Hiep hiep hoera voor het kapitalisme!
Ho. Stop de tijd. Of wacht. Stop de hele wereld. Het Moet Anders. Politiek, economie, religie, cultuur: bestaan allemaal niet meer. We hebben alleen nog neoliberalisme en dat maakt ons KAPOT. Aldus de belegen Belgische filosoof Paul Verhaeghe in een lang artikel vol dure namen. Hij verwijt ons dat we carbon copy neoliberaaltjes zijn (allemaal), maar wil dat we weer carbon copy burgertjes worden, die netjes in de pas van de babyboomersmoraal meelopen en vooral niet te veel voor zichzelf willen door zich af te zetten tegen De Ander (hoofdletters, want duur filosofisch begrip). We moeten terug naar de tijd van de Dinky Toys, het hoepelrennen en het Opnieuw Burger Worden. Bij voorkeur door ons kritiekloos te onderwerpen aan zelfverrijkende instituten als banken, politieke besturen en bedrijven van anderen, want dan blijven we tenminste dociel en beleefd. Nee ga weg, Belg. In een wereld die steeds voller raakt met mensen die hun bronnen zien uitputten of afsterven, terwijl alles en iedereen, van de overheid via Pink Ribbon tot de NS, al je geld, aandacht en goede zorgen wil hebben zonder ooit wat terug te leveren in de vorm van onderwijs, zorg, voorzieningen, een oplossing voor kanker of gewoon een beetje service, geldt uiteindelijk maar één oude wet: survival of the Kun je dus wel een Rijnlands model vol uitstervende want onrendabele familiebedrijfjes prefereren boven Angelsaksisch kapitalisme, feit blijft dat alles langzaam opdroogt terwijl we met steeds meer poppetjes de restanten moeten verdelen. De burger komt dus voor zichzelf op als een ander het niet doet. Massaconsumptie is een gevolg van bevolkingsgroei, die groei leidt tot verzwakking van systemen die weigeren mee te evolueren, die verzwakking leidt tot schaarste, en die schaarste leidt tot strijd. Sociaal, en uiteindelijk fysiek. Als je daarbinnen wilt overleven, zul je beter je best moeten doen. Simpel. Dat heet in neoliberale termen inderdaad concurrentie van menselijk kapitaal, maar die bestaat ook zonder de keuze tussen iOS en Android. Alsof er in de Derde Wereld niet geknokt wordt om een stuk brood of een fles water als er een witte VN-vrachtwagen het dorp binnen rolt.
Maar wat messieur philosophe vooral vergeet, is dat de wereld niet stopt met draaien als maakbaarheidstheorietjes weer eens niet blijken te werken en de ongelijkheid alsmaar toeneemt. Gezever van filosofen, en van uitgerangeerde bejaarden zoals Lubbers, Kok en Balkenende, is als aan de handrem trekken op een ijsbaan: je remt wel af, maar je verliest de macht over de koers. Weg Met Ons roepen is prima, maar enkel als je bedoelt dat alleen de sterksten overblijven. Voor de rest is er steeds minder plek en tegen de keiharde realiteit kun je niet opfilosoferen. Aanpassen, of uitsterven. Vraag maar aan Darwin, om ook maar een dure naam te roepen. Als je meer en beter langetermijndenken wilt, zul je eerst de remmende maakbaarheidsidealen uit het verleden een keer los moeten laten (en het geboortecijfer omlaag moeten brengen). Tot die tijd draait de wereld door en is zuchten dat het vroeger beter was stuitend zinloos. Filosoof? Fossiel!