achtergrond

Geenstijl

ESSAY: Een nieuw concept van Europese identiteit

Helediepemateriedit.jpgIdentiteit. Wie is er niet groot mee geworden. Volgens onzer koningin bestaat de Nederlander helemaal niet, dus die Neuropese identiteit kunnen we vast al helemaal vergeten. Da's allemaal op zich geen probleem, maar het wordt natuurlijk moeilijk als je vervolgens wel verlangt dat immigranten in uw cultuur integreren. De integratie van Finnen verloopt maar moeizaam. We zijn het aan onszelf en aan hen verplicht te achterhalen waar deze moeizaamheid nu precies vandaan komt. Immigranten uit de islamitische hoek beschikken vaak over een solide culturele identiteit. De westerse identiteit is diffuus en uiterst rekbaar, en het valt hen eigenlijk gewoon niet kwalijk te nemen dat ze hun solide identiteit niet in willen ruilen voor een diffuse westerse, die zelfs westerlingen niet goed begrijpen. Waarom bestaat er geen eenduidige Europese identiteit die immigranten kunnen ctrl-c'en, en daarmee af? Omdat we het concept van Europese identiteit tot nu toe simpelweg verkeerd benaderd hebben. Meestal wordt ons continent in cultureel opzicht beschreven als een judeo-christelijk-humanistische samenleving. Maar voor zover er al sprake is van een judeo-christelijk samenleven, is dit echt pas vanaf de jaren '50 iets nastrevenswaardig. En hoewel het oorspronkelijke humanisme van de Italiaanse renaissance, die piekte rond 1500, zich vooral beriep op de Griekse oudheid, is het humanisme dat ons nu zou moeten kenmerken vooral gebaseerd op de verlichting van de 18de eeuw. Bovendien wordt de Romantiek, die nog altijd een ongekend grote impact op onze cultuur heeft, hierin volstrekt genegeerd. Kortom, die hele J-C-H-benadering bekt wel lekker, maar sluit gewoon niet echt aan op de werkelijkheid. Dé eenduidige Neuropese identiteit bestaat dan ook niet, en er zijn geen zaken die Europeanen eenduidig steunen. Zelfs bij zaken als de onderdrukking van homosensuelen en vrouwen, is de vraag wie de onderdrukkende partij is, sterk bepalend in of Europeanen in het geweer komen of niet. Het lijkt er eerder op dat Europeanen hun Europese identiteit per individu op een verschillende manier beleven, terwijl al deze identiteiten tegelijkertijd toch onmiskenbaar Europees of westers zijn. The Sims Wellicht zouden we het concept van Europese identiteit dus per individu, en in eerste instantie bij onszelf, op een heel andere manier moeten benaderen. Een beetje als The Sims, bijvoorbeeld. Bij dat spelletje mocht je de karakters van bewoners op voorhand customizen, en je had een beperkt aantal punten te verdelen over eigenschappen als netheid, extraversie, activiteit, speelsheid en aardigheid.
Alleen bij het bestuderen van onze individuele culturele identiteit zou het in plaats van de verdeling van die karaktereigenschappen, gaan om de verdeling van drie stromingen die de Europese cultuur vergaand gevormd hebben, en waar elke Europeaan elementen van in zich draagt: het Christendom, de Verlichting en de Romantiek (vanaf nu zonder hoofdletters want kutd). Net als bij The Sims verschilt deze verdeling per individu. Maar, er is gelijk een probleempje. Elk van de drie stromingen, is een weerlegging van de twee anderen. Zij zijn eigenlijk niet verenigbaar. Toch draagt elke Europeaan elementen van deze onverenigbare stromingen in zich, en misschien is het daarom zo moeilijk de vinger te leggen op die illustere Europese identiteit. Een tweede probleempje is dat elke stroming, uiteraard, zo zijn voor en nadelen heeft. Christendom Het christendom biedt metafysische geborgenheid, een gevoel van verbondenheid rondom een van onze oudste culturele bronnen. Maar, zowel het oorspronkelijke als het moderne christendom verbindt in zwakte. In de Bergrede (Mattheus: 5-7) bijvoorbeeld stelt Jezus: “Keer de andere wang toe”, “Ga de tweede mijl”, “Wie zich verlaagt zal verheven worden” en “Oordeel niet opdat gij niet geoordeeld zult worden”. Het christendom is in zijn essentie een leer geobsedeerd met schuld en zelfverlaging. Het christendom is zo groot geworden ondanks de oorspronkelijke leer van Jezus, niet dankzij. Als de verspreiding niet was ge-outsourced aan de Romeinen, die de meest fundamentele leerstellingen vanaf dag 1 overboord zetten, had Jezus aan het kruis gestorven als leider van een obscure joodse hippie-sekte en was hij verdwenen in de mist van de geschiedenis. 