Bij de presentatie van het OVV-rapport over MH17 kon de baas van de Onderzoeksraad, Tjibbe Joustra, zijn eigen verhaal houden: aanwezige journalisten mochten immers geen vragen stellen en werden zoet gehouden met een bezichtiging van de gereconstrueerde wrakstukken van MH17. De Kamer dwong echter een hoorzitting af over het onderzoeksrapport en daarbij moesten Joustra en de zijnen alsnog inzicht geven in hun handelswijze. Joustra, een vriend van Ivo Opstelten en tevens coauteur van het VVD-verkiezingsprogramma (1), had tijdens de ruim twee uur durende sessie moeite om zijn onafhankelijkheid te bewaken. Een analyse van de hoorzitting, aan de hand van drie videofragmenten.


De Kiev Briefing
Ten eerste en als meest opvallende detail: Het kabinet hield de Kiev Briefing, met waarschuwingen over het luchtruim én de aanwezigheid van zware wapens in het oosten van Oekraïne, moedwillig geheim voor de OVV. Het document werd pas aan het onderzoek toegevoegd nadat de radiojourno's van VPRO's Argos het boven water haalden. Joustra antwoordde desgevraagd tijdens de hoorzitting dat het "niet ontsierend was geweest als wij dat [rapport] eerder gekregen hadden." Dat is nogal een onderkoelde terughoudendheid voor de baas van een 'onafhankelijke' onderzoeksraad, die tot taak heeft zonder last of ruggespraak alle facetten van een luchtramp te onderzoeken, maar die niet alle beschikbare informatie in handen kreeg van één van zijn onderwerpen van onderzoek: de Nederlandse regering. "We hebben in z'n algemeenheid goed kunnen werken met de Nederlandse overheid", zegt Joustra, die dus niet alle bij de overheid beschikbare informatie kreeg.


Draaien over de radarbeelden
De OVV heeft haar onderzoek gedaan zónder radarbeelden. Oekraïne, Rusland, de NAVO noch de VS hebben radarbeelden afgestaan. Met name Pieter Omtzigt is daar gepikeerd over: "Maar wat zagen we drie dagen geleden? Een Russisch vliegtuig stort neer in Sinaï, en de Amerikanen vertellen onmiddellijk welke satellieten er zijn, en welke flash ze gezien hebben!" (2) Met andere woorden: toen kon het ineens wél. Raadslid Erwin Muller van de OVV moet erkennen, met een helaas-het-is-niet-anders-gebaar, dat de onderzoeksraad inderdaad niet over primaire radarbeelden beschikte - ondanks het feit dat internationale wetgeving voorschrijft dat iedereen die beelden heeft, verplicht is ze beschikbaar te stellen. In hetzelfde blokje is het bijzonder opvallend om Tjibbe Joustra tegen Kamerlid Houwers te horen zeggen dat hij "niet weet" wat de Amerikaanse MinBuZa Kerry gezegd zou hebben, terwijl die aan de hand van Amerikaanse radarbeelden letterlijk beweerde dat "We saw the trajectory, we saw the hit, we saw this airplane disappear from a radar screen. So there's really no mystery about where it came from and where these weapons have come from." Loog Kerry toen, liegt Joustra nu, of lullen ze allebei maar wat? Hoe dan ook: De mysterieuze radarkwestie maakt het onmogelijk om de aluhoedjesvraag 'Wie heeft MH17 neergeschoten?' voorgoed te begraven. Het volledige blokje Houwers, Omtzigt, Muller en Joustra is hierrr te zien.

Derde blokje analyse plus video na de breek!

