Dit is een intermezzo van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

Misschien weet u het. Deze week kwam een Kamercommissie die er onderzoek naar heeft gedaan met een rapport-plus-aanbevelingen over de manier waarop de overheid – en dan specifiek de Belastingdienst, het CBR en, jawel, het UWV – omgaat met burgers. De behandeling van ons burgers blijkt inderdaad beneden de maat en de hoofdaanbevelingen die de Tijdelijke Commissie Burgerhaat Uitvoeringsorganisaties vervolgens doet zijn van een hoog "vooral wij, de Kamerleden doen het fout". Hier de zeven, haast masochistische hoofdconclusies.

Bij wat "de MSM" heet zijn zelfkritische onderzoeksrapporten een garantie voor sympathieke oordelen, terwijl het voor publicaties als deze lekker prijsschieten is. Beide zitten er totaal naast. Het rapport is een dramatisch product, een overdracht van macht van het parlement naar de ambtenarij, vooral naar de onderzochte Belastingdienst en het UWV, alwaar ze nu in polonaise door gangen lopen. (De derde onderzochte partij, het CBR, hoort in het hele onderzoek niet thuis; anders dan bij Belastingdienst en UWV ging het daar puur om een totaal verneukt ICT project, maar daar zit een bekende puinruimer. Hé, het blijft politiek hoor) Maar misschien wel het ergste is dat het parlement met dit rapport een spaak in het wiel steekt van diegenen binnen en buiten de Kamer die na de toeslagenaffaire de ambtelijke uitwassen echt willen aanpakken.

Natuurlijk vereisen sterke beweringen als hierboven sterk bewijs of tenminste sterke onderbouwing. Geen probleem. Here we go.

Dit is deel 66 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

 2016 – 2018

Ik ben een eind gekomen met mijn speurwerk naar waar al het geld verdween in de software die wij eerder hebben gemaakt en die de UWV Automatiseringsdivisie wil gebruiken om ons systeem te "herbouwen" op kosten van de klant, het WERKbedrijf. Gevraagd naar het waarom krijgen we een even standaard als leeg antwoord: "Jullie systeem is niet conform de UWV-standaarden gebouwd. Dus moet alles nu over."

Het pijnlijke bij dit alles is dat er bij het UWV helemaal geen bruikbare standaarden voor systeemontwikkeling bestaan. En dat heeft een gênante verklaring. Standaarden bij het UWV zijn onwerkbaar en wie ze toepast werkt bij voorbaat aan een mislukt project. Standaarden – officieel: "De UWV Architectuur" – worden bedacht door UWV'ers in ivoren torens. Als wat is bedacht niet blijkt te werken, is het feest bij de huisleverancier en kan het grote plunderen beginnen. Zo had Capgemini het gedaan bij de polisadministratie en naderhand CGI bij het WIA-systeem.

Natuurlijk is er hier een schaalverschil. Als alles totaal uit de hand loopt, praten we over een paar miljoen, niet over een paar honderd miljoen. Maar het mechanisme werkt op elke schaal en het is de automatiseringsdivisie die bepaalt wat nodig is en hoeveel het mag kosten. Het is allemaal kleiner en dus beter zichtbaar.

Het hele idiote idee van standaard bouwblokken heeft het UWV vele honderden miljoenen – zo niet een miljard – gekost en ons de bouw van de polisadministratie in de schoot geworpen. Natuurlijk is het bij het UWV absoluut taboe om te zeggen dat de polisadministratie niet volgens de UWV-standaarden is gebouwd. Geen mens die die geest weer uit de fles wil zien. Maar het UWV staat natuurlijk vol met kleine systeempjes waar de automatiseringsclub helemaal los op kan.

Dit is deel 65 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

2012 – 2013, 2016 – 2017

In 2016 is duidelijk dat we van de directie van WERKbedrijf niets meer hoeven te verwachten dan wat warme woorden. Het echte machtscentrum bij het UWV, de divisie automatisering, heeft een directeur die het ook wel welletjes vindt. Dat het WERKbedrijf mensen inhuurt om simpele software te bouwen die het UWV zelf niet van de grond krijgt, is al een schande. Dat ze de door ons gemaakte software niet eens in beheer kunnen nemen, maakt het allemaal nog veel pijnlijker.

