Geenstijl

Het was helaas weer een onderhandeling op basis van spierballen, in plaats van argumenten. Het resultaat is een compromis met alleen maar verliezers in plaats van economisch herstel, een verdienmodel of een gecontroleerde Grexit. Met alleen bezuinigingen kom je er nooit. De vraag is hoe Europa van zwakke broeders weer werkende naties kan maken. Gelukkig zijn deze onderhandelingen deels in de media uitgevochten, wat een inkijkje geeft in de Europese molen. De Troika kijkt puur naar het primaire overschot in de Griekse staat. Dat is het bedrag wat de Griekse staat uit haar economie weet te trekken, voor rentebetalingen of aflossingen. Griekenland heeft een staatsschuld van twee keer het BNP. Uitgaande van een gemiddelde rente van zes procent zou het al een primair begrotingstekort moeten hebben van het dubbele, dus twaalf procent om alleen de rente te betalen. Dan wordt er nog niets afgelost of opgelost. Vreemd is dan ook dat Dijsselbloem, Troika en Duitsland een primair begrotingstekort van DRIE procent eisen. Dat is te weinig om de rente te betalen en er wordt niets afgelost. Niet alleen heeft Griekenland een privé Europese begrotingsnorm, er wordt ook met “hervormingen” precies aangegeven hoe dat saldo benaderd moet worden. Er lukt helemaal niets. Er wordt niet betaald, niet afgelost én de Griekse economie stort in.

Ooit is het loslaten van de goudstandaard en de daarmee mogelijk gemaakte staatsschuld bedacht om uit de grote depressie te komen. Jaren dertig vorige eeuw. Punt is alleen dat tachtig jaar lang alleen geleend en gefêteerd is, en niet tijdens hoogconjuncturen daadwerkelijk werd afgelost. Daarmee is de staatsschuld als instrument om recessies te bezweren verloren gegaan. Zelfs in rijke landen loopt de schuld alleen maar op en wordt houdbaar geacht ten opzichte van economische kernwaarden, zonder bestand te zijn tegen scenario's zoals oplopende rente of een instortende economie. De FED en ECB hebben geprobeerd de dubbel dip recessie te keren door hun rente te marginaliseren. Ondanks dat duurzame investeringen daarmee goedkoper en winstgevender worden bleven die uit. Bijziendheid doorkruist monetair beleid. Het bedrijfsleven zit vast in het mantra van overleven, cashflow en ziet door de horizon van enkele maanden de kansen niet meer. Tegelijkertijd geeft het overschot van opgepot geld in het financiële systeem negatieve effecten. De rekenrente van pensioenen eet de dekkingsgraad op en renteswaps geven dermate scherpe effecten dat bedrijven en woningbouwcoöperaties omvallen. Nederland wordt nu nog gezien als een van de laatste plaatsen om je geld veilig te stallen, vandaar de negatieve rentes op het kortlopende deel van onze staatsschuld. Er wordt betaald om spaargeld hier te bewaren. Daardoor valt onze rekening voor ons verleden met tien miljard rente nauwelijks op. Over de hele staatsschuld betaalt Nederland tussen de twee en drie procent rente. Duurzaam houdbaar? Toch blijft een staatsschuld een bom onder het land. Iedere procentpunt die de rente stijgt geeft voor Nederland een gat in de begroting van een kleine vijf miljard euro. Zodra er onzekerheid ontstaat over onze draagkracht is een verdrievoudiging doodnormaal. Zes miljard bezuinigen kunnen we niet zonder ethische grenzen te overschrijden, laat staan een veelvoud ervan. Griekenland wist hun staatsschuld bij de invoering van de euro en de zeven jaar erna voor bijna de helft uit het zicht van de EU te houden. Blijkbaar is er geen betrouwbaar overzicht wat landen internationaal hebben uitstaan. Tot en met de kredietcrisis in 2008 blijft hun schuld rond hun BNP. Ruim 50% te veel, maar de groei van de staatsschuld volgt 1:1 met de groei van het BNP. Door de kredietcrisis werd Nederland vrijgesteld van rentebetalingen en mocht Griekenland weer marktconforme tarieven gaan betalen. Het Griekse begrotingstekort explodeerde, zie hierboven ook de knik in staatsschuld/BNP ratio. Grafiek komt netjes van Wikipedia, cijfers van Eurostat. De stabilisering van de schuld na 2010 is een zinloze prestatie bij een scherp dalend BNP. In 2009 hadden we vijf mediterrane landen in zware financiële problemen. Portugal, Ierland, Italië, Griekenland en Spanje. In slechts eentje werd een Europese staatsgreep gepleegd. In plaats van dat Europa een risicoloos praatclubje is, waar geld naartoe gaat zonder makkelijk meetbaar is of de idealen echt werken, zitten we in een situatie die nagekeken kan worden. Griekenland is het ENIGE probleemland zonder economische herstel. Het enige land met een daling BNP van 31%. Het is ook het ENIGE land direct in handen van Europa. (Piek van Griekenland lag volgens vorige grafiek op 2008). De “hervormingen” hebben dus binnen het mediterrane level playing field een aantoonbaar extreem negatief effect op de draagkracht van de Grieken. Dat lange termijn effect is onacceptabel als we niet alleen vandaag onze rente terug willen uit Griekenland, maar ook volgend jaar, over tien jaar en zo verder. Europa zit dus meer populistisch snel te cashen, dan hun schuldenaar structureel te veranderen in een cash cow die ook op de langere termijn blijft betalen. Ik zou het intens leuk vinden als Grieken gaan werken om te gaan betalen. Tijdens het dieptepunt van de kredietcrisis had Griekenland een werkeloosheid van 7%. Deze was na drie jaar hervormingen verviervoudigd naar 28%. Prima om iets waarvan je extreem veel geld krijgt onder druk te zetten, maar het zou leuk zijn als je niet de Annemarie van Gaal gaat uithangen met goede adviezen, om daarna 31% van het inkomen te zien verdampen. Het lijkt wel alsof de Europese politici met een soort politieke NIMBY bezig zijn. Een Griekse default, Grexit en failed state zijn allemaal prima, zo lang ze het maar over hun eigen ambtstermijn kunnen heen tillen. De focus is puur de volgende verkiezingen. De Troika en de Griekse socialistische populisten hebben ingestemd om deze ellende minimaal vier maanden te continueren. Dan worden we niet openlijk via de voordeur genaaid, maar straks achterom.