Echt overvol nu.

Het begon met subtiele waarschuwingen over de praktische gevolgen van de utopische energietransitie, gevolgd door de constatering van regionale problemen, maar inmiddels raakt het informatienet compleet overbelast door paniekberichten van noodklokluidende netbeheerders. Zoals u inmiddels weet is het stroomnet vol alsook overvol als gevolg van alle zonnepanelen, laadpalen en warmtepompen in een land waar het aantal inwoners nog immer groeit. Die extreem groeiende energievraag alsmede de veranderende manier van het opwekken van deze kilowatts vergt een grondige herziening van het stroomnet en daar is net datgene voor nodig dat Nederland niet bezit: politieke daadkracht. "Dit zijn geen studies, er moéten hiermee politieke keuzes gemaakt worden, landelijk en lokaal. Voor netwerken die in 2040 en 2050 aangelegd dienen te zijn, hebben we nú politieke antwoorden nodig." Als dat het vereiste is, maakt het niet meer uit hoeveel pepernoten we in de zomer bakken en of we allemaal braaf het licht uitdoen als we de kamer verlaten. Sla die kaarsen maar in en leg de knijpkat vast klaar, want als we het van de politiek moeten hebben valt het licht sowieso binnenkort uit.

Onze manier van leven onder vuur kaarslicht

U ziet zichzelf in 2030 al in het donker zitten: De stroom is drie weken geleden uitgevallen nadat in de buurt één Tesla-eigenaar te veel zijn batterijbak aan de laadpaal hing. Uw telefoon hield er twee dagen later mee op en het laatste waxinelichtje kondigde anderhalve week geleden met een treurig rookwolkje zijn einde aan. De batterijen zijn inmiddels uit de rookmelders, afstandsbedieningen en roze trilstaven gehaald om één zaklamp van energie te voorzien zodat u 's nachts nog net het toilet kunt vinden. De stroom die de natie nog heeft, wordt verdeeld tussen ziekenhuizen, essentiële nutsbedrijven en de pandjes van Prins Bernhard, zo kondigde energieminister Hugo de Jonge twee dagen geleden aan. Het is een realistisch toekomstbeeld als u de headlines van vandaag gelooft, waarin de MSM uitgebreid oreert over stroomtekorten in 2030. Een boodschap die ze uit het jaarlijkse Monitoring Leveringszekerheid-rapport van Tennet halen. En ja, daar staat inderdaad deze zin: "De elektrificatie van de samenleving en de Europese sluiting van gas-, kolen- en kerncentrales in combinatie met onzekerheid over de ontwikkeling van genoeg flexibiliteit, kunnen in 2030 voor het eerst tot een overschrijding van de leveringszekerheidsnorm in Nederland leiden." Maarrrrr, iets later lezen we dat dat betekent dat in het basisscenario het mogelijk 4,5 uur van de 8.766 uren in een jaar kan voorkomen dat er net niet voldoende stroom is voor iedereen. Dat is een overschrijding van de norm met dertig minuten. Vervelend als het gebeurt, maar bij lange na niet de apocalyptische black-outs die de headlines doen vermoeden. Tevens niet iets dat als een verrassing kan komen, want dat het stroomnet onder druk staat schrijven we al een tijdje. Iedereen moet van de klimaatklevers tenslotte aan de laadpaal en warmtepomp, maar dat kan ons stroomnet helemaal niet aan en zeker niet als de elektriciteit uit de wispelturige groene bronnen komt. Daar wordt nu eindelijk aan gewerkt, maar u hoeft geen netbeheerder te zijn om te voorspellen dat dit in de tussentijd voor problemen kan zorgen. Maakt niet uit, dan lenen we gewoon wat bruinkoolstroom van de buren.

We hebben te weinig voor iedereen.

Nederland wil massaal van het gas af, maar in tegenstelling tot wat de kunsthaters met plakhandjes beweren kan dat niet zomaar. Het stroomnet is, zoals we weten, overvol en de wachtlijsten groeien. "Alleen al bij landelijke netbeheerder Tennet ligt op dit moment in totaal voor meer dan 40 gigawatt aan potentiële nieuwe aanvragen voor een aansluiting op het net. Dat is vergelijkbaar met vijftig keer het vermogen van de stad Amsterdam of vier keer het verbruik van heel Nederland op een normale dag." Een proef om grootverbruikers vrijwillig piekmomenten te laten vermijden om meer capaciteit op het net te creëren mislukte, waardoor Tennet nu kijkt of dit energieplan wel vooruit komt met een financiële wortel voor de neus. Oftewel betaald krijgen om de e-boiler pas later aan te slingeren of gemalen op minder drukke momenten te laten draaien. Nu nog als voorstel aan de veelverbruikers, maar daarna zijn we wel zo'n beetje door de vrijwillige opties heen. Dan kan Tennet wel vol trots melden dat het 13 miljard euro investeert in het verbeteren van het stroomnet, maar ze blijven afhankelijk van de beperkt beschikbare materialen en vakmensen. Energierantsoenering ligt op de loer en we concludeerden eerder al dat u niet bovenaan het prioriteitenlijstje staat. Haal die houtkachel, waxinelichtjes en extra powerbanks maar in huis, want 2025 komt rap dichterbij.