Het MH17-rapport van de Onderzoeksraad voor de VVD (OVV) is gepresenteerd, en we weten nog steeds niks. Journalisten mochten geen vragen stellen, betrokken ambtenaren hadden zwijgplicht (1) en Kamerleden krijgen vanmiddag om half vijf pas voor het eerst de kans om Tjibbe Joustra (VVD) te bevragen over het rapport, dat vooral bol staat van bevindingen die er níet in staan. In een absoluut moetlees feitenrelaas van RTL-journo Jeroen Akkermans wordt geconcludeerd dat de schrijvers van het rapport MH17 "zijn afgeleid, misleid en verleid". (Oei. Heeft Livestro of Boekestijn hem al voor "poetinvriendje" uitgemaakt?) Ook GeenStijl heeft veel onbeantwoorde vragen. Een paar opvallende zaken: Geen vervolging om nalatigheid? Een van de weinig harde conclusies die het rapport tot dusver heeft opgeleverd, is dat het OM geen vervolging zal instellen om nalatigheid rond MH17. Zowel KLM, Malaysian als Kiev gaan dus vrijuit - evenals Timmerfrans (nu Koendersbert), Opstelten (nu Steur) en Mansveld (nu Dijksma). Het ontbrak volgens het OM namelijk aan "expliciete waarschuwingen" voor risico's voor de burgerluchtvaart. Dat is raar, want het is volstrekt niet waar: Niet alleen zei Tjibbe Joustra letterlijk bij de presentatie van het rapport dat 'het luchtruim boven Oekraïne gesloten had moeten zijn', het is genoegzaam bekend dat er wel degelijk "expliciete waarschuwingen" gegeven waren. Zoals de openlijke signalen van NAVO-generaal Breedlove tijdens een persconferentie op 30 juni 2014 over de aanwezigheid zwaar luchtafweergeschut in het oosten van Oekraïne. En ook via diplomatieke wegen aan diverse landen - waaronder Nederland - tijdens de zogenaamde Kiev-briefing van 14 juli 2014, waar werd verteld dat een Oekraïense militaire Antonov was neergehaald op een hoogte die alleen door zwaar geschut bereikt kan worden. Deze waarschuwingen zijn uitgebreid gedocumenteerd door GeenStijl. Bovendien moet het kabinet nalatige nattigheid hebben gevoeld, want zij hielden de Kiev-briefing moedwillig geheim voor de onderzoekers van de OVV. Het is, kortom, heel vreemd dat het OM tot deze conclusie komt, want de nalatigheidsvraag blijft nu ten onrechte onbeantwoord. Onderzoek zonder radarbeelden? Uit het rapport: "Er worden geen conclusies getrokken op basis van primaire radargegevens, omdat de OVV die niet tot haar beschikking had. Ook kreeg de OVV geen satellietbeelden in handen." Pardon? Geen radarbeelden? Nope. Niet uit Oekraïne (civiel noch militair), niet van de Russen, niet van de NAVO en ook niet van de Yanks, ook al zei MinBuZa Kerry enkele weken na MH17 letterlijk dit: "We saw the trajectory, we saw the hit, we saw this airplane disappear from a radar screen. So there's really no mystery about where it came from and where these weapons have come from." Gelukkig was de immer kritische Omtzigt alert, en schreef hij een omvangrijk stuk over de (ontbrekende) radarbeelden. Dat de Russen hun eigen wrak en slachtoffers van de Sinai-crash binnen drie dagen weten te bergen, én dat Amerikaanse (!) radarbeelden kunnen tonen dat er "een lichtflits" bij dat toestel te zien was, wekt extra verdenking over de terughoudendheid van de VS om de MH17-beelden te overhandigen - of was het juist onwil van Nederland om ze op te vragen? Omtzigt noemt het OVV-onderzoek hoe dan ook "incompleet" en verlangt meer actie van het kabinet. Oh, en over het door Van der Steur zwartgelakte flutrapport over de door de VVD uit het vliegtuig gesmeten professor Maat heeft hij ook nog ruim dertig zeer terechte Kamervragen. Vragen genoeg. Mysteries nog meer. Gelukkig is er van 16u30 tot 19u00 een hoorzitting met Tjibbe Joustra in de Tweede Kamer. Dit zijn de onderwerpen. Of het wat oplevert? Om met een quote van Jeroen Akkermans te eindigen (echt, lees dat stuk): "De onderste steen is nog lang niet boven, hooguit verlegd." Update 16u48: Mevrouw van de OVV: Er was "een soort niet pluis-gevoel" boven Oekraïne. Update 18u58: Afgelopen. MIVD wist van zware wapens (duh) en de OVV had de Kievbriefing graag eerder willen hebben (duh). We zijn feitelijk niets wijzer geworden. Video update 21u46: Boven: Knip/plak-werkje met scherpe vragen en wollige antwoorden. Onder: Houwers en vooral Omtzigt leggen een OVV-meneer het vuur aan de schenen, die alleen maar in artikelnummers en bijlagen kan antwoorden.