Dit is deel 56 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

2012 - 2013

Het besluit van de Kamer om onderzoek te doen naar mislukte automatiseringsprojecten is een enorme opsteker. Dat ik daaraan als expert mag bijdragen is een eer. Ik merk dat ik voor de pers talking head nummer 1 ben geworden, ook over andere faaldossiers dan die van het UWV. De door mij gewaardeerde faalexpert professor Verhoef is tot mijn verbazing opeens nergens meer te bekennen. Juist nu er eindelijk belangstelling is voor massale geldverspilling hoop ik op meer mensen die zich uitspreken. Dat gebeurt niet.

De 'tijdelijke commissie ICT' krijgt als voorzitter VVD-kamerlid Ton Elias en bestaat verder uit backbenchers van CDA, PvdA, D66, SP en PVV. In de voorbereiding heb ik op verzoek een 'zienswijze' opgesteld. Ik schrijf een uitgebreide analyse en vat het slagveld samen in een rampenmatrix. Het is belangrijk dat de commissie een representatieve set faalprojecten selecteert.

In de aanloop naar de aftrap van het commissiewerk in januari 2013 krijg ik diverse demotiverende boodschappen. De eerste komt van een bevriende topambtenaar van Algemene Zaken ('Ruttes ministerie'). Tijdens een lunch hoor ik dat het niveau van parlementaire onderzoeksrapporten doorgaans beroerd is. De implicatie is dat ik mijn tijd verspil en dat het komende onderzoek geen verschil gaat maken. De tweede domper komt van Kamerlid Pieter Omtzigt, die ik ken van mijn succesvolle lobbywerk. Als ik hem in de Kamer tegenkom zegt hij bijna in het voorbijgaan dat met een voorzitter als Ton Elias het komende onderzoek weinig zal gaan opleveren.

Ik spreek ook een topman van de Belastingdienst. Hans Blokpoel kan haarfijn en uit eigen waarneming uitleggen hoe, zoals hij dat uitdrukt, de overheid en de grote softwarebedrijven elkaar gijzelen. Het is precies wat ik bij het UWV en elders zie: de grote softwarebedrijven schudden de overheid uit, maar de meeste (IBM is een uitzondering) houden er onderaan de streep weinig aan over. Iedereen verliest. Als er maar één ambtenaar bereid is om dit uit te leggen! Helaas is die bereidheid er niet en ik begrijp wat niet wordt gezegd: discretie is onderdeel van die wederzijdse gijzeling. Het is even begrijpelijk als triest, maar ik besluit om de Kamercommissie extra goed te informeren, desnoods in mijn eentje. Ik ben niet gegijzeld, financieel onafhankelijk, niet chantabel en voldoende insider.

Dit is deel 55 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

2011 - 2013

Al voordat wij eind 2011 de strijdbijl met het UWV begraven, ben ik een nieuwe weg ingeslagen. Mijn aandacht verschuift van het UWV naar de epidemie van automatiseringsdrama's bij de hele overheid. Die zijn niet te missen, maar er wordt nauwelijks over geschreven. Het UWV mag groot en meeslepend zijn, maar staat niet op zichzelf.

Wat sterk bijdraagt, is wat ik in 2010 aantref bij een ander groot overheidsproject: de modernisering van de bevolkingsadministratie. Ik zie daar veertig automatiseerders in een jaar lang vrijwel niets produceren, zelfs geen ontwerpen. Het project is nog geen 40 miljoen groot (het zal 105 miljoen worden) maar falen is nagenoeg gegarandeerd. En waar het UWV nog een nieuw systeem bouwde wordt er hier een oud, bestaand systeem herbouwd. Zelfs dat kan onze overheid niet meer. Het is deprimerend.

Er is tot 2012 maar één gezaghebbende stem die misstanden aan de kaak stelt in de pers. Professor Chris Verhoef heeft in de journalistieke diversiteitsklappers rolodexen het rijk alleen; zijn elektronische ego wall getuigt ervan. Verhoef zorgt ervoor dat overheidsfalen zowel een gezicht krijgt als een schadebedrag. Dat bedrag zit ergens tussen de vier en vijf miljard euro per jaar. Zelfs voor mij is dat een ongeloofwaardig hoge schatting, maar Verhoef heeft het alleen over projecten. Neem je ook zombiesystemen als werk.nl, die het officieel doen maar nauwelijks in de lucht te houden zijn, dan is vijf miljard per jaar een heel bescheiden schatting. Neem je de helft van die vijf miljard als vermijdbaar (automatisering is moeilijk, ook buiten de overheid) dan tikken we als Nederlanders jaarlijks pakweg 150 euro af aan verspild belastinggeld.