'T liep uiteindelijk allemaal iets anders. Wijlen Hans Jansen had het zo'n beetje elke zaterdag over de Linkse Kerk. Vonden we leuk. Hij bedoelde hiermee de gehele linkse beweging, maar de term laat zich tevens prima toepassen op: de Linkse Kerk. Over het algemeen zijn Nederlandse kerken, toch wel belichaamd door de andere wang-fetisjisten van de EO, een club links-moralistische tempeliers van de orde van oordeel-niet-en-verlaag-u. Nietschze stelde niet voor niets dat het christendom een slavenmentaliteit cultiveerde. Uitdragers van het weerbare maar ietwat nare christendom, de SGP & Co, zijn gedoemd tot de marge. Of we het nu willen of niet, elke Europeaan is een beetje christelijk. Nergens zie je dit sterker dan bij atheïstisch links. Het is de linkse trots de Europese religie ontmanteld te hebben, maar hun visie op dossiers Lichtgetintië en dobberleed is volstrekt in overeenstemming met dat van christelijk Nederland. Verlichting De (radicale) verlichting valt op te sommen als democratie, gelijkwaardigheid naar ras en sekse, volledige vrijheid van denken en uitdrukking en de volledige scheiding van kerk en staat. De term "verlicht" wordt vaak, met name door Links, te pas en te onpas toegepast op zaken die ze 'goed' vinden. 'Ik vind iets goed dus datgene is verlicht'. Maar de verlichting was een zeer specifieke leer die op belangrijke punten haaks staat op paradepaardjes van links. Zo was de rede bijvoorbeeld het enige legitieme richtsnoer voor het denken, en had als doel het voortbrengen van universele beginselen, onafhankelijk van geschiedenis, omstandigheden en nationaal karakter. De wereld, of natuur, werd gezien als iets dat één enkel geheel vormde, en onderworpen was aan één enkel geheel van wetten, dat in beginsel te ontdekken was door de menselijk intelligentie. In het verlengde hiervan had de verlichting een sterke voorliefde voor wetenschap, techniek en industrie. Arbeid, spaarzaamheid en een verantwoordelijke levensstijl stonden in hoog aanzien. Ook werd waarheid kenbaar geacht. Hetzelfde gold voor morele waarheid. Van relativisme was dus op ethisch-cultureel gebied, absoluut geen enkele sprake. Andere culturen werden aan universeel geachte maatstaven getoetst. Op papier allemaal leuk en aardig natuurlijk, maar de Franse revolutie eindigde in een dictatuur. Ook zou je de verlichting als een te mechanische, kille leer kunnen zien, die met het atheïsme weinig troost biedt tegen existentiële paniekbuien. Bovendien kon het hyper-rationele gedachtegoed mensen een beetje opsluiten in een stoïcijns keurslijf waarin geen ruimte was voor "la condition humaine" en alle emotionele pieken en dalen die daarbij kunnen horen. Romantiek De verlichting was een weerlegging van het christendom, de romantiek een weerlegging van de verlichting. Vaak wordt de romantiek voorgesteld als een zorgvuldig ontworpen leer die de verlichting moest ontkrachten. Dat was maar deels zo. Eigenlijk was de romantiek vanaf de 18e eeuw vooral gewoon een hele goede vertaling van wat er met de menselijke psyche gebeurt wanneer deze teveel tijd en te weinig zorgen heeft. De culturele revolutie van 1968 was in anything but name een romantische revolutie, en was verantwoordelijk voor het herintroduceren van de romantiek in mainstream modern Europa. De romantiek was een antwoord op de veronderstelde kilheid van de verlichting. Het was een speurtocht naar authenticiteit, naar de onbezoedelde mens en naar vrije liefde, dat