Bedrijf beginnen? Haal maar een accu

Schokkend. Schipholtoestanden op het stroomnet van Noord-Holland. Er is nog wat stroom in Den Helder (marinebasis), Breezand, Medemblik, Middenmeer (waar de datacenters staan, lol) Enkhuizen, IJmuiden (zeesluis), Amsterdam-ZuidOost (Bij1) en Hilversum (Mediapark). Maar in de rest van de provincie is de prik OP. Wie in Noord-Holland een bedrijf, fabriek, start-up, supermarkt, ziekenhuis, asielzoekerscentrum, kringloopwinkel wil beginnen wordt weggestuurd bij het stroomloket van Liander, want VOL = VOL, TEN DELE OVERVOL. Nog even, en in de hele provincie gaat het licht uit omdat iemand in Alkmaar de waterkoker aanknipt. Had u al een aggregaat? Oh nee, benzine = 2,75. Nou, dan maar met de toko naar Brabant of Limburg.

Best lastig zo'n energietransitie

Robje Jetten ontdekt nu als minister dat die grote woorden over energietransities en een groene toekomst botsen met een aanzienlijk complexere realiteit. Het best gevisualiseerd door bovenstaand kaartje uit zijn kamerbrief waarop in het rood de gebieden zijn aangegeven waar netbeheerders grote groene energieopwekkers zoals nieuwe windmolen- en zonneparken niet meer op het elektriciteitsnet kunnen aangesloten wegens overbelasting. In de oranje gebieden is de situatie bijna kritiek en in de gele gebieden gaat het ook de verkeerde kant op. We wisten natuurlijk al lang dat ons stroomnet niet klaar is voor die gehaaste energietransitie, maar het is goed dat klimaatrobot Jetten het nu zelf ook inziet. Al die witte vogelhakselaars en glimmende schaduwparken zijn nutteloos zonder een elektriciteitsnet die deze groene energie bij de consument in hun stopcontact krijgt. En het verbeteren van dat netwerk gaat nog wel even duren, want er is momenteel onvoldoende gekwalificeerd personeel te vinden voor dit werk. Simpelweg meer geld er tegenaan gooien is dus geen optie.   Geduld lijkt de enige oplossing, maar dat is niet het sterkste punt van de klimaatdrammers die al jaren gehaast naar een klok kijken die altijd op vijf voor twaalf staat. Die gooien liever nog een paar bomen in de biomassacentrale om een papieren overwinning te claimen dan de tijd te nemen voor echte toekomstbestendige verandering. Gelukkig staat nu opperdrammer Jetten aan het roer om te demonstreren dat in de echte wereld voor verandering meer nodig is dan een paar ambitieuze woorden.

Netbeheerder kan net niet meer beheren door subsidiepanelen

Iedereen PANIEK. Het kan zomaar knallen. Ontploffende meterkasten! Uiteenspattende transformatorhuisjes! Knetterende wandcontactdozen! Radio's die spontaan muziek uit 1392 gaan spelen! Willem Ruis plotseling weer op de 4K OLED. Rundvleeskroketten die in 4 seconden gecremeerd worden in de airfryer. Het lampje in de oven dat aangaat als u de ijskast opent! Self-aware staafmixers die random mensen aanvallen. Uw gloednieuwe lease-Kia helemaal gesmolten na een uurtje laadpaal! Roodgloeiende hoogspanningsmasten die spontaan richting IJsselmeer gaan wandelen! Het is TOTALE CHAOS op ons stroomnet en Liander staat niet langer voor de gevolgen in. Komt omdat alles en iedereen massaal van die BTW-loze Chinese subsidiemeuk op het dak zet. "Op zonnige dagen pompen al die panelen stroom door de dunne kabeltjes in woonwijken", zegt een woordvoerder van Liander. "Daar is het net helemaal niet op ontworpen. Het past niet." Gas op. Stroom op. En dan moet februari nog komen. HALP!