Ik ga Verhoefs miljarden niet tegenspreken, maar mijn activiteiten zijn ook grotendeels (niet helemaal) 'ondergronds' geweest. Ondertussen spreek ik geregeld met journalisten. Met een ervan, Jan Tromp, heb ik een uitgebreid achtergrondgesprek. Hij vraagt of hij er een interview van mag brouwen. Ik ga akkoord. Op zaterdag 15 oktober 2011 staat het in de Volkskrant. 'Bij de overheid zitten ict-kneuzen' is de kop. Het leidt tot bescheiden ophef en tot een tweede naam in de rolodexen.

Dit is deel 54 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

2012

We zijn na tweeënhalf jaar weer aan het werk voor het UWV, in dezelfde gebouwen, maar in een totaal andere wereld. Het rode UWV WERKbedrijf is ruim drie jaar na te zijn opgeslokt door het blauwe uitkeringen-UWV nog steeds een losstaande club. Behalve kantoorgebouwen delen de twee UWV's een Raad van Bestuur, anderhalf duizend niet-programmerende automatiseerders in de automatiseringsdivisie en het bekende clubje belastinggeld vretende leveranciers: Capgemini, CGI en IBM.

Collega Marjan en ik zijn binnengehaald omdat werk.nl, het kernsysteem van UWV WERKbedrijf, werkzoekenden niet koppelt aan passende vacatures. Wij weten van tien jaar terug hoe werk.nl in elkaar zit en waarom het koppelen van mensen aan werk toen al niet werkte. Veel van wat er vanouds misging – en niemand boeide – had te maken met verkeerde stuurdata. Zo was werk.nl niet bestand tegen postbusadressen. Als de gemeente Amsterdam een vacature op werk.nl plaatste met adres 'Postbus 202, 1000 AE AMSTERDAM', dan kreeg zelfs de werkzoekende om de hoek deze niet te zien. Werk.nl bleek geen woon-werk afstand te kunnen bepalen wanneer er een postbus in het spel was. Alleen het oplossen van dit postbussenprobleem leverde de voorganger van UWV WERKbedrijf al enkele miljoenen euro's per jaar op. Werk.nl-baas Solke Munneke hoopt nu dat wij dergelijke kunstjes gaan herhalen en zodoende werk.nl uit de pers te krijgen. 

Wat ons helaas is ontgaan is dat werk.nl na de overname door het UWV compleet is herbouwd door UWV-huisleverancier CGI (bekend van). Gek is dat niet voor een systeem dat dateert van eind jaren '90. Maar nu wordt het twijfelachtig of we nog iets hebben aan onze kennis van destijds. We horen ook dat het UWV af wil van het klassieke matchen van werk.nl. Het motto van het nieuwe werk.nl is 'Zoeken en Vinden'. Werk.nl 2.0 moet werkzoekenden en werkgevers activeren om naar elkaar op zoek te gaan. Natuurlijk is het een methode om van het niet werkende geautomatiseerde matchen af te komen, maar voor het openstellen van de data is natuurlijk ook veel te zeggen. "We willen het Google van de Nederlandse arbeidsmarkt worden", zo horen wij.

Hoe het "Wij Worden Google" uitpakt horen we al snel. De nieuwe bestuursvoorzitter Bruins wenst een demo van het nieuwe werk.nl. Bruins vertelt graag dat hij in zijn studietijd heeft bijverdiend als ober en zoekt nu naar een vacatures voor obers in de buurt van Den Haag. Werk.nl biedt hem stapels vacatures aan, maar er zit er geen bij die ook maar lijkt op een baan als ober. Onderzoek wijst uit dat de software ervan is uitgegaan dat Bruins een typefout heeft gemaakt en niet 'ober' maar 'over' heeft bedoeld. Wat werk.nl de UWV-bestuursvoorzitter voorschotelt zijn alle vacatures waarin het woord 'over' in de vacaturetekst voorkomt. Iedereen die wel eens met Google iets heeft opgezocht, weet dat Google een zoekopdracht niet aanpast zonder dat te melden, maar dit is de overheid.

