ik een paar dagen tussen hen in logeren in een kaal naargeestig appartement in hartje Belgrado.  

Het was één groot bacchanaal van slivovitsj, met blaadjes rauwe kool als snack. Het vrolijke duo had een pick-upje (een soort Oostblok Triotrac) en draaide de hele tijd dit singletje. De namen van de twee meisjes weet ik niet meer maar wel de titel van het broeierige plaatje: Hajde. 

Ik was dus nooit in Kosovo en de beschrijving in de ANWB-reisgids uit die tijd was dan ook niet bepaald een trigger voor een bronstige jongeman.

"Een van de laatste landstreken in Joegoslavië waar u zich nog kunt realiseren wat vroeger het woord Balkan betekende. Een streek waar de oriënt nog altijd nabij is en waar de vroegere macht van de islam zich nog immer vertoont in witte moskeeën en slanke minaretten. Maar ook een streek waar u enkele prachtige Servisch-orthodoxe kloosters kunt vinden. Bovendien vindt u in deze landstreek plezierige trajecten door nog ongerepte bergstreken en nauwe rotskloven. Dit alles vindt u in de Kosovo. Althans nog wel. U moet geen jaren meer wachten met uw reis, anders is er misschien al weer veel van het ongerepte en authentieke verloren gegaan...", 

Juist vanwege de islam en mijn project Safari Eurabia ben ik nu met Rob Muntz in Pristina, de hoofdstad van Kosovo. Van de spanningen aan de grens met Servië merken we nog weinig. Overigens wordt die grens niet erkend door EU-landen Cyprus, Griekenland, Roemenië, Slowakije en Spanje. Als je in je paspoort een stempel van Kosovo hebt, zoals wij, stuurt de Servisch douane je terug omdat de republiek Kosovo voor Belgrado niet bestaat. Inmiddels heeft Kosovo de grensovergangen gesloten. 

Even het geheugen afstoffen: De Kosovo-oorlog begon op 28 februari 1998 en duurde tot 11 juni 1999. De strijdkrachten van de Federale Republiek Joegoslavië, die Kosovo voor de oorlog controleerden (bezetten zo men wil), vochten met de Kosovo-Albanese rebellengroep die bekend staat als het Kosovo Bevrijdingsleger (UÇK). Het UÇK startte zijn eerste campagne in 1995 toen het aanvallen lanceerde op de Servische "bezetter" in Kosovo (politiebureau's, kazernes en legerposten). 

In 1997 kreeg het UÇK een enorme lading wapens uit Albanië. Daar vond na de Piramidespelcrisis een burgeroorlog plaats en werden wapens uit kazernes, politie- en legerposten van het land geroofd. De aanvallen op het Joegoslavische leger leidden tot een nog opvallender aanwezigheid van Servische paramilitairen en reguliere troepen, die vervolgens een vergeldingscampagne begonnen te voeren tegen UÇK-sympathisanten en politieke tegenstanders. 

Deze campagne kostte 1.500 tot 2.000 burgers en UÇK-strijders het leven, en veroorzaakte een vluchtelingenstroom van 370.000 Kosovo-Albanezen in maart 1999. Het conflict eindigde toen de NAVO tussenbeide kwam door in maart 1999 luchtaanvallen uit te voeren, wat ertoe leidde dat Milosevic zich terugtrok uit Kosovo.

Midden in Pristina staat de enorme, nooit afgebouwde Servische Kathedraal van Christus de Verlosser. De bouw van de kerk begon in 1992 en was een symbool van Servische nationalisme in Kosovo. De bevolking van 2 miljoen bestaat voor bijna 95 procent uit Albanese moslims, en verder uit plukjes Serviërs, Bosniakken, Turken, Gorani en Roma. De kathedraal werd door de moslimbevolking gezien als een provocatie. Gelukkig staat het bouwval er nog, want de Servische puist levert mooie kiekjes op. 

Het mooie van Kosovo is de totale afwezigheid van toeristen. In Albanië wemelt het van de Nederlanders en dat is niet bepaald het zout der aarde en mother's finest. Je kan al voor amper driehonderd euro een zonvakantie naar Albanië boeken, inclusief vliegticket en hotel. Drank en eten zijn er spotgoedkoop dus drie keer raden wat voor soort Nederlanders je dan aantrekt. Muntz en ik zagen heel veel reisgezelschappen; vaak bestaan die uit strontvervelende stelletjes die nog net geen kind hebben, en heel veel single kantoormiepjes die altijd op Ellie Lust en Ronald Koeman lijken. Zeg maar het soort mensen dat je op een willekeurige kermis in West-Friesland tegenkomt. Geen cent te veel hoor! 

Niets van dat alles in Kosovo, terwijl het heerlijke landje spotgoedkoop is. Bovendien is de euro de nationale munteenheid, en dat scheelt een boel gereken in de plaatselijke horeca. Het nachtleven in Pristina is bruisend, hip en ongeveer vijf keer zo goedkoop als Amsterdam. Maar wat moet je overdag doen in Pristina? Voor een leuke selfie natuurlijk meteen naar de Bill Clinton Boulevard met het levensgrote Bill Clinton-standbeeld! 

