Aan het plafond hangen Nederlandse vlaggen. Voor aanvang van de eerste spreker - Adjiedj Bakas - staat het overwegend blanke, mannelijke publiek op om het Wilhelmus aan te heffen. Vrijwillgers dragen allemaal oranje. Jep, de Leeuw was Nederlands.

Vlag en Volkslied
Het is een verwarrend dubbel gevoel van schaamte. Eerst is er de korte kramp van de aanblik van de vlag en de aanhef van het volkslied, daarna de schaamte over die schaamte. Hoe is het toch gekomen dat vlag & volkslied zo'n onfrisse bijsmaak hebben gekregen? Veel publiek leek het zo te voelen: het Wilhelmus was een ongemakkelijke opening van wat op voorhand al gebrandmerkt was als een "alt-rechts evenement", of zoals de immer onbevooroordeelde Chris Aalberts zei, een "eng-rechtse burgertop". (Chris was er bij, maar stond weer eens moederziel alleen aan een sta-tafeltje obligate observaties te verzinnen om zijn vooraf geëtaleerde vooringenomenheid mee te voeden).

Eerst het zuur. Vier sprekers tegelijkertijd op één groot podium, gericht naar vier vakken met publiek, in een zaal die galmt als een vliegtuighangar: bad idea. De Broodfabriek in Rijswijk [hier een leuk rechts mopje over ovens] is al niet de gezelligste congreshal (zijn er überhaupt gezellige congreshallen?), maar als je dan ook nog de geluidssporen gaat mengen, wordt het soms lastig om sprekers goed te volgen als je niet op de eerste rijen zit. Desalniettemin deed het publiek opvallend goed zijn best om de stoelen gevuld en de aandacht gefocust te houden.

Ook de beveiliging (kaartcontrole bij de deur, ID-check, verplichte - gratis - garderobe, fouilleren) was een tikje aan de zware kant, en voelde daarom als een soort zelf-vervullende voorspelling: 'Kijk eens wat rechtse mensen moeten doen om veilig bijeen te kunnen komen'. Had best wat subtieler gekund. Ook het persbeleid van de Nederlandse Leeuw was lomp. Media moesten een 'motivatiebrief' schrijven (doe normaal joh), het twitteraccount was venijnig (en niet grappig) en als je, zoals oorspronkelijk het plan was, zoveel mogelijk sprekers van rechts tot links wil vastleggen, moet je niet als eerste spreker Joost Niemöller bekend maken.

Blanke, mannelijke nazibijeenkomst
Nee, één Niemöller maakt nog geen nazibijeenkomst, maar je kan wel op voorhand uittekenen wat de voorspelbare respons zal zijn: 'Ah, het wordt dus een avondje schedelmeten'. Als het publiek dan ook nog 83% mannelijk is en slechts 17% vrouw (cijfers: NedLeeuw zelf), en dan ook nog overwegend roomblank - ja dan is de vooringenomheid fluks verankerd bij de linksmens & - media. (Maar hee, er was wél een kneiter-inclusieve doventolk!)

Het gevolg was dat er linkse afzeggers kwamen, waaronder Jacques Monasch, maar niet allemaal: Sander Terphuis (PvdA) en Rico Brouwer (Piratenpartij) waren present als spreker, evenals de Haagse lijsttrekker van moslimpartij NIDA en zelfs een mevrouw van de Internationale Socialisten. De rest van de lineup was inderdaad vooral rechts vanaf het midden. dr. Jan van de Beek, Sietske Bergsma, Adjiedj Bakas, Geerten Waling, Jenny Douwes, Wim en Sam van Rooy, Joost Niemöller. Maar de ster van de avond was overduidelijk de Canadese keynotespreker, professor Jordan Peterson, die als een rockster werd onthaald en in drie kwartier een mooi middenverhaal neerlegde over moraliteit, een optimistische boodschap over hoe goed het Westen zijn zaken eigenlijk op orde heeft, en over hoe belangrijk het is dat zowel nieuwkomers als oudgedienden volgens de regels van de Westerse rechtsstaat leven. Een daverend applaus tekende de instemming.

Forum voor Democratie-congres
Dat publiek was het mooiste aan de Nederlandse Leeuw. Sure, verhoudingsgewijs veel mannen en weinig kleur, maar wel van alle leeftijden en vooral: doodnormale mensen. De Gewone Nederlander, de Hardwerkende Nederlander, de Belastingbetaler, opgevuld met veel jongeren in de studentenleeftijd, vaak in jasje/dasje. Het had zo een Forum voor Democratie-congres kunnen zijn, en het leek qua samenstelling ook heel veel op GeenPeil-bijeenkomsten rond het referendum. En ja, dat zijn dus in overgrote meerderheid doodnormale, vriendelijke en beschaafde Nederlandse mensen.

Burgers, die zich zorgen maken over vrijheid, verzorgingsstaat en de duurzaamheid van de democratie, en naar dit evenement kwamen om tenminste het idee te hebben dat ze - in beschaafdheid - wat kunnen bijdragen in het meedenken over hun land en de koers die wordt gevaren. Sure, er liepen een paar mensen rond met een aura waar je onwillekeurig een Erkenbrandmerkje op plakt (en wier idee van 'bijdragen' ongetwijfeld wat kruisvaardiger geïnterpreteerd moet worden),  maar we zijn wel eens op een GroenLinks-congres geweest en daar spot je ook altijd wel een paar rare randfiguren met extremistische opvattingen. Ze hielden in ieder geval netjes hun mond dicht en hun rechterarmpjes naar beneden, dus het werd bij lange na niet de bruine bierkelder met extreemrechtsreflexen die de meeste media & linkspedantjes er op voorhand al van gemaakt hadden.

Door de bank genomen was de Nederlandse Leeuw een opgewekt evenement in een zaal met 2000 Gewone Nederlanders, die 25 euro de neus hadden betaald om in kalme en bedachtzame sfeer een avond vol sprekers aan te horen, met elkaar in contact te komen en in gesprek te gaan over onderwerpen die bij de koffiemachine of in de verjaardagskring vaak lastig aan te snijden zijn. Kudo's ook, voor het aanwezige publiek dat vooral leek te gniffelen om de karikatuur die op voorhand van de brainstorm was gemaakt. "Wat een enge mensen hè?", knikte een oud heertje in driedelig pak grijnzend naar twee vlotte jongens en een mooi meisje, die ergens de slappe lach om hadden bij de patatbar.

Social

Niks opgelost, toch gelachen
Of er 'maatschappelijke vraagstukken of problemen zijn opgelost' in Rijswijk? Nee, natuurlijk niet en er zijn waarschijnlijk maar heel weinig mensen die dat wel verwacht hadden van de avond. Maar er is wel vrijuit gesproken over een paar hete maatschappelijke hangijzers rond cultuur, migratie en de houdbaarheid van ons verwarde liberale verzorgingsstaatje, op een manier die in de Tweede Kamer zelden gebeurt en in de mainstream media bijna alleen in de context van verwijten, verdachtmakingen en vrees voor "alt-rechts" of "nieuw-rechts" of "nationalistisch rechts" worden behandeld - maar nooit, nooit, met de diepgaande integriteit die zulke vraagstukken oprecht verdienen. Rutger van den Noort - vrolijk en in dito oranje pak - en zijn team (waaronder alle enthousiaste, vriendelijke en uitermate behulpzame vrijwilligers) scoren derhalve een dik compliment voor het bijna uit de losse pols organiseren van een groot evenement dat ondanks de toch vrij steile ticketprijs geheel uitverkocht raakte.

Het woord oorlog viel een paar keer bij enkele sprekers, soms bijna als een soort aankondiging, maar is het nut van debat niet juist dat je probeert oorlog áf te wenden? Het publiek had weinig zin in strijd, en des te meer in een beschaafde bijeenkomst met een babbel en een borrel. Precies wat je op voorhand eigenlijk wel wist dat het zou worden, en precies waar de 'critici' zo bang voor zijn: stel dat die rechtse eensgezindheid ook nog eens diepgravend en gezéllig is, in plaats van agressief en opruiend, hoe gaan ze dán nog mensen overtuigen dat maatschappijkritiek met een vleugje nationalistische vaderlandsliefde iets doodengs en gevaarlijks is?

Zet maar in dat Wilhelmus.