Geenstijl

Godsdiensten zijn verre van hetzelfde, want u kunt een pastoor niet als imam te werk stellen, of een dominee als rabbijn. Godsdiensten lijken even veel op elkaar als politieke partijen of, beter nog, als de verschillende takken van sport. Het uiteindelijke doel is wel hetzelfde: meer of minder belasting dan wel een spannende wedstrijd, maar je krijgt ongelukken als je een liberale partij door een socialist laat leiden, of een socialistische partij door een milieuterrorist, of als je voor een voetbalwedstrijd een scheidsrechter leent van handbal. Voetbal is geen handbal, liberalisme is geen socialisme, en christendom is geen islam. Maatregelen nemen tegen handbal vanwege het gedrag van voetbalhooligans is zinloos. Maatregelen treffen tegen het christendom vanwege de wreedheden van de jihadisten evenzo. Het is zelfs oneerlijk: waarom handbalspelers straffen voor het gedrag van voetbalfans? Waarom het christendom een douw geven vanwege wat moslims doen? Toch wordt dat laatste dagelijks bepleit, met het argument dat alle godsdiensten kwaadaardig zijn en dat in de afgelopen eeuwen er altijd wel ergens in Europa een groep christenen zich heeft misdragen op een manier die wel wat doet denken aan wat IS/ISIL/ISIS op het ogenblik in Syrië en Irak uithaalt.

Er zijn moslims die in naam van de sharia moorden, roven en verkrachten. Dat is boosaardig maar geen reden alle godsdiensten te veroordelen, of tegen alle godsdiensten maatregelen te nemen. Die ‘moordzuchtige oorlogsgezinde christenen uit vroeger eeuwen’ hebben kennelijk wel gedaan wat de IS/ISIL/ISIS niet wil doen: stoppen met bloedvergieten. Dat maakt de verwijten die het huidige christendom gemaakt worden over het grijze verleden irrelevant. Anderzijds, het strategisch inzicht van de beroepsmoslims is onovertroffen. Het is geniaal om, met het argument dat ‘alle godsdiensten hetzelfde zijn’, het christendom zwart te gaan maken in het kielzog van wat er bekend raakt over de door moslims bedreven jihadistische gruwelen. Dat zoiets lukt, zij het met behulp van de westerse staatsmedia, is zorgelijk. Het is niet moeilijk daar een aanwijzing in te zien dat Europa en Amerika qua strategie geen partij zijn voor de islam. Opvallend hierbij is dat de verwijten aan het christendom gebaseerd zijn op verouderd historisch onderzoek. Modern onderzoek, vooruit geholpen, geïnventariseerd en smakelijk naverteld in bv. de laatste boeken van Rodney Stark, is tot andere conclusies gekomen over haast alle beschuldigingen die traditioneel tegen het christendom worden ingebracht, over heksenjacht, de inquisitie, de kruistochten, de slavernij of de anti-wetenschappelijkheid ‘van alle religies’. Een fatsoenlijk mens hoeft niet te geloven dat Jezus over het water liep, maar een fatsoenlijk mens moet wel enigszins rekening houden met wat gewoon historisch onderzoek over godsdiensten, kerken en christendom te vertellen heeft. Of wat de godsdiensten verkondigen waar is, is niet te controleren. Als er ook maar iets controleerbaar was aan de geloofsleer van een godsdienst, zouden totalitaire regimes zeker geprobeerd hebben zulke controles door hun ambtenaren te laten uitvoeren, maar zelfs regimes als die van Saoedi-Arabië of de Sovjet-Unie hebben nooit serieuze pogingen daartoe gedaan. Er zijn geen ‘wetenschappelijke’ tests denkbaar die kunnen uitwijzen of Christus de zoon van God is, of Mohammed de Gezant van God. Zelfs iets elementairs als het bestaan of niet-bestaan van een God is niet bewijsbaar. Dat de een het wel aannemelijk vindt dat er een God is, en dat anderen dat niet aannemelijk vinden, bewijst niets over de correctheid van de mogelijke antwoorden op de vraag ‘Bestaat er een God?’ Maar de filosofische ‘bewijzen’ voor het bestaan van God dan? Die bewijzen zijn een raar rommeltje dat zelfs gelovigen niet overtuigt. En een bewijs van niet-bestaan is, net als een bewijs van onschuld in een strafzaak, al helemaal niet te leveren. ‘Godsdiensten spreken elkaar tegen, en kunnen daarom nooit allemaal tegelijk waar zijn.’ Vroeger werd dat als een sterk theoretisch argument tegen godsdiensten gezien, tegenwoordig wordt, behalve aan de stamtafel in het café, die onderlinge tegenspraak niet interessant meer gevonden. In de praktijk wordt zelfs het geloof van de ene groep versterkt door het besef dat de andere groep er faliekant naast zit. ‘Godsdienst is raar gefoezel met een imaginair vriendje’ is ook al een misverstand. Het imaginaire vriendje speelt een rol, maar centraal staan de geboden en verboden die een godsdienst oplegt. En het verschil in de eisen die godsdiensten stellen, maakt godsdiensten verschillend. Jihad of naastenliefde? Kiest u maar. Toch hebben gelovigen iets voor op ongelovigen. Gelovigen kunnen begrijpen wat het betekent om ongelovig te zijn. Ongelovigen daarentegen hebben geen idee wat gelovigen beweegt en komen daarom aanzetten met algemene motieven die gelden voor zowel gelovigen als ongelovigen, zoals armoede, of angst voor de dood. Multatuli daarentegen wist hoe het zit: Godsdienst is een schone zaak, en schenkt het mensdom veel vermaak.