Ikzelf heb nu voor het eerst de mogelijkheid om van nabij te zien hoe het proces van beheer werkt. Ten tijde van de polisadministratie is de divisie automatisering als hoofdschuldige aan het fiasco zo klein mogelijk gemaakt en daarna is het beheer bij het door ons opgezette Corduroy terechtgekomen. Daarmee ging de deur meteen weer dicht. Ik ben alleen aandeelhouder en dividendcouponknipper van een naar mijn mening ten dode opgeschreven bedrijf. Enkele keren per jaar vertellen de Corduroy-directeuren mij hoe extreem en permanent tevreden het UWV wel niet is, Directeur Diantha C. voorop. Ik zie het volgens hen helemaal verkeerd. Diantha heeft Corduroy zelfs een prestatiebonus van 25.000 euro toegekend (op een omzet van circa 3 miljoen).

Dan lekt iemand in 2012 mij een concept memo dat onder Directeur Diantha de ronde doet. Het stuk is geschreven door haar rechterhand Robert van Wijngaarden en heeft de informele werktitel: "High~T eruit, Corduroy eruit". De haat staat nagenoeg zwart op wit, heel erg on-UWV. Het toeval wil dat we diezelfde week nog een aandeelhoudersvergadering hebben. Ik schuif ze de memo voor en zie de wereld van de twee Corduroy-directeuren voor hun ogen verbrokkelen. Ze hebben zich jaren laten belazeren. Overigens zorgt Diantha's formele manager, directeur Melanie Maatman, ervoor dat het hele initiatief doodloopt. Dit is niet de stijl van het UWV en dus al evenmin van Diantha C., de cultuurdraagster bij uitstek.

Dit is deel 64 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

2016 - 2017

Voor de tweede keer hebben we met succes een geautomatiseerd systeem voor het UWV neergezet. De overeenkomsten zijn leerzaam. Net als in 2007-2008 met de polisadministratie zijn wij de allerlaatste optie, de keuze die pas kan, nadat alle andere pogingen zijn geflopt... en dan nog niet. Net als in 2007-2008 zijn er in de top van het UWV spelers die het project liever zien mislukken dan dat er door ons een oplossing wordt geleverd. De loyale ambtenaar is een sprookje, in elk geval bij het UWV.

En net als in 2007-2008 blijkt de divisiedirectie, die onze beste vriend zou moeten zijn, totaal machteloos. In 2007-2008 vertelde directeur Dirix ons dat we een illegale status hadden, uiteraard pas nadat wij de brand hadden geblust. Nu zijn we het hoofdpijndossier van onze nieuwe divisiedirecteur, GroenLinks-prominent Tof Thissen.

Tussen 2007 en 2016 heb ik wel iets geleerd. Net als divisiedirecteur Paul Dirix destijds is directeur Tof Thissen een pure overlever. Natuurlijk wil hij ons aan boord houden, zeker nu hij van dichtbij heeft gezien dat de mensen van de automatiseringsdivisie niets klaarmaken. Maar hij gaat het gevecht niet aan. Waarom zou hij ook? Wij zijn extern en dus expendable. De beslist sociaal bewogen Thissen laat zelfs zijn meest hulpbehoevende cliënten vallen als het erop aankomt. Dát maakt mij boos.

Het zijn ook niet alleen divisiedirecteuren als Dirix en Thissen die in overlevingsmodus opereren. Het geldt voor nagenoeg het hele hogere management, tot topman Bruno Bruins aan toe. Het UWV is een saaie, trage en eindeloze versie van Game of Thrones. Nu ik zie hoe het er aan de top toegaat stel ik mijn beeld van de organisatie bij. Ik zag een luilekkerland voor nitwits en non-valeurs, een ambtenareneiland vol vogels met de mooiste veren, die alleen niet kunnen vliegen. Het UWV is de Nederlandse versie van de Galapagoseilanden. Maar dat geldt voor de massa, het UWV-voetvolk. Hoger in de organisatie is het permanente strijd om budgetten die nooit genoeg zijn. En die strijd wordt steevast gewonnen door de automatiseringsdivisie.

Dit is een intermezzo van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

Kabinet-Rutte 3 is gevallen over het toeslagenschandaal, veroorzaakt door Kabinet-Rutte 2 van de 'VVD-boevenvangers' Opstelten en Teeven, dat met terugwerkende kracht 'Kabinet-Burgerhaat 1' zou moeten heten. Maar het bederf gaat veel verder terug. De rechtsstaat en rechtsstatelijkheid staan al veel langer onder druk en komen niet zomaar terug. De omgang met automatisering speelt daarbij een onderschatte rol.