Dit is deel 53 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

April - mei 2012

Tijdens de wedstrijd armpje drukken met de nu vertrokken UWV-top was ons voornaamste wapen journalist Siebe Sietsma van RTL Nieuws. Alle publieke bedrijfsgeheimen over niet werkende systemen en corrupte personen hebben we met RTL gedeeld. En die strategie heeft boven verwachting gewerkt. Maar nu we twee van onze drie tegenstanders de deur hebben uitgewerkt, nummer drie in huilmodus hebben gekregen en een vertrouwensbasis hebben met twee divisiedirecteuren en met UWV-eindbaas Bruno Bruins, moeten we bewijzen dat we het vertrouwen van het UWV waard zijn. We hebben ook een zakelijk belang: drie van ons zijn aandeelhouder in Corduroy BV, het door ons opgezette bedrijf dat de polisadministratie beheert.

Wat we vooral hebben gedaan is de UWV-top wijzen op de risico's die kleven aan het systeem werk.nl. Werk.nl is het paradepaardje van de divisie UWV WERKbedrijf, die verantwoordelijk is voor het aan werk helpen van uitkeringstrekkers mensen. Onze waarschuwing is simpel: "werk.nl werkt niet, heeft ook nooit gewerkt en gaat binnenkort gedonder geven". We kunnen niet vertellen dat we deze boodschap ook aan journalist Sietsma hebben meegegeven. We hebben er niets meer over gehoord, maar dat zegt niets. Dat werk.nl niet werkt, is door RTL zelf eenvoudig vast te stellen en bij veel werkzoekenden en insiders ook gewoon bekend. Tot nu toe boeit het niemand, maar dat gaat veranderen, zo leggen wij de UWV-top uit.

De reden dat bijna niemand wakker ligt van een niet-werkend matchingsysteem voor werkzoekenden is eenvoudig: de dienstverlening van het WERKbedrijf is geheel vrijblijvend. Wie een WW-uitkering krijgt hoeft zich bijvoorbeeld niet aan te melden bij werk.nl. Wie dat toch doet en door werk.nl idiote vacatures krijgt voorgeschoteld, schudt het hoofd en gaat langs een uitzendbureau of zoekt zelf een baan. Natuurlijk weten ze dat in Den Haag ook en dat maakt UWV WERKbedrijf tot een favoriet doelwit van bezuinigingen. Bezuinigen op het uitkerings-UWV raakt doorgaans systemen. Als daarbij iets fout gaat, kan dat de uitkeringen raken. Bezuinigen op WERKbedrijf is daarentegen risicoloos. Zo eenvoudig is het.

Dit is deel 52 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

Januari – maart 2012

Ik ben de UWV-directeuren Melanie Maatman en Frans Haverkamp erkentelijk voor hun verzoeningspogingen. Ik ben bijna twee jaar weg bij het UWV, maar de polisadministratie domineert mijn gedachten nog steeds. Ik steek teveel energie – negatieve energie – in dit rotbedrijf. Het doet mij allemaal niet goed en ik weet het. Misschien ben ik zo cynisch geworden dat ik niet eens meer geloof dat de twee hoogste bij de polisadministratie betrokken UWV'ers nog verschil kunnen maken. Ik leg het initiatief in handen van Melanie en Frans. Ik sta "in de meewerkstand", zoals ze dat bij het UWV zeggen.

Het eerste dat Frans en Melanie voorstellen is een gesprek met Diantha C. Ik heb geen idee wat ze daarmee willen bereiken, maar ik ga akkoord. Frans en Melanie willen eerst van Diantha en mij horen waar het mis is gegaan. We komen niet ver. Ik voel een soort ijzige rust over mij heenkomen en begin kalm te vertellen over Diantha's kwaadaardige machinaties om ons de deur uit te werken. Diantha sputtert niet eens tegen. In plaats daarvan begint ze te huilen. De twee UWV-directeuren zien het verbijsterd aan, terwijl ik in een stemming ben waarin niets mij raakt. Terwijl Melanie een tissue produceert, rond ik af met de opmerking dat ik Diantha heb leren kennen als een volleerde Schreibtischmörder. Of het door de emotie is of door ontbrekende ontwikkeling weet ik niet, maar het komt duidelijk niet aan. Het gesprek levert verder niets meer op.

