Geenstijl

GeenStijl FactCheck! Van deze campagneclaim van de VVD: "Met 213 miljoen in 2015 is het budget van de AIVD hoger dan ooit." (Bron) Want veiligheid is nogal een dingetje. Iets met jihaddreiging van een vijandige religie. MinPres Mark snapt de publicitaire waarde daarvan en trapte de VVD-campagne twee weken terug af met een whopping 129 miljoen extra naar stemmen kopen nationale veiligheid (KMar, Politie, OM, AIVD). Dus dan kun je zo'n claim al snel maken. En hij klopt ook. Het is een controleerbaar feit: de AIVD krijgt er een schep geld bij dit jaar. Zie het meest rechtse staafje in bovenstaande grafiek. MAAR! Kijk ook eens naar alle andere staafjes in deze grafiek, die de budgetgroei van de AIVD tussen 1999 en 2015 laat zien. Het AIVD-budget groeit, en groeit. Totdat Rutte 2 aan de start verschijnt: dan wordt het budget met miljoenen gekort. In het Regeerakkoord 'Bruggen Slaan' stonden overigens nog veel grotere bezuinigingen op 'De Diensten', van tientallen miljoenen tot 2017. De gevolgen van dat beknibbelen op veiligheid zijn groot, zoals we na de lees verder zullen uitleggen. We zochten namelijk ook de personeelsopbouw van de AIVD er bij vanaf 2004 (het Jaar van Van Gogh). Tussen 2004 en 2010 is de AIVD praktisch verdubbeld, van 850 naar 1500 FTE. Maar toen kwamen de kabinetten-Rutte...

Stagneren, ontslaan en afbreken Toen kwam het eerste kabinet Rutte (2010-2012), en stopte de groei. Daarna kwam Rutte-2 en daarmee begon het Grote Bezuinigen, en dus de krimp: tussen het Herfstakkoord Crematoriumakkoord van oktober 2013 en nu verloor de AIVD 200 medewerkers (en hun expertise) aan bezuinigingen, tot 1300 m/v. Een deel van het budget van 2013 en 2014 ging bovendien niet naar veiligheid, maar naar afvloeiingsregelingen voor de 200 wegbezuinigde AIVD'ers. (Inderdaad ja, "bezuinigen" is altijd een relatief begrip als de overheid in eigen vlees probeert te snijden.) Rutte beweerde dinsdag bij het Teevendebat nog dat Ivo O. en Fred T. "Nederland veiliger hebben gemaakt", en dat is dus een leugen. Onder hun bewind stagneerde (2010-2012) én daalde (2012-heden) het aantal AIVD'ers, en pas nu ze opgerot zijn komt er meer geld voor groei van de veiligheidsdiensten. Maar er is ondertussen al wel veel expertise verloren gegaan bij die bezuinigingen en ontslagen (zie ook: deze column uit 2013, van twee veiligheidsdeskundigen, waarin de regeringsplannen van Rutte 2 voor AIVD/MIVD gefileerd worden). Afknijpbeleid Na jarenlange snelle groei is er dus in 2013 en in 2014 minder uitgegeven dan in 2012. Dat komt door het Regeerakkoord van Rutte 2, waarin de buitenlandtak der AIVD werd wegbezuinigd: allemaal minnetjes. Dit wordt nu een klein beetje weggepoetst met een budgettaire boost, handig getimed vlak voor de Statenverkiezingen, maar dat betekent dus niet dat er (structureel) meer geld naar veiligheid gaat. Enkel dat er vanwege de (gevoelsmatig) toegenomen Jihaddreiging toch maar ietsje minder bezuinigd moet worden dan PvdA en VVD zichzelf hadden opgelegd. Twee weken vóór de plotselinge verhoging van de veiligheidsbudgetten beweerde Rutte overigens nog dat de veiligheidsaanpak in orde was, dus toen wilde hij (in ieder geval naar buiten toe) nog niet breken met zijn eigen afknijpbeleid. Want afknijpbeleid is het. Zie de grafiek hieronder. Bron: het jaarverslag AIVD over 2012. Op pagina 65 staat glashelder uitgetekend dat De Diensten een derde van hun budget kwijt zouden raken tot 2018. EEN DERDE! En iemand heeft op z'n kloten gehad voor deze grafische sneer naar kabinetten Rutte 1 en Rutte 2, want in het jaarverslag over 2013 komt het grafiekje niet terug - terwijl het beleid op dat moment nog ongewijzigd was. (Grafiek opklikken voor groot.) Fact Check: De VVD spint de waarheid Dus de claim dat er meer veiligheid is gekomen onder de VVD? Nee. Niet waar. Hoe goed de VVD campagneknutselaars de feiten ook proberen te koken (zie ook: Sargasso), de échte cijfers zeggen iets anders. Is 'meer geld' dan ook 'meer veiligheid'? Nee, niet automatisch. Maar het wegbezuinigen van expertise kan wel grote gevolgen hebben. Illustratief daarvoor is MH17. We weten dat de Nederlandse diensten wegens de buitenlandbezuinigingen die in het Regeerakkoord zijn opgenomen, géén liaison meer hadden in Rusland of Oekraïne: Gevolgen van dit beleid Daardoor kon het gebeuren dat de inmiddels beruchte Kievbriefing, die 3 dagen vóór de aanslag op MH17 gehouden werd, niet op waarde kon worden geschat door de aanwezige Nederlandse vice-ambassadrice, noch door de ontvangers op de zes ministeries in Den Haag waar het (nog altijd strikt geheim gehouden!) verslag van die waarschuwingsbijeenkomst binnen kwam. Te weinig expertise, dus nergens alarmbellen die er wel hadden móeten zijn. Gevolg: 298 doden die mogelijk voorkomen hadden kunnen worden als de VVD niet zo hard bezuinigd had op specifieke onderdelen van de veiligheid. Onschuldige burgers monitoren ging gewoon door onder Opstelten, maar échte veiligheidsbelangen werden wegbezuinigd. MH17 & de Onderste Steen En zo komt je weer uit bij de Onderste Steen waar Rutte-2 zo schimmig over doet, zoals ook in onze eigen MH17 minidocu van vorige maand duidelijk naar voren komt. Geen wonder, het kabinet heeft een aanwijsbaar aandeel in dit tragische falen. En dat kun je niet met schijtlollige campagnepica's wegpoetsen.