De komende tijd kunnen we ons fijn boos maken. Mark Rutte blijft lijsttrekker annex kandidaat-MinPres. Verantwoordelijke ambtenaren worden niet vervolgd, de racistisch-criminele uitvoerenden evenmin, dus die kom je straks zomaar weer tegen. Doofpotexpert Donner, die ook in dit feuilleton rolvast is, blijft een CDA-prominent. Een belangrijke smoking gun, de queries op basis waarvan de 'fraudeerouders' werden geselecteerd, komen nooit boven water. Hetzelfde geldt voor de meest brisante mails, memo's en documenten.

Als er iemand persoonlijk verantwoordelijkheid draagt dan is het VVD'er Wiebes, een autistische (bewijsfilmpje!) brokkenpiloot. Bij Wiebes begint ook het liegen. Het narratief dat Wiebes het anti-vreemdelingen-fraudebeleid voortzette dat zijn VVD-voorganger Weekers als reactie op de Bulgarenfraude had ingesteld, is totale bullshit. Anders dan de fraude-Bulgaren zitten de geknevelde kinderopvangouders in alle systemen die de Belastingdienst bezit of waar ze toegang toe heeft, zoals de UWV-polisadministratie (een zeer krachtig controlemiddel). Zeker, de gelegenheid maakt de dief, maar er was geen gelegenheid en geen dief. Ondertussen neemt heel journalistiek Nederland de Haagse Bulgarenbullshit als waarheid over.

Het anti-fraude-verhaal van Rutte 2 ligt ook anders dan wordt voorgespiegeld. Een directe adviseur van Mark Rutte – sorry, geen naam – vertelde mijn collega Marjan Schnetz en mij dat de ministeries van SZW (UWV, SVB) en Financiën (Belastingdienst) alle pogingen torpedeerden om als overheidsorganisaties samen te werken. Dat is killing, want wie de ene overheid oplicht, doet dat vaak ook bij de andere – juist vanwege die verkokering en onwil tot samenwerken. En dat gebeurde dus allemaal onder directe leiding van premier Mark Rutte: Chefsache. Heeft u al ergens gelezen dat de MinPres werd gedold door zijn twee ministeries? Wat zegt zoiets over Marks managementkwaliteiten?

Dit is deel 63 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

Vooraf: Door een gelukkig toeval – echt! – viel de vorige aflevering samen met een publicatie in Trouw over het datalek dat 'Sonar' heet. Vorige week beschreef ik al het open huis dat het UWV WERKbedrijf is. In Trouw gaf ik aan wat er gaat gebeuren: niets. Een Kamerlid tweet. Het UWV meldt dat het probleem over vier jaar is opgelost. En de Autoriteit Persoonsgegevens? Die laat weten al langer met UWV in gesprek te zijn. En dan zit het grootste UWV-datalek niet eens bij het WERKbedrijf. 

2015 - heden

Het is gelukt. Na diverse mislukte pogingen door het UWV zelf staat er een systeem waarmee werkgevers 'mensen met een vlekje' kunnen vinden. Voor het kabinet en staatssecretaris Jetta Klijnsma is dat belangrijk, want werkgevers wordt verteld dat ze een boete krijgen als ze geen arbeidsgehandicapte mensen in dienst nemen. Het is dan niet handig als die werkgevers tegenwerpen dat UWV die niet kan vinden in hun Sonar-kaartenbak.

Samen met onze opdrachtgevers bij het WERKbedrijf hebben we een privacy-vriendelijke methode bedacht om werkgevers te helpen zoeken. Werkgevers kunnen globaal aangeven welke eisen ze stellen en krijgen dan de geanonimiseerde cv's te zien van de beste honderd kandidaten. Kandidaten die geschikt lijken kunnen worden geselecteerd, waarna het UWV binnen twee werkdagen met een reactie moet komen. Werkgevers kunnen nu zonder tussenkomst van het UWV arbeidsgehandicapte mensen selecteren en dan het UWV vragen om een gesprek. Zomaar 'nee' verkopen is er vanaf nu niet meer bij.

We hebben gewaarschuwd voor de ontbrekende en dubieuze Sonar-data die we hebben ingelezen in ons systeem. Werkgevers gaan straks geschikte mensen niet vinden of krijgen daarna vanuit het UWV 'nee' te horen. Onze opdrachtgevers weten dat de Sonar-dossiers niet kloppen, maar ze verwachten dat er nu eindelijk druk komt om die dossiers te verbeteren. De mensen op de werkgeverservicepunten die aanvragen moeten opvolgen gaan druk uitoefenen op de cliëntbegeleiders die de dossiers bijhouden. Ja, het zal wrijving geven, maar uiteindelijk gaat de wal het schip keren en zullen de Sonar-dossiers steeds beter worden.