Terug op kantoor begin ik te beseffen dat Diantha's huilbui uiterst effectief is geweest. Ze heeft het gesprek naar haar hand gezet. De dialoog die haar meerderen wilden heeft ze ontregeld en zodoende in de kiem gesmoord. Meteen al na het gesprek hoor ik via de UWV-tamtam dat het gesprek wat Diantha betreft uitstekend is verlopen en René Veldwijk geen poot aan de grond heeft gekregen. De huilbui laat ze natuurlijk weg, maar ze heeft wel gelijk. Haverkamp, Maatman en ikzelf zijn slachtoffers van een klassieke UWV-truc: "speel op de persoon zodra het inhoudelijk moeilijk wordt". Het enige wat ongebruikelijk is, is het huilen, maar ook dat toont weer aan wat een formidabele tegenspeler Diantha is. Ze is de meesteres van de surplace.

 Dit is deel 51 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

November 2011 – januari 2012

Het is een hele worsteling geweest, maar uiteindelijk komt er een gesprek tussen de UWV-subtop en mij. Ik heb voldoende zelfkennis om te weten dat dit geen koele, zakelijke sessie gaat worden. Ik ga dit gesprek sowieso doen met mijn zakelijke partner en significant other in privé; Marjan is de enige van ons zonder UWV-ervaringen en een scherpe waarnemer.

Een afspraak met twee UWV-hotemetoten, Chief Information Officer annex divisiedirecteur Frans Haverkamp en directeur UWV-Gegevensdiensten Melanie Maatman, moet vanzelfsprekend plaatsvinden op het hoofdkantoor van het UWV. Haverkamp en Maatman vinden een gaatje in hun agenda's, wij gaan akkoord en de afspraak staat.

Maar dan belt de assistent van CIO Haverkamp. Datum en tijd van de afspraak zijn oké, maar de locatie wordt Grand Café Hermes, op kruipafstand van het UWV-hoofdkantoor. Mijn collega's vinden het hilarisch. Hermes is de laatste plek waar je moet afspreken, zo vol zit het daar altijd met UWV'ers. Ik ga echter over de rooie: no f***ing way dat ik als een soort melaatse met het UWV om de tafel ga. Ik laat de assistent van Haverkamp ondubbelzinnig weten dat ze de boom in kunnen. Het is een dwaze, door emotie gedreven actie die echter goed uitpakt. Mohammed komt naar de berg. De twee UWV-directeuren komen naar ons kantoor in Vianen. Het is een belangrijk signaal: het UWV wil de lijnen weer open hebben.

De kennismaking op ons kantoor duurt bijna drie uur en is totaal bizar. Er wordt vrijwel geen woord gewijd aan de polisadministratie en alle gedoe er omheen met Cees B., Capgemini, IBM, Diantha C., Cor Franke en David Jongen. Het onderwerp van gesprek is vooral het korte en heftige verleden van Haverkamp en mij bij ons beider voormalige werkgever RAET. De door Haverkamp en mij opgelopen trauma's worden ter plekke verwerkt. Collega Marjan en UWV-directeur Melanie Maatman kijken zowel geamuseerd als verbijsterd toe. Melanie beëindigt het gesprek uiteindelijk omdat ze een dringende vervolgafspraak heeft, maar ze baalt er zichtbaar van. Uiteindelijk kunnen we maar één ding doen: een vervolgafspraak maken.

Dit is deel 50 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

November 2011

Het ongeveer gelijktijdige vertrek van ketenmanager Cor Franke en UWV-topman David Jongen is natuurlijk een enorme opluchting. Dat ik de eerste bijna eigenhandig heb uitgeschakeld en de tweede het finale zetje heb gegeven, geeft een grimmig gevoel van tevredenheid. Het zijn echter gevoelens waar ik niets mee kan. Ik werk niet meer voor het UWV en met het 'UWV-goedvolk' heb ik weinig contact. De directeuren van Corduroy doen hun best om het UWV zo goed mogelijk te bedienen en geloven oprecht dat ze daarvoor erkenning gaan krijgen van directeur Diantha. Mijn acties richting Franke en Jongen hebben hun goede relatie met het UWV alleen maar beschadigd, vinden ze.

De meeste van mijn collega's lijkt het ook niet veel te boeien. Ook zij werken nauwelijks nog (via Corduroy) voor het UWV. Collega Marjan, behalve collega ook mijn significant other, heeft een enorme hekel aan conflicten. Als ze ziet hoe ik David Jongen in het mes heb laten lopen, is ze woedend over wat zij ziet als een achterbakse truc – wat het natuurlijk ook was. 