ook. Het was een "jacht op spontaniteit, directheid, en de volheid van het leven. Het menselijke wonder van het genie moest ontslagen worden van elke morele verplichting." Het "verkoos gevoel boven intelligentie en rede, inspiratie boven arbeid." Deze notie vertaalde zich tevens naar de kunst. In plaats van het zo accuraat of aantrekkelijk mogelijk weergeven van de werkelijkheid, werd nu het zo effectief mogelijk schilderen van "je gevoel" en het scheppen van "de eigen werkelijkheid" - wat dat ook mocht betekenen - de nieuwe kunstvorm. Zie daar: moderne kunst. De romantiek bood ruimte voor "modieuze excessen van gevoeligheid", het was een gevoelscultus. Daarbij verwierp de romantiek het universaliteitsbeginsel van de verlichting. Subjectieve ervaring werd de maatstaf, waarover hieronder meer. De romantiek had overwegend een aantal destructieve elementen die we vandaag de dag nog steeds terug zien bij demense. De romantiek kende een oneindige interessantheid toe aan het eigen gevoel. Het is geen toeval dat 80% van de hedendaagse liedjes over fijngevoelige kwesties gaat, de resterende 20% gaat over promiscieuze neuqsex. De modale moderne Europeaan vindt het eigen gevoel, en mensen die over hun eigen gevoel vertellen, vele malen interessanter dan deze in werkelijkheid zijn. Ook verheerlijkt de romantiek psychisch leed, omdat dit een teken van authenticiteit zou zijn. "Real recognize Real" bijvoorbeeld, is een gevleugelde en breed onderschreven leus in de urbane kringen. De lading ervan is dat iemand pas authentiek is als deze een bepaalde mate van leed heeft doorstaan, de struggle kent, anders ben je niet "echt". Ook is het eigen schadelijke handelen afschuiven op het onderbewuste, zoals psychiater Theodore Dalrymple dat veelvoudig beschrijft, een bij uitstek romantische cultuurtrek. De filosofie van de rede maakte in romantische kringen plaats voor de filosofie van "de ontembare wil". Deze zou vervolgens een grote bijdrage leveren aan "het scheppen van een intellectueel klimaat waarin irrationalisme en de verheerlijking van het élan vital de weg zouden plaveien voor het facisme." Ook was het staatsontwerp van de Godfather van de romantiek, Rousseau, een blauwprint voor dictatoriale mob rule. Hij beschreef een staat waarin de wil van allen samen zou vallen met de wil van het individu; de zogeheten "algemene wil". Iedereen die zich hieraan wilde onttrekken, zou worden ‘gedwongen’ vrij te zijn. Romantiek, het klinkt zo onschuldig. Dat is het niet. De Europese cultuur is een moeizame cocktail van christendom, verlichting en romantiek In cultuur opzicht is het moderne Europa een cocktail van de drie bovenstaande ingrediënten. Maar, het is een cocktail die per persoon iets anders smaakt, omdat de verdeling van de ingrediënten bij iedereen verschilt. Toch is elke cocktail onmiskenbaar Europees, omdat het Europese ingrediënten zijn. Of we het nu willen of niet, ergens zijn we allemaal een beetje romantici. Wie moet zich niet, bij het zien van de zelfportretten van een gekwelde Van Gogh, onder begeleiding van Handel's Sarabande - met name bij dit portret - enigszins verzetten tegen zelfmedelijden. Tegen de gedachte van "wat mooi toch dat hij zich zo kwetsbaar en authentiek op durfde te stellen". Tegen de gedachte van "wat zou het toch een respect afdwingen, als anderen mijn leed eens zouden kennen". Tegen de gedachte van "wat heb ik veel meegemaakt, heb ik hierdoor eigenlijk niet recht op wat meer rust en tijd voor mezelf?" Tegen de gedachte van "ja, wat worden wij door deze kille rendementsmaatschappij toch in een koud keurslijf geduwd, dat de ziel vernietigt." Wie heeft er niet eens gedacht: 'fuck it, ik ga nu gewoon m'n meest primaire verlangens vervullen, en het interesseert me niet hoe dit mijzelf of mijn omgeving kan schaden. Wie vertelt mij dat hoe ik moet leven?' Wie heeft een destructieve handeling niet eens willen verklaren als "het ging vanzelf"? En