Dit is deel 62 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

2015

Het eclatante succes van de cv-kaart brengt ons weer in beeld bij de UWV-automatiseringsdivisie. De nieuw aangetreden automatiseringsbaas wil ons weg hebben, zo hoor ik. Normaliter is het argument dat alleen deze divisie automatiseerders mag inhuren, maar Aart van der Vlist vindt dat we onvoldoende loyaal aan het UWV zijn.

Begin 2015 verliezen we ook onze opdrachtgevers. Werk.nl-eindbaas Munneke en divisiedirecteur Timmermans vertrekken beiden. De nieuwe divisiedirecteur wordt GroenLinks-coryfee Tof Thissen, geen directeurstype maar een bestuurder en daarom bij voorbaat kansloos in de slangenkuil die UWV heet.

Maar weer gebeurt er iets bijzonders. De vertrekkende werk.nl-baas Munneke vraagt ons om hulp. Staatssecretaris Jetta Klijnsma heeft beloofd om 125.000 arbeidsgehandicapten aan een baan te helpen: de banenafspraak. De (meestal) jongere gehandicapten vallen onder de wet Wajong die het UWV uitvoert. Hun dossiers zitten in het systeem Sonar. Behalve dat Sonar oud en gammel is, is het ook het software-equivalent van een zwart gat: informatie kan er wel in, maar er bijna niet uit. Zo kunnen werkgevers geen mensen vinden.

Net als eerder bij de cv-kaart weet collega Marjan ook nu weer een geitenpaadje. Er is een systeem voor managementinformatie met een complete kopie van de Sonar-persoonsdossiers. Eigenhandig trekt ze een kopie van de UWV Wajong-populatie naar een spreadsheet. Marjan heeft geen speciale autorisatie. Iedereen die de weg weet, kan met alle cliëntdossiers de deur uitlopen.

Marjans spreadsheet laat zien dat Sonar geen databank is, maar een rommelige kaartenbak. De data in een fatsoenlijke databank – zoals de polisadministratie of werk.nl – voldoen aan allerlei strikte regels en daardoor kun je er slimme dingen mee doen. Sonar blijkt daarentegen een brij van vrije tekstvelden en nooit opgeschoonde codes. Bovendien blijkt een groot deel van de klantdossiers nauwelijks gevuld. De zwakste mensen op de arbeidsmarkt, de mensen voor wie de divisie WERKbedrijf bestaat, zijn aan de goden overgeleverd.

Dit is deel 61 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

2013 - 2015

Vooraf: zoekt u werk of kent u mensen die werk zoeken (of juist niet), stuur ze dan deze aflevering op.

Eind 2013 zijn we op weg naar de uitgang. We merken dat onze opdrachtgevers dat niet willen, maar dat de druk vanuit de automatiseringsdivisie toeneemt. Het is triest om een werk.nl-systeem achter te laten met zoveel goed ingevulde cv's waar zo weinig mee gebeurt doordat de matchsoftware het gewoon niet doet.

Één persoon laat het er niet bij zitten. Mijn collega Marjan komt met een plan om werk.nl wel te laten werken – en dat zonder aan de programmatuur te komen en zelfs buiten de verstikkende greep van de divisie automatisering te blijven. Zoals zoveel briljante ideeën is het in wezen super eenvoudig. Het begint ermee dat we alle data van werk.nl elke week op onze kantoorserver krijgen. Het is een overblijfsel van onze eerste actie midden 2012 om uit te zoeken waarom werk.nl na overnieuw te zijn gebouwd zulke krankzinnige matches opleverde. Bij het UWV kan er in beginsel niets tot ergens de pleuris uitbreekt, maar dan kan opeens alles (en ze zijn er nog trots op ook). Dus kregen we wekelijks een complete dump alle werk.nl data over de lijn, natuurlijk zonder Burgerservicenummers en andere persoonsinformatie als namen, precieze (mail)adressen, telefoonnummers en dergelijke. Maar het is met mensen aan werk helpen net als met relatiedating: de persoonsgegevens heb je niet nodig – liever niet zelfs.

Na de alarmfase werken diezelfde starheid en onvermogen in ons voordeel. Onze opdrachtgevers vinden het stiekem uitstekend dat wij de data krijgen. Ze weten dat de regel dat UWV-data op IBM servers moeten staan alleen maar leidt tot slechtere dienstverlening en veel hogere kosten.

Dit is een actueel intermezzo van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Vandaag schrijft database doctor @René Veldwijk over de ICT achter de vaccinatiefaal.