Ik merk pas nu dat het armpje drukken met de UWV-machthebbers mij niet in de koude kleren is gaan zitten. Deels is dat mijn eigen schuld. Ik heb mijn kaarten tegen de borst gehouden, ook voor mijn collega's. Als de UWV-wantoestanden tijdens een overleg ter sprake komen komt collega Paul van Zon onverwacht uit de hoek: "Het is goed dat het corrupte UWV-gajes niet overal mee weg komt". Drie jaar lang heb ik niet geweten hoezeer een van mijn collega's achter mij staat. Ik voel mij opgelucht en beroerd tegelijk.

Natuurlijk heb ik ook bij het UWV een paar echte vrienden en supporters, maar die zitten onder de knoet van directeur Diantha. Bovendien is er de ongeschreven maar bij de betrokkenen bekende oekaze dat contacten van UWV'ers met René Veldwijk moeten worden gerapporteerd aan David Jongen persoonlijk. Maar ook hier heb ik fouten gemaakt. UWV-manager Hans Tromp vindt dat ik contact moet opnemen met de opvolger van divisiedirecteur Dirix. Ik heb er weinig zin in. Die nieuwe directeur, Melanie Maatman, komt uit het Haagse netwerk van David Jongen en lijkt op papier net zo'n figurehead als haar voorganger Dirix. En Dirix had tenminste nog verstand van automatisering. Deze mevrouw is volgens LinkedIn zelfs vergeleken met Diantha C. een digibeet.

Dit is deel 49 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

  Woensdag 6 t/m vrijdag 8 juli 2011

De "Ambtenaar K.-affaire" laat eens temeer zien dat automatiseringsfiasco's of een UWV dat adresfraudeurs faciliteert veel minder impact hebben dan een geval van ambtelijke corruptie. Verspil 100 miljoen euro aan niet werkende software of faciliteer grootschalige adresfraude en er wordt wat gemopperd, maar een ambtenaar met een BV'tje die zijn eigen mensen inhuurt, dat is onacceptabel.

Zoals steeds staan mijn vingerafdrukken ook op deze nieuwe affaire. En dus gebeurt het onvermijdelijke: UWV-topman David Jongen, van wie ik weet dat hij onder druk domme dingen doet, heeft wéér een emotioneel incontinent moment. Het gebeurt in een vergadering met een aantal UWV-managers. Tijdens die vergadering doet topman Jongen een bijzondere uitspraak: "Kan iemand er alsjeblieft voor zorgen dat er een vrachtwagen over René Veldwijk heen rijdt!"

Er zijn branches waar grof, oorlogszuchtig, of zelfs dit soort maffioos taalgebruik door de beugel kunnen. De overheid is niet zo'n branche, integendeel. Laat niemand denken dat de ambtelijke subcultuur vrij is van machismo of een teveel aan testosteron, maar een oproep tot moord, ook als zo'n oproep een uiting van frustratie is, is ondenkbaar. Terughoudendheid is de norm, zeker bij een topman in vergadering met zijn onderdanen (ook bij de echte maffia overigens).

Een van de aanwezigen is Jan Blaauw, secretaris van de divisie gegevensdiensten. Blaauw is binnen het UWV een van de dragers van de ambtelijke cultuur en de normen en waarden, goed en slecht. Blaauw en ik hebben met elkaar te maken gehad en mogen en respecteren elkaar, zonder dat we bevriend zijn. Directiesecretaris Blaauw is nog meer geschokt dan de andere aanwezigen. Natuurlijk informeert hij mij niet, maar hij is voldoende geschokt om de gebeurtenis met anderen bij het UWV te delen. En zo bereikt het bericht van de gebeurtenis mijn oren.

Dit is deel 48 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

Juni - juli 2011

In de periode 2007-2009, bij het UWV in huis werkend, ervaar ik voor het eerst hoe het is om in een in wezen vijandige omgeving te moeten werken. Die stille vijandigheid, die passief-agressieve grondhouding, wordt belichaamd en aangemoedigd door directeur Diantha, maar heeft dat niet nodig. Tien mensen die het werk doen van honderd UWV'ers is een dagelijks dreigement voor alle vage para- en pseudo-automatiseerders om ons heen.