Na de Kosovo-oorlog wilden de Albanezen in Kosovo de voormalige Amerikaanse president bedanken voor zijn hulp in hun strijd met de regering van Joegoslavië. Een 3 meter hoog standbeeld van Clinton werd door hem zelf onthuld op de boulevard op 1 november 2009. Elders in Pristina is ook een straat vernoemd naar de Amerikaanse president George W. Bush.

Ik was benieuwd hoeveel standbeelden er wereldwijd zijn van Bill Clinton en dat valt reuze mee. Zo staat er eentje in Rapid City in South Dakota en daar zijn de bewoners niet blij mee. "Als we het standbeeld zouden neerhalen van elke president die zich schuldig maakte aan rokkenjagerij, zouden we niet veel standbeelden meer op straat hebben, misschien Jimmy Carter", zei Dalerie Davis, mede-oprichter van de City of Presidents Foundation. 

En dan staat er nog een standbeeld van de golfende viespeuk in Ballybunion in Ierland, dat qua lelijkheid niet onder doet voor dat mormel van een André Hazes op de Albert Cuypmarkt in 020. In hartje Pristina staat ook nog een standbeeld van Madeleine Albright, bekend van de uitspraak “There is a special place in hell for women like Sigrid Kaag, Barbara Baarsma, Sandra Phlippen, Wendy van Dijk en Rachel Hazes". 

Toen recentelijk het nieuws over de dood van de voormalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Madeleine Albright bekend werd, rouwden veel Kosovo-Albanezen om Albright, en vooral vanwege haar rol tijdens de Kosovo-oorlog. Albright speelde een sleutelrol in de 78-daagse bombardementencampagne van de NAVO in 1999 die een  einde maakte aan de etnische zuiveringscampagne van de Joegoslavische president Slobodan Milosevic. Milosevic weigerde een vredesakkoord te ondertekenen omdat het voorzag dat NAVO-troepen zouden worden ingezet in Kosovo, waarvan het zei dat het een autonome provincie binnen Joegoslavië moest worden. De NAVO lanceerde de militaire operatie zonder de goedkeuring van de VN-Veiligheidsraad, aangezien de Servische bondgenoot Rusland fel gekant was tegen de interventie. 

Premier Albin Kurti - overigens een zeer coole gast - zei: "Bedroefd om het overlijden te vernemen van Madeline Albright, een opmerkelijke vrouw met een compromisloze moraal, een vriend van Kosovo tot het einde toe en een partner van iedereen die vrede, vrijheid en democratie nastreefde."

Wat er nu speelt in en rond Kosovo, is zeer ingewikkeld. Het zou zomaar kunnen dat Poetin de Serviërs opjut en stiekem oproept Kosovo aan te vallen in een poging Europa nog meer te ontwrichten. Je zou denken dat Belgrado zijn lesje destijds wel heeft geleerd en zich koest houdt. Bovendien kan het piepkleine en nietige Kosovo de rol van de underdog spelen. En het is ook nog eens een islamitisch landje. Zielig! In naam natuurlijk, want net als in Albanië zijn de Kosovaren spekmohammedanen die alles doen wat Allah verboden heeft. My kind of muslims! 

Het merendeel van de zeer hippe jongens in Pristina draagt een pseudo-mohammedaans baardje maar ze drinken bier en roken als ketters. De meisjes lopen in minirokken en de lokale moslima's die ik zag, dragen islamitisch verantwoorde kledij maar in bijzonder vrolijke kleuren. Dus niet die grijze en grauwe regenjassen van de Wibra die vrome Nederlandse muslimaatjes dragen. 

Overigens zijn de enige toeristen die Muntz en ik wel zagen Maleisische moslims, die ook Albanië en Bosnië als een zwerm sprinkhanen bestormen. De vrouwen en de dochters zijn altijd gesluierd, de mannetjes lopen in shorts druk te fotograferen en hun steevast moddervette zoontjes slurpen enorme bekers ijs leeg. Qua feestvreugde heb je niks aan deze gasten maar ze pompen flink wat geld in de broze Kosovaarse economie. 

Albanië en Kosovo zijn een vrolijke afsluiting van Safari Eurabia en dat mag ook wel na alle ellende en troosteloosheid die ik zag in Spanje, Engeland, Frankrijk, Duitsland, Zweden en Belgistan. De islam is leuk zolang je erbij mag zuipen en hoeren en snoeren, en dat kan naar hartenlust op de Balkan. Ik ben benieuwd naar mijn weerzien met Sarajevo en Mostar, na dertig jaar!

Arthur van Amerongen maakt voor GeenStijl een rondreis door Europa, door de achterwijken van de omvolking en langs de zonsondergang van het Avondland. Als volleerd wereldreiziger trotseert hij daarvoor met een klein budget menig beschimmeld hostel, karige koffietentje en als het moet: een stenen bankje in een stadspark. Desalniettemin is deze reis een kostbare aangelegenheid dus uw gulheid om Ome Tuur gevoed, verwarmd en gemotiveerd te houden op zijn barre bedevaart langs de historische artefacten van de Europese islam en ideologische boobytraps van de stille burgeroorlog, wordt hogelijk gewaardeerd: