Het lastige qua voorspellen is dat het de toekomst betreft. Het succesvol voorspellen van de olieprijs door handelaren wijkt hier niet van af. Alleen was het zo in het verleden dat de meeste handelaren als makke lammetjes achter elkaar aanliepen. De verschillen waren meestal terug te vinden in de vraag “in welke mate?” en niet in de vraag welke kant gaat het op”?. Met de komst van schalieolie op het toneel en de bijbehorende flexibiliteit van de productie lopen de voorspellingen wijd en breed uiteen. Op basis van een recent door Bloomberg gehouden enquête blijkt dat de prijsverwachtingen niet alleen ver uit elkaar liggen maar ook niet evenredig verdeeld zijn. Ergens tussen 35 dollar per vat of 80 dollar per vat, nogal een wijde bandbreedte. Alles leuk en aardig zult u denken, maar welke impact heeft dit voor mij? Het effect hiervan zie je bij Shell, BP, Schlumberger, Baker Hughes, Halliburton. Onzekerheid over de prijs van olie straks zorgt voor minder investeringen nu. Vanuit daar is het sommetje makkelijk gemaakt; de lage prijzen die we nu zien zijn slechts tijdelijk. Het aanbod van olie zal de komende jaren drastisch terug gaan lopen nu investeringen achteruit hollen. Geniet nog even van de prijzen aan de pomp, dit is niet het nieuwe marktevenwicht.

Op acht november 2016 gaan de Amerikanen weer naar de stembus om de opvolger van Obama te kiezen. Na acht jaar bewind van de Democraten lijkt alles er op te wijzen dat het een spannende strijd wordt. Aan Republikeinse zijde valt men over elkaar heen om zich aan te melden, terwijl aan de andere kant van het gangpad met name Hillary Clinton haar kruit nog droog houdt. Matige economische groei heeft de Democraten in de verdediging gedrukt en het lijkt er op alsof misschien deze ronde aan zich voorbij wil laten gaan. Ze heeft maar één kans en niet winnen is onacceptabel. Maar hulp uit onverwachte hoek lijkt op komst: de crash van de prijs van olie kan haar helpen. Door de schaliegas en schalieolie revolutie in Amerika zijn de inkomsten van met name conservatieve staten opgelopen. Deze staten hebben de afgelopen jaren investeringen gedaan, schulden gemaakt en het overheidsapparaat uitgebreid met de inkomsten uit olie en gas. Nu deze inkomsten drastisch teruglopen en de verkiezingen volgend jaar voor de deur staan krijgen menig Republikeinse politicus opeens de uitdaging om zijn 'socialistisch' beleid toe te lichten. Dit kan zomaar goed uitpakken in zowel de senaat en het Huis van Afgevaardigden. Ruimschoots voer voor de aluhoedjes: Clinton in het Witte Huis door hulp Saudisch koningshuis.

Het blijft toch een prestatie van formaat dat je met je overlijden, zoals van koning Abdullah van Saudi-Arabië afgelopen vrijdag, vier procent prijsstijging teweeg kan brengen op de oliemarkten. Het lichaam van de beste man was nog niet koud of de angst rondom zijn opvolging was gestart. Wie neemt welke positie in na zijn dood en hoe lang duurt de strijd over de macht? Gelukkig was daar een lid van de koninklijke familie om ons gerust te stellen: de prijs van olie komt niet meer boven 100 dollar per vat. Los van het feit dat dit een sterke uitspraak is van een regime dat enkele maanden geleden stelde de olieprijs niet te kunnen beïnvloeden, voedt het slechts argwaan. De aanslagen op Charlie Hebdo, de arrestaties in Verviers en de talloze huiszoekingen in Europa bewijzen dat Al Qaida in Jemen sterker is dan ooit. De dood van koning Abdullah biedt een unieke mogelijkheid voor deze tak van Al Qaida om de 'ware' religie te herstellen op heel het Arabisch schiereiland. En als dat gebeurt is een prijs van 100 dollar per vat dichter bij dan we denken.

Terwijl door de inwoners van de provincie Groningen met volle macht wordt gezaagd aan de Nederlandse gasinkomsten waar zo ongeveer heel ons sociale stelsel op drijft, komt ook de Nederlandse olie-industrie steeds meer in de knel. Ik hoor u denken; Nederlandse olie-industrie hebben we die dan, behalve Shell? Ja zeer zeker, en ze hebben zelfs een clubje opgericht. Dit gezelschap genaamd Nopega trok afgelopen vrijdag aan de bel; inkomsten van haar leden staan zwaar onder druk door de duikeling die de olieprijs heeft gemaakt. Dit vanwege het feit dat de afdracht aan de Nederlandse overheid gelijk blijft, ongeacht de olieprijs. Liever gezegd, vanwege het feit dat de afdracht aan de Nederlandse overheid gestaagd toeneemt ondanks een wisselende olieprijs. Feit blijft dat bij ongewijzigd beleid het laatste stukje Nederlandse oliewinning in de Noordzee de nek wordt omgedraaid. Die productie is niet veel en op wereldschaal een druppel op een gloeiende plaat, maar omvat wel het laatste stukje olie-zelfredzaamheid van ons kikkerlandje. Het beleid van Saudi-Arabië om haar aandeel in de markt te maximaliseren werpt nu al haar vruchten af in de koude wateren van de Noorzee. Het blijft stuitend hoe inflexibel Den Haag is in dezen. Aan de andere kant van het Kanaal heeft men het veel beter begrepen en wordt gepleit door de minister van energiezaken van Schotland voor lastenverlichting voor de oliesector. Leven op een eiland zorgt blijkbaar niet alleen voor erkenning van de afhankelijkheid van buitenlandse mogendheden, maar de frisse wind in Schotland zorgt ook voor een heldere kijk op de dubieuze politiek van onze vrienden uit de Saudische zandbak. Er mag dan wel niets boven Groningen gaan maar zonder aanpassingen van het beleid is er straks helemaal niets meer na Groningen.

Opluchting alom schalde afgelopen week over de velden van de internationale oliehandel. Oliehandelaren die long zaten zagen de verliezen verder en verder oplopen, iedereen werd gedwongen te verkopen omdat vanuit risico management grenen werden overschreden. Tot dat de markt opeens stabiliseerde iets boven 50 dollar pet vat. De achterliggende reden, zowel crash als ogenschijnlijke stabilisatie, blijven voer voor speculatie. Zelfs de gewaarde prof. Pinto haalt Saudi-Arabië, het land met de laagste productiekosten, aan als meesterbrein achter deze ontwikkeling. Verdere daling van de olieprijs is waarschijnlijk op basis van economie, olieproductie en verwachtingen van handelaren. Maar stel nu dat de olieprijs niet verder daalt, wat dat? Natuurlijk komen bedrijvend die hedges hebben uitgevoerd op de prijs van olie in de knel. KLM kan de prijsdaling niet doorrekenen aan haar klanten en verschillende handelaren bij energiebedrijven moeten zware verliezen nemen. Maar de groep die zich het meest achter de oren moet te krabben die hoor je niet. De helft van de argumenten, en de volledige subsidie, van boomknuffelaars en andere duurzame-energie-gekkies, drijft op hoge marktprijzen van energiebrandstoffen. De marktprijzen nu zijn de laagste in 5 jaar voor olie, 6 jaar voor gas en 11 jaar voor elektriciteit. Tegen welke hoge prijzen gaat een windmolen ons beschermen? Nut en noodzaak verdampen harder dan de kans op sneeuw deze winter. De crash van de olieprijs voorkomt horizonvervuiling in Nederland.

De vlag kan uit, al maanden lang. De olieprijs dondert harder in elkaar dan Bonnie St. Claire op oudjaarsavond en iedereen in het vrije westen lijkt er van te profiteren. Lagere benzine prijzen, lagere gasprijzen, dalende inflatie en toenemende economische groei. Al met al zijn de voordelen enorm, so why the sad face? De prijs van olie zo rond 55 dollar per vat zorgt er niet voor dat productie wereldwijd terugloopt. Zo ongeveer iedereen die een installatie heeft staan kan op dit moment blijven pompen. Natuurlijk, er zijn landen die rekenen met andere prijzen voor hun begroting maar ieder vat olie levert meer op dan de kosten voor productie. Heeft de enorme crash van prijzen dan geheel geen effect op productievolumes vraagt u? Natuurlijk wel, alleen niet volgende maand en waarschijnlijk ook niet op volgend jaar. De huidige olieprijs bepaald de investeringsbeslissing voor toekomstige productie en prijzen rond 55 dollar per vat zorgen niet voor veel investeringen. Hierdoor houdt Saudi-Arabië haar marktaandeel, ten koste van de prijs. Met productiekosten van 5 dollar per vat kan dat nog makkelijk uit. Waarom dit op lange termijn de enige winnende strategie is? Scenario 1: Investeringen in nieuwe olievelden hollen achteruit en als gevolg daarvan verdient Saudi-Arabië zonder iets te doen goud geld zodra de krapte op de oliemarkt toeneemt. Scenario 2: Milieugekkies krijgen de overheid zo ver om de CO2-footprint drastisch te verminderen met catastrofale gevolgen voor de olie-import. De daaruitvolgende crash van de olieprijzen maakt de prijs zo laag dat niemand meer kan kiezen tussen marktaandeel en prijs. Alleen marktaandeel telt. Op basis van de historie is scenario 1 veruit het meest realistisch.... aaaand then we’re fucked. Daarom zal de opluchting om de lage olieprijs zal van korte duur zijn. Depressieve conclusie van dit verhaal: de zandhappers winnen bij iedere uitkomst.

De wens is de vader van de gedachte, ook in geopolitiek. Sinds de oprichting van de OPEC is de organisatie al talloze keren dood verklaard, niet geheel toevallig door ons hier in het Vrije Westen. Maar de knallende ruzie die de afgelopen week op de voorpagina's van de kranten heeft afgespeeld lijkt een nieuw hoofdstuk te markeren in de geschiedenis van de OPEC. De oliesjeiks in Saudi-Arabië willen kost wat het kost blijven produceren om marktaandeel te behouden, zelfs een crash van de prijs naar $20,- per vat zal de productie niet beïnvloeden, tenminste dat is verhaal. Op zich best een duidelijk statement dat aangeeft dat prijsspeculatie niet de productie beïnvloed. Ware het niet dat in Irak men wat andere ideeën heeft. Onze vrienden in Bagdad hebben namelijk verklaard dat de OPEC moet ingrijpen om verdere prijsdalingen te voorkomen. Hiermee schaart Irak zich in het rijtje van onder andere Iran en Venezuela, gezamenlijk goed voor ruwweg een derde van de totale productie van de OPEC. Het geruzie binnen het machtigste kartel ter wereld kan twee gevolgen hebben. Ten eerste kan de roep om minder productie steeds luider worden met als gevolg een flinke draai aan de oliekraan. Saudi-Arabië haalt bakzeil voor prijs en de toekomst van de OPEC. Maar als de crash van de olieprijs niet alleen draait om prijs, maar ook om invloed, marktaandeel en geopolitiek richting Rusland en ISIS, dan ziet te toekomst er grauw uit voor de OPEC. Wat is het nut van een kartel als het belangrijkste lid met circa 25% van de productie niet de prijs wil beïnvloeden? Anders gezegd: De dagen van OPEC zijn geteld. Of dit op lange termijn gunstig is voor die zandhappers of voor ons aan de pomp, dat is een heel ander verhaal. Daarover volgende week meer. Fijn uiteinde!

Afgelopen week leek er zowaar een einde te komen aan de ogenschijnlijk vrij val van de prijs van olie. De prijs van een vat Brent-olie stabiliseerde zo rond de 60 dollar, net boven de gemiddelde break-even prijs van schalie-olieprojecten in Amerika van 57 dollar per vat. Rusland lijkt zowaar een adempauze te krijgen om haar aandacht volledig te richten op de koers van de RommelRoebel. Onze Russische vrienden zijn voor inkomsten uit export voor nagenoeg twee derde afhankelijk van olie en gas export. Alle analyses tot nu toe concentreren zich op de directe impact van de dalende olieprijzen en de effecten van de wisselkoers op het huishoudboekje van Rusland. Putin onder druk door dalende olieprijzen is de weinig originele kop die al weken lang de boventoon voert in de kranten. Voor het gemak wordt er vergeten dat er ook nog inkomsten voortkomen uit de export van gas. De prijs van dit gas wordt, u raadt het nooit, bepaald door de prijs van olie. Grap is alleen dat de prijs van olie niet direct doorwerkt in de prijs van gas maar dat hier een vertraging is ingebouwd van drie á zes maanden. De olieprijs zorgt voor een crash van de gasprijzen aan het begin van het voorjaar, 33% prijsdaling ten opzichte van vorig voorjaar. De druk op de begroting van Putin wordt pas echt opgevoerd komend voorjaar. Als naast de opdrogende bron van oliedollars ook de gaseuro’s niet meer richting Moskou zullen stromen. De vraag is dus niet wanneer Putin echt in het nauw komt, als we kijken naar Oekraïne is het ook geen vraag wat zijn tactiek is, maar de echte vraag is welk land Rusland begin voorjaar binnenvalt; Moldavië, Georgië of als bonusverdubbelaar Estland, Letland of Litouwen?

