De man van "goed of fout" is dood
Vandaag is de befaamde historicus prof. Dr. Loe Jong op 90-jarige leeftijd overleden aan een ernstige ziekte. Loe wie? Juist, voor de jongeren van nu een naam op de lange rij boeken over de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. Toch heeft deze Amsterdammer meer dan wie ook in Nederland het "goed of fout"debat gestuurd, CDA-politicus Willem Aantjes laten struikelen en de De Telegraaf na de oorlog helpen rehabiliteren. Verder is het beeld dat wij hebben van de dappere Nederlanders in de Tweede Wereldoorlog vooral gevormd door de boeken en de televisiepraatjes van De Jong. De laatste jaren verwijten de critici De Jong dat Nederlanders nou niet bepaald helden waren en dat de Jodenvervolging hier aanzienlijk succesvoller is geweest voor de Duitsers dan in de rest van Europa. Starf*cker over de dood van de voormalige omroeper van Radio Oranje.
Loe WAS Nederland in de Tweede Wereldoorlog...
Af en toe zag ik hem in Hilversum. Als jonge verslaggever keek je op tegen de charismatische historicus. Je wist dat hij in zijn eentje CDA-politicus Willem Aantjes had laten struikelen door hem een wat zwarter oorlogsverleden aan te rekenen dan rechtvaardig was. Hij had de voormalig NAVO-secretaris-generaal Luns gered van de hakbijl door hem te helpen bij het leugentje om bestwil dat niet hij maar zijn broer lid van de NSB was geweest. Loe de Jong zag ik bij mijn Hilversumse werkgever vaak bij de beroemde presentator Jaap van Meekeren langs gaan, ook zon man met een feilloze antenne voor goed en fout. Iemand die niet alleen Hitlers favoriete Nazi Albert Speer in een rechtstreeks interview tot op het bot fileerde, maar ook weduwe Rost van Tonningen uit Arnhem, die zo koketteerde met het haar nazi-verleden, in een frontaal interview voor de geschiedenis wegpoetste.
Loe de Jong had dan de manuscripten in een plastic tas bij zich, want Van Meekeren behoorde tot de kleine elite die De Jong mocht corrigeren. Bij Loe de Jong was de geschiedschrijving tot het begin van de jaren 90 in veilige handen. Met flair en feiten verdedigde hij Prins Bernard als er weer eens een obscuur blaadje over King Kong of de Stadhoudersbrief begon. Hij hielp het CDA en vooral de politieke potsenmaker Dries van Agt door het SS-verleden van het kritische fractielid Willem Aantjes wat aan te dikken. Loe de Jong WAS Nederland in de Tweede Wereldoorlog.
Zwart-wit televisieprogrammas in de jaren 60 over "den heldendaden van het Nederlandsen verzet" hadden steevast het sonore stemgeluid van De Jong als voice-over. De impact van De Jong was groot. Critici stelden terecht wel eens dat hij de Jodenvervolging niet vanuit feiten maar vanuit heldhaftige verhalen belichtte, maar aan de andere kant was hij niet te beroerd om collaborerende Nederlandse politici in de donkere jaren 40-45 jaren later genadeloos af te straffen.
Ik denk dat Loe de Jong een grote invloed heeft gehad op hoe generaties lang in Nederland hebben gedacht. Amerika als de grote bevrijder, bijvoorbeeld, van wie je de gewelddadigheden in Vietnam maar minder serieus moest nemen. Of het onderhuidse schuldgevoel tegenover de Nederlandse joden die we zo weinig tegen de Duitsers hebben kunnen beschermen. In latere fase de toenadering tot het voormalige West Duitsland en de angst voor de Russen. Loe de Jong waarschuwde nota bene op de VARA-tv tegen het Rode Gevaar. Nederland zat ademloos aan de buis en at biscuitjes in de schuilkelder. Nog steeds zie ik ook in discussies hier op GS onbewust De Jong-argumenten voorbij komen. Bijvoorbeeld over wie goed en fout is. De discussie over de opkomst van extreem rechts in relatie tot de jaren 30. Het Koningshuis.
Zo had ik van professor Loe de Jong zelfs op zijn sterfbed nog wel willen horen, hoe hij aankeek tegen het spitsuur thans op de rechtervleugel.
StarF*cker