Er zijn plekken bij de overheid waar de omgang met gegevens zo extreem beroerd is georganiseerd dat een permanente puinhoop is gegarandeerd. Zo'n plek is de combinatie Belastingdienst-UWV, waar de verwerking van de loonaangiften zó complex is opgezet en de overheidsinstanties elkaar zozeer naar het leven staan dat een puinhoop onvermijdelijk werd. Die puinhoop heb ik het laatste jaar beschreven in dit feuilleton.

Ook het zorgdomein is zo'n plek, waar een brij van organisaties en belangenclubs elkaar bij de strot houdt: het ministerie van VWS (van Hugo de Jonge), de Gemeenten (GGD'en), het RIVM, de zorgverzekeraars, de ziekenhuizen en diverse 'koepels' (huisartsen, apothekers, bedrijfsartsen, commerciële laboratoria). Die partijen hebben verschillende, vaak tegengestelde belangen. De regisseur over dit alles is het ministerie van VWS. Al vóór Hugo de Jonge was dat geen sterke club en onder Hugo is het niet beter geworden. Hoe dramatisch het is kunnen we lezen in een ontluisterende must-read in de Groene Amsterdammer.

Net als in de Belastingdienst-UWV-wereld is in het machtsspel van de zorgwereld het wel of niet hebben van informatie cruciaal. Bij de verdeling en prioritering van een voorlopig schaars goed, het supercoole coronavaccin, is het extreem belangrijk dat de informatie aanwezig is waar die nodig is en goed wordt gebruikt. De kans dat dit ook gaat gebeuren is klein, want de belangen zijn groot. HuGo vertoont naar verluidt 'Bokitogedrag' in het kabinet, in het CDA en in de Kamer, maar schuift on the ground alle verantwoordelijkheid zo ver mogelijk van zich af. Deze situatie heeft alles in zich voor een voortgezette ramp.

De gegevensverzamelingen en informatiestromen in deze wereld zijn niet alleen van belang om te begrijpen waarom er rond Covid zoveel misloopt, maar ook om te begrijpen waar de macht zit. Met vele anderen erger en verbaas ik mij over het gestuntel met de dagelijkse Coronacijfers van het RIVM. De ziekenhuis- en IC-opnamecijfers waren onbetrouwbaar omdat die vaak met vertraging aan het RIVM werden gemeld – een duidelijk teken van ontbrekende regie vanuit het ministerie en/of het RIVM. En toen de teststraten open gingen bleken ook deze cijfers onbetrouwbaar omdat de ICT gammel zou zijn. Het is de bekende combi van overheid en ICT die we allemaal gewoon vinden.

Dit is deel 60 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

2013

Eind 2012 zijn we eigenlijk klaar met werk.nl en UWV WERKbedrijf. We hebben vastgesteld dat de slechte matches niet werden veroorzaakt door slechte data maar door idiote programmatuur van huisleverancier CGI. De honderdduizenden cv's die in werk.nl zitten blijken overwegend puik ingevuld door mensen die graag werk willen of ten onrechte bang zijn voor hun uitkering. We laten het management achter met een dashboard waarop ze kunnen zien wat er in werk.nl zit en wat er nog mis is. Het meeste is in orde, en dat is maar goed ook, want het lukt niet om de automatiseerders in beweging te krijgen om fouten op te lossen.

Het wordt gaandeweg duidelijk dat de fusie overname in 2009 van het zelfstandige werkbedrijf, het CWI, door het uitkeringen-UWV op een totale ramp is uitgelopen. Voor die overname kende ik de automatiseringsafdeling van dat CWI als heel zwak, maar wel echt betrokken bij de missie om mensen aan werk te helpen. Na de fusie ligt de automatisering bij de centrale UWV-divisie die het hele bedrijf bedient. Het op afstand zetten van de automatisering pakt dramatisch uit. Van onbekwaam maar betrokken gaat het naar onbekwaam en totaal clueless.

De ramp wordt compleet doordat wat het WERKbedrijf doet totaal verschilt van het werk van het uitkeringen-UWV. Als een uitkering niet klopt of de polisadministratie niet werkt en er geen toeslagen worden uitgekeerd, dan vloeit er bloed. Werkt de software van werk.nl niet of kunnen 3.000 mensen bij het WERKbedrijf niet werken omdat het interne systeem Sonar weer eens plat ligt, dan hoor je niemand. Het oude CWI was een zwak maar goedwillend bedrijf; het nieuwe WERKbedrijf lijkt de ultieme verspilling van belastinggeld.