Juist vanwege de onprettige sfeer geniet ik van persoonlijke contacten met enkele UWV'ers die zich van de bedrijfscultuur niets aantrekken. Mijn favoriet onder deze UWV'ers is Els Jak, een onbevangen Amsterdamse UWV/Gak-oudgediende. Ergens in een gesprek over iets onbenulligs onderbreekt ze zichzelf: "Ik begrijp niet waarom ze hier zo bang voor jou zijn. Jij doet geen vlieg kwaad". En natuurlijk is dat ook zo. Ik ben gewoon een ingehuurde ambachtsman, geen bedrijfssaneerder van McKinsey.

Maar dat was 2008. Nu is het 2011 en ben ik getekend door alle UWV-vuiligheid. En RTL-journalist Sietsma is op mijn aanwijzingen aan het graven in de dirt. Het eerste dossier dat hij oppakt is dat van Jan K. Jan is directeur van het bedrijfje A2B en verhuurt al zijn mensen, een man of 10 à 15, aan het UWV. Het verdienmodel van Jan K. is jaloersmakend: een bijna virtueel bedrijf (bijvoorbeeld geen kantoor, nauwelijks vaste kosten), iedereen permanent ingezet op uurbasis met IBM als tussenpersoon en zelf je eigen mensen aansturen. Ik schat de bottom line van A2B op minstens een half miljoen per jaar.

De A2B-constructie is bij het UWV allerminst uniek, maar alleen weggelegd voor goede vrienden van de UWV-top. Wel bijzonder is dat Jan K. en zijn mensen echt nuttig werk doen. Jan is verantwoordelijk voor het officieel als 'groot en risicovol' aangemerkte programma "Killen en Migreren" dat als doel heeft om de oude pre-UWV-systemen uit te faseren. Dat programma loopt jarenlang door, niet alleen omdat systemen uitschakelen werkgelegenheid kost, maar ook omdat uitkeringen in gevaar komen als er fouten worden gemaakt. De A2B-mannen zijn onmisbaar voor het UWV. A2B is de uitzondering op de regel dat corrupte constructies altijd samengaan met mislukkingen.

Dit is deel 47 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

Eind 2010, eerste helft 2011

Het besluit om de politieke route op te geven en druk op het UWV te zetten via de journalistiek blijkt een gouden greep. RTL-journalist Siebe Sietsma is al een tijd lang aan het spitten in de wereld van de bevolkingsadministratie en heeft ontdekt wat insiders al weten: die bevolkingsadministratie is voor wat betreft de adressen een puinhoop. Moeilijk te begrijpen is dat niet. De overheid baseert van alles dat te maken heeft met uitkeringen en belastingen op huishoudens. Het begrip 'huishouden' loopt nagenoeg één-op-één met het begrip 'adres', dus daarmee rommelen loont behoorlijk. Sietsma's timing is perfect, want het verschijnsel adresfraude explodeert door twee oorzaken.

Allereerst is daar het Burgerservicenummer (BSN) dat na de invoering in 2007 nu overheidsbreed wordt gebruikt. Met het BSN halen overheidsorganisaties hun persoonsgegevens direct uit de bevolkingsadministratie en niet meer bij de burger zelf. Dat is ook uitdrukkelijk de bedoeling van het BSN, want dat is moderne service voor de burger betekent minder werk voor de overheid. Natuurlijk moeten overheidsorganisaties nu wel vaststellen of de gegevens kloppen, maar veelal wordt dat gezien als een exclusieve taak van de gemeenten. Voor de meest luie organisaties is het BSN ideaal: minder werk, en als het fout gaat kun je vingerwijzen naar de gemeenten. De wettelijke verplichting dat geconstateerde onjuistheden moeten worden teruggemeld aan de gemeente wordt veelal gezien als een wassen neus. Het UWV meldt nooit een onjuistheid terug, ongeveer nul keer per jaar (controleer zelf). Geloof het of niet, maar het UWV heeft zelfs bij wet geregeld dat het fraudesignalen niet terug hoeft te melden. 

De tweede oorzaak waarom spookburgerfraude explodeert heet "Vrij Verkeer van (EU-)Personen". Nederlanders die naar het buitenland vertrekken verdwijnen uit de bevolkingsadministratie, maar houden wel hun BSN. Een veel omvangrijker groep wordt gevormd door niet-Nederlanders, veelal Oost-Europeanen, die in Nederland werken. Deze mensen krijgen een BSN van de Belastingdienst, maar blijven buiten de bevolkingsadministratie. De constructie is een open uitnodiging voor grootschalige fraude. Ex-Nederlanders en legal (EU-)aliens die de Nederlandse overheid willen gamen of tillen kunnen met een minimale pakkans frauderen.