wie heeft primitieve stammen nooit eens bekeken met de gedachte: "godverdomme wat zijn die lui nog puur." Is niet erg, romantiek is hoogst aanstekelijk en, toegegeven, aantrekkelijk. Maar gevaarlijk. En of we het nu willen of niet, we zijn ergens allemaal een beetje christelijk. Al is het maar dat we de notie "behandel anderen zoals je zelf behandeld wilt worden", eigenlijk allemaal onderschrijven. Zelfs het feit dat u nu denkt dat 'ja, maar das toch logisch', getuigt hiervan. Die notie is namelijk geen vanzelfsprekendheid. Natuurlijk, deze notie zou ook kunnen bestaan zonder het christendom. Maar het feit dat dit nu gezonken cultuurgoed is kan niet los gezien worden van een van onze oudste culturele bronnen. Daarbij zijn we allemaal een beetje of vergaand verlicht. De meeste Neuropese mensen onderschrijven de politieke handvesten van de verlichting (democratie, gelijkwaardigheid naar ras en sekse, volledige vrijheid van denken en uitdrukking en de volledige scheiding van kerk en staat). Genoeg met die cocktails, krijgen we dorst van. Op naar de volgende submiddelmatige beeldspraak. Een free-for-all schaakspel tussen drie partijen op één bord Want wat zijn nu, wanneer weer de modale Europese cultuur beschouwen, de concrete moeilijkheden van die drie onverenigbare stromingen die ons maken tot wie wij zijn? In het schaakspel tussen het christendom, de verlichting en de romantiek, heeft de verlichting de meeste stukken op het bord. De (institutionele) cultuur is overwegend verlicht. Maar, zowel het christendom als de romantiek hebben hun koningin nog in het spel, de verlichting niet meer. De gevallen koningin van de verlichting is de universele maatstaf waaraan andere culturen afgemeten mogen worden. De koningin van het christendom is het gebod niet te oordelen. De koningin van de romantiek is cultuurrelativisme. Zoals eerder beschreven, vullen die elkaar prima aan. Een van de eerste effectieve vertalingen van het moderne cultuurrelativisme schreef de Pruisische Johann Gottfried Herder in 1769 in zijn dagboek: “Geen mens, geen land, geen volk, geen nationale geschiedenis, geen staat lijkt op elkaar. Vandaar dat het Ware, het Schone en het Goede erin ook niet op elkaar lijken." Volgens Herder droeg elke cultuur in zichzelf het ideaal van haar eigen perfectie, geheel onafhankelijk van enige vergelijking met anderen. Dit gedachtegoed verwierp actief de idee dat alle culturen te toetsen vielen aan één universele maatstaf en daarmee ook het idee dat één cultuur superieur en daardoor wenselijker kon zijn dan een andere cultuur. Ofwel, de morele waarheid is niet kenbaar. Volgens Isaiah Berlin is dit “de hardste dreun die ooit is uitgedeeld aan de klassieke filosofie van het Westen.” Deze notie wordt in essentie nog steeds onderschreven door een groot deel van Europa. Dit is volstrekt onverenigbaar met de verlichte notie dat culturen naar een universele maatstaf beoordeeld mogen worden en is verantwoordelijk voor de grootste interne culturele schism van dit continent: mogen we iemands cultuur nu kudt noemen en vragen of hij heel snel integreert omdat die van ons beter is dan die van hunnie, of niet? De verlichting zegt ja, de romantiek zegt nee. Zolang Europa hierin geen kant kiest, zal de kwestie 4ever in het midden blijven hangen. Dit betekent dat er geen duidelijk kader geschept kan worden waarbinnen immigranten nu exact moeten integreren. En dat is niet iets dat dit continent zich kan veroorloven. Voordat we dus al hunnie zus, hunnie zo, islam dit, islam dat'end weer tien jaar vergooien, zullen we misschien eerst heel erg goed bij onszelf te rade moeten gaan. We claimen heus niet hierboven De Alomvattende Waarheid in pacht te hebben, maar wellicht is het een stap in de goede richting.

Reaguursels

Tip de redactie

Wil je een document versturen? Stuur dan gewoon direct een mail naar redactie@geenstijl.nl
Hoef je ook geen robotcheck uit te voeren.