De alsmaar voortslepende onderhandelingen tussen de Verenigde Staten en Iran rondom de nucleaire ambities van het prominente lid van de as van het kwaad zorgen voor een daling in de prijs van olie. Afgelopen vrijdag daalde de prijs van een vat olie op de Amerikaanse markt voor het eerst sinds 2009 onder de 60 dollar. Deze historische daling, nagenoeg een halvering van de prijs afgelopen zomer, komt door de volstrekte onbalans tussen vraag en aanbod. Hoe de nucleaire onderhandelingen tussen Amerika en Iran hier inpassen zegt u? Door een sterk staaltje sancties van zowel Amerika als Brussel is Iran sterk beperkt in het exporteren van olie. Iran staat dan ook te trappelen om na het opheffen van deze sancties, bij het bereiken van een nucleair akkoord, de export flink op te schroeven. De Ayatollahs hebben bedacht dat deze hadden bedacht dat deze toenamen in de productie maar ten koste moet gaan van Saudi-Arabië, zij hadden namelijk al genoeg geprofiteerd en heulen tevens met staatsvijand nummer één, het zionistische Amerika. Jammer alleen voor de baarden in Teheran heeft Amerika een hele vuist in de pap in Saudi-Arabië. Solidariteit tussen de OPEC landen is ver te zoeken, iedereen heeft de dollars hard nodig om budgetten overeind te houden en inwoners tevreden te houden. Het bereiken van een nucleaire deal voor Juli 2015 zorgt voor overspoeling van de overvloeiende markt door Iraanse olie. Nog even doorzetten met de deal in 40 dollar per vat ligt binnen handbereik waarbij de wereldwijde economie gestimuleerd wordt, Iran nucleair is ingedamd en Rusland zonder inkomsten zit. Het mag dan wel niet het einde van de geschiedenis zijn maar het is zeker een mooi zomerbeeld.

Nog geen maand geleden zaten de hoge heren in Brussel bij elkaar om te besluiten over onder andere de hoeveelheid windmolens in 2030. Los van vraag, aanbod en bevolkingswensen; Brussel weet wel wat goed voor ons is. Al deze prachtige nieuwe plannen, van windmolens tot linksdraaiende hand-geknuffelde boomschors elektriciteitscentrales, zijn op geen enkele manier rendabel. Oplossing hiervoor is, u raad het al, subsidie. Deze subsidie dicht het gat tussen de marktprijs en de exploitatiekosten en zorgt voor een constant en gegarandeerd rendement voor de komende circa 20 jaar. Prima strategie als je van boomknuffelen houdt en de vrije markt eng vindt. Er is een hoop op aan te merken maar dit is nu eenmaal de weg die Brussel volhoudt. Alle in Brussel bedachte plannen voor een toekomst met een wereld vol subsidie- windmolens werken allemaal op basis van één belangrijke aanname, namelijk alsmaar doorstijgende energieprijzen. Want bij stijgende prijzen van olie is het op lange termijn wél rendabel linksdraaiende hand-geknuffelde boomschors te verbranden voor bijvoorbeeld elektriciteit. Het klinkt op zich logisch op het eerste gezicht. Iets met dalend aanbod, groeiende vraag door economische en bevolkingsgroei en dus sterk stijgende prijzen. Het is alleen vervelend voor Brussel dat de markt niet zo werkt. Want na de crash van vorige week toont de olieprijs geen enkel herstel. Sterker nog, de daling van 30% sinds het hoogtepunt deze zomer lijkt verrassend snel geaccepteerd. Iedereen is wel tevreden want de enige die is de problemen zitten zijn Iran (haatbaarden), Venezuela (Communisten) en Rusland (iets met MH17). Het vrije westen trekt vanwege de besluiteloosheid van de OPEC aan het langste eind. Het probleem is dat de door Brussel verleende subsidie het gat dicht tussen marktprijzen en gegarandeerde inkomsten. Dalende energieprijzen maken tijdelijke subsidies permanent en verhogen de rekening van de consument. Wat je bespaart aan de pomp betaal je via een omweg alsnog. OPEC stimuleert dus zowel economie en het eeuwig rondtoerende subsidie circus.